“Gelişmeler Çin ve Rusya Federasyonu’nun Kore yarımadasına yönelik önceliklerini yeniden gözden geçirmesini gerektirecek boyuta henüz gelmiş değil. Her ikisi de Kuzey Kore’deki yönetimin çökmesinden yana tavır almayacaktır. Ancak Kuzey Kore’nin nükleer programını kendilerine de tehdit oluşturacak şekilde geliştirmesine ve domino etkisi yaratarak bölgenin nükleer silahlanma yarışına girmesine razı olmayacaklardır. Bu durumda Kuzey Kore’deki yönetimin nükleer silah ve balistik füze denemelerinden vazgeçirmek üzere birlikte daha etkin rol üstlenmeleri gerekmektedir.”
*****
Gökhan BİNZAT
Kuzey Kore 3 Eylül 2017 günü yerel saatle 12.00 sularında P’unggye nükleer test alanında[i] altıncı nükleer denemesini gerçekleştirdi. Bölgede Richter ölçeği ile 6,3 şiddetinde bir sarsıntı tespit edildi.[ii]
Bir süre sonra Kuzey Kore’nin KCNA Ajansından altıncı nükleer denemeye ilişkin bir açıklama yayımlandı. Açıklamada teste ilişkin bazı teknik bilgiler verilirken testi yapılan silahın bir hidrojen bombası olduğu belirtildi. KCNA Ajansının geçtiği açıklama şöyle;
“Kuzey Kore’nin kuzeyinde bulunan nükleer test sahasında 3 Eylül günü saat 12.00’da (yerel) Kore İşçi Partisi’nin stratejik nükleer kuvvet geliştirme programı çerçevesinde hidrojen bombası denemesi gerçekleştirmiştir.
Deneme Kıtalararası Balistik Füzelere başlık olarak yerleştirilmek üzere üretilecek yeni hidrojen bombasının iç yapısal tasarımının ve güç kontrol teknolojilerinin güvenirliği ile hassasiyetini test etmek üzere yapılmıştır.
Test sonuçları patlamanın toplam şiddetinin, fisyondan füzyona güç oranı ile diğer tüm fiziki özellikler dahil nükleer başlığın patlama şiddetine ile ilişkin standartlar ve iki safhalı termonükleer tasarım değerleriyle uyumlu olduğunu göstermektedir. Ayrıca deneme sonucunda satıhta radyoaktif sızıntı meydana gelmemiş ve ekolojik çevreye zarar verilmemiştir.
Test ile hidrojen bombasının ilk sistemindeki sıkıştırma teknolojisinin ve fisyon zincir reaksiyonunu başlatan kontrol teknolojisinin hassasiyeti tekrar teyit edilmiş, birinci ve ikinci sistemdeki nükleer materyalin kullanılabilirlik oranlarının tasarımda hedeflenen seviyeye ulaştığı bir kez daha görülmüştür.
İkinci sistemin nükleer füzyonunda önemli teknolojiler olarak görülen; nükleer patlayıcının simetrik olarak sıkıştırılması ile oluşan fisyon patlamanın ve yüksek sıcaklıkta nükleer fisyon ateşlemesi sonucunda ortaya çıkan fisyon-füzyon reaksiyonun büyük oranda gerçekleştiği teyit edilmiştir. Bu, hidrojen bombası üretiminde kullanılan yönlü birleşik yapı (directional combination structure) ile birinci ve ikinci sistemin radyasyon patlamasına dayanıklı çok zarflı yapı tasarımının doğruluğunun ve hafif termal radyasyona dayanıklı materyal ile nötrona dayanıklı materyalin seçimindeki isabetin kanıtlanmasına yardımcı olmuştur.
Testler Kore’ye özgü analitik metot ve programların birinci ve ikinci sistemde meydana gelen karmaşık fiziki işlemleri çözümlemede yüksek seviyeye ulaştığını, Juche ideolojisi[iii] temelinde hidrojen bombası olarak gerçekleştirilen nükleer başlığın mühendislik tasarımı ile ikinci sistemin nükleer patlayıcı yapısının güvenilir olduğunu göstermiştir.
Test ile bir kez daha konsantrasyon tipi nükleer silah infilak kontrol sisteminin, nükleer başlık patlatma testi ve muhtelif balistik füze denemeleri ile güvenirliği kanıtlanmıştır.
Hidrojen bombası denemesindeki başarı, Kuzey Kore’nin Juche ideolojisi temelinde nükleer silahlarının ulaştığı yüksek hassasiyeti göstermiş, nükleer başlık geliştirme çalışmalarına tam bir güven oluşturmuş, Kuzey Kore’nin nükleer silahların tasarım ve üretiminde hedefler ve amaçlar nazarında tahrip gücünü ayarlayabilecek seviyeye ulaştığını kanıtlamıştır.
Aynı zamanda bu gelişme, nükleer güce sahip olma hedefinde son aşamaya ulaştığını göstermesi bakımından önemlidir.
Kore İşçi Partisi Merkez Komitesi, Kıtalararası Balistik Füzeler için hidrojen bombası denemesini kuzey nükleer test alanında başarıyla gerçekleştiren bilim adamlarını ve teknisyenlerini içten kutlamaktadır.”[iv]
Kuzey Kore ilk nükleer denemesini Eylül 2006’de yapmış Richter ölçeği ile 4,3 şiddetinde bir sarsıntı tespit edilmişti. Bu ilk nükleer denemede altı kg plütonyum kullanıldığı belirtiliyor.[v]Dördüncü deneme Şubat 2016’da, beşinci deneme aynı yıl Eylül ayında gerçekleştirilmiş ve Richter ölçeği ile 5,3 şiddetinde sarsıntı tespit edilmişti. Pyongyang’ın 6,3 şiddetinde sarsıntıya yol açan bu denemesi son bir yıl içerisinde, 2016’ya kadar on yılda katedilen mesafeden daha fazla yol alındığını gösteriyor. Eylül 2016’daki denemenin 10 kT TNT’ye eşdeğer bir patlama şiddetinde olduğu belirtilirken, deprem ve nükleer patlamaları tespit etmek üzere 1968’ten buyana Norveç’te faaliyet gösteren NORSAR (Norwegian Seismic Array) Kuzey Kore’nin son nükleer denemesinin 120 kT TNT’ye eşdeğer bir güce sahip olduğunu değerlendirdi. Güney Kore’li yetkililer ise 50 kT TNT’ye eşdeğer patlama kaydedildiğini bildirdiler.[vi] Test edilenin ne tür bir nükleer tasarım olduğu henüz netlik kazanmamışsa da KCKN’da yer alan açıklamada iki kademeli, ısı ve radyasyon korumalı termonükleer bir silah olduğu belirtiliyor.[vii]
Kuzey Kore-ABD arasındaki gerilim Kuzey Kore’nin balistik füze denemeleri nedeniyle geçtiğimiz Ağustos ayında artmıştı. Pyongyang 28 Temmuz 2017’de ilk kıtalararası balistik füze denemesini gerçekleştirmiş bu füzenin ABD’nin batı kıyılarını vurabilecek menzile sahip olduğu ileri sürülerek ABD Başkanı Trump ile Kuzey Kore lideri Kim Jung-un arasında bir söz düellosu yaşanmıştı. O günden buyana ABD ve Güney Kore askeri unsurları bölgede birleşik askeri tatbikatlar yapıyorlar.
Kuzey Kore’nin Birleşmiş Milletler temsilcisi söz konusu tatbikatların durdurulması konusunda 25 Ağustos günü BM nezdinde girişimlerde bulunmuşken[viii], Pyongyang askeri tatbikatlara tepki olarak 25 Ağustos’ta üç adet kısa menzilli füzeyi kuzeydoğu yönünde fırlattı. Füzelerden ikincisi fırlatma sırasında infilak etti.[ix] Kuzey Kore 29 Ağustos’ta bu sefer Hwasong 12 balistik füzesi atışını Sunan Havaalanından Japon Denizi yönünde gerçekleştirdi. Füze Hokkaido Adası üzerinde Japon hava sahasına girdi ve adanın 1180 km doğusunda denize düştü. Böylece Pyongyang, ilki 1998’de ikincisi 2009’da olmak üzere 29 Ağustos’taki son füze atışıyla birlikte üçüncü kez Japon hava sahasını ihlal etmiş oldu.[x]
3 Eylül’deki nükleer denemenin ardından ABD Başkanı Trump; “Kuzey Kore’nin sözleri ve eylemleri çok düşmanca ve tehlikeli olmaya devam ediyor. Çin için de büyük bir tehlike ve sıkıntı kaynağı olan haydut bir devlet. Kuzey Kore tek bir şeyden anlar!” dedi.[xi]
ABD’nin Cumhuriyetçi Senatörü Lindsey Graham ise; “şartlar değişmezse Kuzey Kore’ye karşı askeri bir müdahalenin kaçınılmaz olduğunu, Kim Jung-un’un Amerika’yı vuracak şekilde füze teknolojisini geliştirmeye devam ettiğini, diplomasi durduramazsa askeri güç kullanılacağını, bunun mutlak bir yıkıma neden olacağı, binlerce insanın ölmesi ve sakat kalması ile sonuçlanacağını” belirtti. [xii]
Washington merkezli “Center for Strategic and International Studies” isimli düşünce kuruluşunun yaptığı bir çalışmaya göre ABD ile Kuzey Kore arasında son otuz yılda yaşanan gerginlikler ortalama altı ay içerisinde diyalog ve müzakere sürecine dönüşüyor.[xiii] Trump yönetimi Kuzey Kore’nin nükleer silah programını müzakere masasına taşımak üzere “barışçıl baskı” (peaceful pressure) stratejisini uyguladığını ileri sürse de Başkan Trump’ın açıklamaları bu yaklaşımın tam tersi yönde, Washington’un diyaloğa kapalı olduğu izlenimini veriyor. [xiv] Bölgede yükselen tansiyonu düşürmek üzere pansuman tedbir olarak ABD ve müttefikleri en azından yapmakta oldukları askeri tatbikatları durdurabilir, böylece diyalog için ortam yaratılabilirler.
ABD, Japonya, Fransa, Birleşik Krallık ve Güney Kore’nin BM daimî temsilcilerinin BM Güvenlik Konseyi’nin acilen toplanması talebi üzerine 4 Eylül Pazartesi günü gerçekleşecek birleşimde Kuzey Kore’nin izolasyonunu içeren yeni yaptırım kararlarının alınması bekleniyor. Seul yönetimi Pyongyang üzerinde baskıyı artıracak mümkün olan en ağır yaptırım kararlarının alınmasını istiyor.[xv]
Bugüne kadar BM Güvenlik Konseyi yaptırımlarının sonuç vermediği, Pyongyang yönetiminin ekonomik koşulların en kötü olduğu dönemlerde dahi nükleer silah programından vazgeçmediği bir gerçek. Kore Yarımadası’nda güç dengesinin Güney Kore lehine gelişmesinde Kuzey Kore’nin izolasyonunun ve ekonomik olarak gerilemesinin etkisi var. Kuzey Kore Güney’in konvansiyonel gücüne karşı “eşitleyici” bir faktör olarak nükleer silahlanmaya gerek duymuşken, ABD’nin Irak ve Afganistan’ı işgalinden sonra nükleer silah programını rejimin tek güvencesi olarak görmeye başladı. Bu yüzden BM Güvenlik Konseyinin alacağı yaptırım kararları Pyongyang’ı nükleer silah programından vazgeçirmeyecek ama Kuzey Kore’nin izolasyonunu derinleştirerek, Kuzey Kore halkının cezalandırılmasına ve açlığa mahkûm edilmesine yarayacak.
Bu arada, son nükleer denemeyi şiddetle kınayan Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu devlet başkanları Kore’nin nükleer silahlardan arındırılması konusunda birlikte hareket etmek üzere yakın temas ve karşılıklı koordinede bulunma kararı aldılar.[xvi]
Gelişmeler Çin ve Rusya Federasyonu’nun Kore yarımadasına yönelik önceliklerini yeniden gözden geçirmesini gerektirecek boyuta henüz gelmiş değil. Her ikisi de Kuzey Kore’deki yönetimin çökmesinden yana tavır almayacaktır. Ancak Kuzey Kore’nin nükleer programını kendilerine de tehdit oluşturacak şekilde geliştirmesine ve domino etkisi yaratarak bölgenin nükleer silahlanma yarışına girmesine razı olmayacaklardır. Bu durumda Kuzey Kore’deki yönetimin nükleer silah ve balistik füze denemelerinden vazgeçirmek üzere birlikte daha etkin rol üstlenmeleri gerekmektedir.
Kore yarımadasının nükleer silahlardan arındırılması için askeri kuvvet kullanılması nükleer silahların kullanılmasına neden olabileceğinden çözüm olarak görülmemelidir. Bu durumda Altılı Görüşmeler veya benzeri sorunların çatışmaya dönüşmeden tartışılabileceği bir diyalog kanalı veya müzakere platformunun oluşturulması tek çözüm olarak görülmelidir. Ancak bunun için tarafların diyaloga açık olması gerekiyor.
Termonükleer bir silah geliştirmiş olsa bile Kuzey Kore’nin nükleer silah ve balistik füze teknolojisinin ABD’ye doğrudan tehdit oluşturabilmesi için kazanılması gereken başka yetenekler (birden fazla silah içeren harp başlığı ve atmosfere giriş manevra sistemleri gb.) var. Nükleer silah ve balistik füze programlarını durdurması yönünde barışçıl çözüm yollarının bulunmaması durumunda, Pyongyang’ın nükleer balistik füze programında kaydettiği her aşamanın krizin inişli çıkışlı bir grafik izleyerek süreklilik kazanmasına neden olacağını değerlendiriyorum.
Dipnotlar
[i] Pyongyang’ın 380 km kuzeydoğusunda, Rusya Federasyonu sınırına 130 km uzaklıkta.
[ii] North Korea claims hydrogen bomb test was ‘perfect success’, 6th nuclear test, (2017, 3
Eylül), Fox News, erişim: Eylül 2017, http://www.foxnews.com/world/2017/09/03/quake-innorth-korea-may-have-been-nuclear-test.html
[iii] Çok genel anlamda kendi öz kaynaklarına dayanmayı ve bağımsız olmayı hedefleyen, silahlı kuvvetlere öncelik veren Kim Il sung öğretisi.
[iv] Cheng, J, (2017, 3 Eylül), Full statement from N.Korea on today’s nuclear test, erişim: Eylül 2017, https://twitter.com/JChengWSJ/status/904234698381058050/photo/1?ref_src=twsrc%5Etfw&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2Flive%2F2017%2Fsep%2F03%2Fnorthkorea-nuclear-test-south-korea-yohap-kim-jong-un-live
[v] Cha, Victor (2013), The Impossible State North Korea, Past and Future (New York: Harper Collins)
[vi] Dewan, A., (2017, 3 Eylül), North Korea tests most powerful nuclear bomb yet, CNN, erişim: Eylül 2017, http://edition.cnn.com/2017/09/03/asia/north-korea-nuclear-test/index.html
[vii] North Korea nuclear test: Hydrogen bomb ‘missile-ready’,(2017, 3 Eylül), BBC News,
erişim: Eylül 2017, http://www.bbc.com/news/world-asia-41139445
[viii] North Korea: UN needs to discuss US-South Korea drills, (2017, 28 Ağustos), Fox News, erişim: Eylül 2017, http://www.foxnews.com/world/2017/08/28/north-korea-un-needs-todiscuss-us-south-korea-drills.html
[ix] Ripley, W., Crawford, J. ve Ellis, J., (2017, 27 Ağustos), North Korea launches trio of missiles amidst US-South Korea military drills, CNN, erişim: Eylül 2017, http://edition.cnn.com/2017/08/25/asia/north-korea-fires-projectile/index.html
[x] McCurry, J., (2017, 29 Ağustos), Trump and Abe vow to increase pressure after North Korea fires missile over Japan, The Guardian, erişim: Eylül 2017, https://www.theguardian.com/world/2017/aug/28/north-korea-fires-missile-japan
[xi] Trump, Kuzey Kore tek birşeyden anlar!, (3 Eylül 2017), Sözcü, erişim: Eylül 2017,
http://www.sozcu.com.tr/2017/dunya/trump-kuzey-kore-tek-bir-seyden-anlar-1998062/
[xii] US senator: ‘Thousands could be killed or maimed’, (2017, 3 Eylül), BBC News, erişim: Eylül 2017, http://www.bbc.com/news/live/world-asia-41139559
[xiii] Cha, Victor (2013), The Impossible State North Korea, Past and Future (New York: Harper Collins)
[xiv] Dewan, A., (2017, 3 Eylül), North Korea tests most powerful nuclear bomb yet, CNN, erişim: Eylül 2017, http://edition.cnn.com/2017/09/03/asia/north-korea-nuclear-test/index.html
[xv] A.g.e.
[xvi] Xi, Putin agree to ‘appropriately deal’ with N.Korea nuclear test:Xinhua, (2017, 3 Eylül), Reuters, erişim: Eylül 2017, https://www.reuters.com/article/us-northkorea-missiles-chinarussia/xi-putin-agree-to-appropriately-deal-with-n-korea-nuclear-test-xinhua-idUSKCN1BE0U0
——————————————-
Kaynak:
http://www.21yyte.org/tr/arastirma/asya-pasifik-arastirmalari-merkezi/2017/09/04/8700/3-dunya-savasina-dogru-kuzey-korenin-termonukleer-silah-denemesi
