Nur Sena SATIL*

İskoç yazar Robert Louis Stevenson tarafından kaleme alınan Dr. Jekyll ile Bay Hyde, psikolojik gerilim ve dram tarzında yazılmış bir romandır. Kitap on bölümden oluşmaktadır. İngiliz, Fransız ve Rus etkisinin sürdüğü bu dönemde kısa on bölümden oluşan bu roman, kendi dönemi içerisinde çarpıcı bir etki uyandırmıştır.

Çevirmenin Önsöz’ünde belirttiği üzere bu roman, İngilizce ’de ahlaksal ve ruhsal açıdan büyük değişkenlik gösteren kimseler için ‘’Jekkyl ve Hyde’’ deyimini ortaya çıkmasını sağlamıştır. Yine aynı zamanda çevirmenin belirttiği üzere eser, ruhbilimcilerin büyük ilgi gösterdiği bir roman olmuş, hakkında sayısız bilimsel makale ve inceleme kaleme alınmıştır. Dr. Jekkyl’ in içinde bulunduğu durum psikiyatride çoklu kişilik bozukluğu olarak açıklanır. 

Eser asık suratlı lakin cana yakın bir adam olan Avukat Bay Utterson’ın yakın akrabası Bay Richard Enfield ile aralarında geçen bir konuşma ile başlamaktadır. Bu konuşma yürüdükleri yolda karşılaştıkları bir kapıyla alakalıdır ve bu kapı Bay Utterson’da büyük etki uyandıracak bir olayın perdesini aralamıştır. Tüm olaylar da bu kapının uyandırdığı etkiyle başlamıştır.

İyilik ve kötülüğün insanlığın var olduğu günden beri süregelen çatışması eserde bir insanın içerisinde bulunan iki faklı kişi olarak yer almıştır. İyi’nin temsilcisi olan Dr. Jekyll sürekli kötü yanı olan Bay Hyde’a karşı durmaya çalışmış ancak hoşuna gitmese de kötü tarafı zamanla onu ele geçirmiştir. Eser klasik iyi-kötü çatışması olarak görülse de, akıcılığı ve merak uyandıran kurgusu sayesinde bu bilindik çatışmanın dışına çıkmayı başarmıştır. İyi olan taraf insanlar tarafından sevilen, fiziki anlamda güzel bir yapıya sahipken; kötü olan taraf insanlarda ürperti uyandıran ve fiziki manada tüm kötü yanları toplayan bir yapıdadır.

Konu ilk başta yerini soru işaretlerine bıraksa da zamanla olaylar açıklık kazanmıştır. Kitabın her bölümü olaylara daha da açıklık getirmiştir. Okuyucu kendini bir dedektif yerine rahatça koyabilmekte ve olaylar üzerinde tahminler yürütebilmektedir.  İyi ve kötü dengesizliğini zamanla göstermeye başlamıştır. Bir bedendeki iki kişinin savaşı gözlemlenebilmiştir. Asıl tuhaf olan kısım ise iyilik taraftarı olan Dr. Jekyll’in, Hyde’a bağlanması ve ona karşı duyduğu hassasiyettir.

Eserden bir sonuç çıkaracak olursak;  sadece iyi ya da sadece kötü olamayacak olan insan bu duyguları eşit tutmalıdır. Aksi halde sadece iyi ya da kötü olduğu durumlarda kendini bunlara kaptırabilir. Bu savaşta tek taraf galip gelirse içinden çıkılmaz haller meydana gelir. Bir süre sonra da olmak istemediği hale gelen insan zihnini ele geçiren bu duygunun yıkıcılığı karşısında zamanla kendi karanlığında kaybolur.

*Nur Sena Satıl, Gaziantep Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Lisans Öğrencisi