Güner Akmolla (d.1941 Aqbaş / Albeşti, Köstence – Romanya; romen dili ve edebiyatı üniversıte mezunı)
N E D E N ?
Neden qorqıp qartbabaylar şu Qırım’ dan qaşqanlar?
Neden urkıp oz Vatannı duşmanlarğa aşqanlar?
Bayır geşıp, bızlar ışıp, başqa topraqlar qarap
Dağılğanlar dort-bır yaqa, asır boyınca cılap!
Dobruca’ğa yerleşkenler “ak topraq” dep, dedeler!
Qırım yaqın, Istanbul’da onday yaqın, degenler!
Asret kozmen qartayğanlar, oz koyım dep, Vatanım!
Onlarındır butün dertım, seslerıdır cılavım!
Yıllar geşıp asırlarğa dertnı turmay anlatqan!
Dobruca’nın koylerınde Hayal bolğan artıq “Han”!
Medrese de oquğanlar Niyazi* men bır seste,
Vatan uşun tırışqanlar, uyan Tatar, degende.
Neden qorqıp bırleşmiymız asırların sonında?
Neden urkıp tartışamız duşmanların qolında?
Er tuvğan kun bır fırsattır, qaşırmayıq zamannı
Haqqımıznı bız almasaq, tarih untar Tatarnı!
Neden ketken qartbabaylar şu Qırım’dan ayrılıp?
Neşın cılay qartanaylar torunların ostırıp?
Gurbetlıkte, oksız halde, Tatar halqı oğraşa,
Asırlardır, Tatar halqı, Vatan qarap dolaşa!
Tarihımız onday şanlı, neden qayb bolayıq?
Bastırıqtır qara kunler, neden qorqıp yuqlayıq?
Bır vaqıtta Avrupa’nı qamşılağan Atamız,
Unutmasaq o kunlernı, ozımıznı cöytmamız!
22 – VII – 1993
*Memet Niyazi Dobruca tatarlarının milli şiayiri (1878-1931
KIRIMTATAR DESTANI
Kara Denız,Kara Denız,
Senı süygen ecdadımız
Kırım degen Cürt kunagın ,
Saldık tarihlerge altın.
Giray adlı meşhur hanlar
Dunya tarihınde barlar.
Karpatlarda ot otlatıp,
Tuna ustu kayık salıp,
Tatar kolı bolgan denız !
Yedi yüznun otuzunda
Bilge Qağan tarih yaza
Otuz tatar,dokuz tatar,
Yetmış binden kabile bar.
Kaşğarlının kitabında
Alaymızga turk dep ayta.
Thomsen,Pittard bıznı yazğan
Deşt-i Kıpçak ad salınğan.
Ta kaş yerde hanlık kurğan.
Destan,gazel,ana tılı yarata,
Putun millet şın aytmaknı uydura.
Oz tılımde milli durku şalaman
Ayu Taudan ,Yalta’ğada baraman.
Medresege zıncır sala Giray – han
Tercüman’nı Gaspirali şığarğan.
Tabiyat,bılgı,ornek bolıp aytılgan.
Onuşuncü asırlarda tılımız bek tanılğan,
Kırımtatar edebiyatı o zamanda kurulğan.
Kırım,Kırım,Yeşıl Ada,
Şiir yazgan han sarayda.
Qazan, Qırım ve Astrahan
Altın Ordu dep aytılgan.
Yarım dunya onqı bolğan
Altın Ordu Devlet kurğan…
At koşısı, kureş,bayram,
Tatarlardan dunya qorqqan.
Doquz tatar şay cayılğan !
Eskı Kırım,Bakçesaray,
Al kelyatır bızım alay !
Butun dunya oga karay !
Ustundekı zırk caltıray,
Atı şabışmadan turmay,
Ya Akmesçıt,Yalta, Kezleu
Koy, qasaba,Tanrı tızeu.
Qalkımızın colı kolay,
Dunya şımdı bızge karay !
Bırlık millet şay keneşe,
Altın Ordı Çın’ge cete !
Kırım,Kazan ve Astrahan,
Moskova’ga korkı salgan.
Devlet Giray ot caqqanda,
Moskova’nı qorqıtqanda,
Toban canıp atlağanda…
Ekı cenknın arasında
Medresenı han aştıra !
Şeer ose, qasabalar,
Koyler yasay bayram toylar !
Camı,şeşme, mektep aşa,
Tatar halqı oqup arta.
Sayalmaymız asırlarnı,
Etraf millet artta qaldı…
Barış bola, anlaşmalar,
Cenkte zafer qazanalar!
Ay tatarlar,ay tatarlar!
Polon,leton,asker ala,
Moldova’ga Ştefan şakıra !
Tatarlarman zafer bola !
“Cenılmegen” dep aytıla !
Paris,Viena,qorqı tuya !
Pomeşikler koy toplaylar,
Fakir tatar şay cılaylar,
Azamatlar ete yardım,
Qırım pıte,pıte Kırım !
Bin yedı yüz seksen uşte
Şahingiray tahttan tuşe.
Potemkinler qılıştan geşıre
Caş tatarlar qılıştan geşe.
Şeer sone,qasabalar,
Cürttan kaşa,vay,tatarlar !
Hak,hüriyet alınğanda,
Namus,tarla,satılğanda,
Qayda qaşsın millet,qayda ?
Dobruca’ga yerleştıler
Turkiye’ge kop kettıler !
Putun dunya kordı bonı,
Acımadı…acımadı…
Dobruca’nın koylerınde,
Kırım dertı otmeklıkte
Tatar bekliy kurtuluşnu
Oz Vatanğa qavuşunı
Şo Kırım’da bayram kunı!
Bin sekız yüz yetmış sekız,
Turkiye’ge ta koşemız !
Bin dokuz yüz onekıde,
Tatar koşe,koşe kene !
“Zengın bolsan,bo dunyada,
Uş koşude pıter para !
Degen ata sozu bızge !
Koşmelermen millet uzule,uzule
Cıgıtlerımız marebege …şehitlıkke…
Onsekız May ‘ kırk dortınde
Tatar halqı vay, surgunde !
Putun millet surgun bola,
Şo Kırım’dan tatar cöytıla !
Oz kulunden tırılgen kuş
Milletımız boldı sonsuz !
Bırleştırdı bıznı surgun,
Qaytıp keldık epımız bugun !
Vatanımız bızım Qırım !
Dobruca’da bugun kene tatar bar !
Vatan cölın qarap adım atalar !
O balaban Turkiye’de bar kop tatar
Sınırların aşılmasın olar beklep turalar !
Tarı bızdiy şaşılğandır armanğa
Bekliycekmız qaytu kunun Vatanğa !
Bıznı Vatan cöytmayım dep şaqıra,
Şehitlerın yıldızları kok ustunde cayıla.
Vatan bekliy tatarlarnı,bıznı Vatan arzıla !
30 Ağustos 2008 Tekfürköy, Romanya
TILIM
Tılınnı cöytqan bır tatar yazarı…
Bırıncı sözımde tuyaman zornı
Yuqardan, aşadan, onımdan, soldan,
Yabancı sözlerdır qarşımda bolğan!
Asırlar artımda bır yaman gul aşqan
O menım şaire Qırım Tatar lafımdan!
Pıqare, ğaripçık, unutulğan zamanda,
„Kım ala tılınnı?”dep, aytalar mağa…
Zamannı cengen kitaplar aşsam,
Niyazi, Çelebi, Necip’nı oqusam,
O zaman ışımden qunaqlar taşa,
Ne yaqşı tılımız bar eken, Maşalla!
Irımek vaqtında milletım menım,
Öz tılın qorumaq zamannı geştın,
Ne yazıq, ne yazıq,atalar sözüne,
Cöytılıp toplaşmaq yaqışmazmı bızge?
Tılınnı cöytqan bır qırım yazarı,
XXI-cı yüzyılda qoruycaqmı onı?
Etrafta bılgen yoq, kım oquy tılınnı?
Degende cemiyet, cavuşımda pıttı!
Aytınız babaylar, anaylar aytınız,
Tuşunıp, bırleşıp,ballarğa aytınız.
Yanlış mı, cırlasam öz ana tılımde!?
Aytınız sız mağa, süygen tılımde!
Eskı Zagra – Stara Zagore, Trenmen Bulgaristandan Roamanya’ya geşkende…
QIPÇAQ QARTBABAMIN KOLGESI
Ebet, ekımızın qıpçaq qartbabamızın kolgesı
Asırlar ışınde taularnı dolaşa, Buceaqta ızı.
Ayday “Ford” arabasınI rumın-qıpçaq qızı,
Asırlarnı atlay bılıngen tarihı, efsanesı.
Boyerlerde atalar devletlerını qurğanlar
Qorqılı qaber cetışe – kelyatır mongollar!
Şamırdan arabalar inlenıp kete, ezıle insanlar,
Asırlar ağa, qarışıp milletler em ole, emde doğalar!
Koknın togeregı tarihte sone, olmeden aylanıp kele,
Teren taularda cenkten orılgen hatıravlar olay yuksele!
Qalaular bar, Hanların amamları ala bekçılık ete…
Obalar egılgen, kemıklermen qılışlar zamanman ezıle.
Qıpçaq qartbabamın ızı zamanlarnı atlatqan,
Bugun onın tılı zengın alınde, asıl şiirce tıl bolğan.
Mırağan qalelerden, eskı kodekslerden aqiqat tırıle,
Aqiqat cöytılmay, fikirde ve şiirde yaşap tırıle!
Serbestlık şarqını ayta, şiirnı ve masalnı canılaştıra,
Qıpçaq qartbabam Toqsebenlerde bekçı qalıp tura.
Toqseben de, Toqıs-ırulerde, zamannı cenıp oskenler,
Koy bugun carıqqa aşıla, dünyağa cayıla, keneşe şairler.
* 28 Temmuz 2017, Toqsoben, Basarabya – Moldova Cumhuriyetı
