Yazar: Prof. Dr. Ramazan Şeşen

Yayınevi: Yeditepe Yayınevi

ISBN: 978605200589

Sayfa Sayısı: 448

Yayım Tarihi: 2014

Baskı: 3

Hazırlayan: Mehmet MEMİŞ, (E) Öğretmen

10. Asırda

İslam Coğrafyası

Bu kitap İslâm coğrafyacılığının altın çağı olan X. yüzyıl coğrafyacılarından Nusaybinli Ebu’l Kasım İbn Havkal’in Sûrat el-Arz (Yer’in Haritası) adlı eserinin tercümesidir.Eseri İslâm dünyasının tam bir ayrıntılı coğrafyasıdır. Ancak teknik bir coğrafyadan ziyade bir seyahat kitabıdır. Anlattığı bölgelerin hudutlarından, şehirlerinden, yollarından, limanlarından, dağlarından, nehirlerinden, göllerinden şehirlerarası mesafelerden, ticaretten, yetiştirilen, imal edilen ürünlerden, vergilerden bahseder. Fiyatları verir. İnsanların ahlaklarından, din ve mezheplerinden bahseder. Şehirleri anlatırken, halkından, önemli binalarından, cami, kale, hükümet binası, hapishane gibi kurumlardan, çarşılarından bahseder.”Bu kitabı telif etmeye, haritalarını çizmeye sevk eden husus şudur: Ben küçük yaştan beri coğrafya kitaplarını okumaya, ülkeler arasındaki mesafeleri, bu ülkelerdeki mezhepleri-dinleri, yolları öğrenmeye, bu konulardaki bilgileri kavramaya meraklıydım. Gençliğimin başında bu konularda yazılmış kitapları, meşhur eserleri okudum. Coğrafyaya dair insanı tatmin eden bir kitap, otorite kabul edilen bir harita görmedim. İşte bu husus beni bu kitabı yazmaya coğrafya konusunda sözler söylemeye sevk etti….”

“7 Ramazan 331/15 Mayıs 943 Perşembe günü Medinet el-Selam (Bağdad)’dan yolculuğum başladı. O derece de yolculuk yaptım ki, baştanbaşa yeryüzünü dolaştım. Yeryüzünde güneşin kirişini kestim. (Her yere gittim.)… İslâm ülkelerini iklim iklim (ülke ülke) bölge bölge, kûre kûre (sancak, sancak), amillik amillik (vergi bölgesi) anlattım.” (Kitap Açıklaması)

*****

10. Asır İslâm dünyasının bilimde, felsefede, ,tıpta  en parlak devridir. Bu asırda coğrafyada  İdrisî, İbn Fadlan, İbn Havkal gibi meşhur coğrafyacılar yetişmişlerdir. Bunlardan  İbn Havkal, Bağdat’tan yola çıkarak Arabistan, Kuzey Afrika, Endülüs, Sicilya, Mısır, Suriye ve Kostantiniye gibi Akdeniz’in çevresini  dolaştıktan sonra  seyahatine İran, Azerbeycan, Çin ve Rus bölgelerine kadar Asya ve Hindistan’ı da gezmiştir. Bu seyahatler sonunda “Sûret el Arz” isimli coğrafya kitabını vücuda getirmiştir.  İçinde haritaların da olduğu bu kitap aynı zamanda bir seyahatname niteliğindedir. Kitapta, İslâm beldelerinde yaşayan halkların yaşantılarını şehir ve kasabalarını, bunların mesafelerini ,gelir, vergi ve harçlarını ayrıca bu bölgelerin tarihini, haberlerini, hikayelerini, camilerini, kalelerini, tarihi kalıntılarını anlatmıştır.

Prof. Dr. Ramazan Şeşen tarafından 10. Asırda İslâm Dünyası adıyla  dilimize kazandırılan bu eser kısa bir mukaddime ve seyahatlerin anlatıldığı iki bölümden oluşmaktadır. Günümüz bilgilerine göre içinde bazı yanlışların olduğu, haritalarında hatalar bulunduğu halde okumaya değer önemli bir kaynak kitaptır. 10.Asır  Türk topluluklarının coğrafyalarını, medeniyetlerini,  tarihî olaylarını vermesi açısından da kıymetli bir eserdir.