Nevzat Kösoğlu milliyetçiliğin bir hareket olması yanında bir düşünce ve tefekkür meselesi olduğunu hayatı ile temsil etmiş bir müstesna şahsiyettir. Onun bu yönüyle nitelikli milliyetçinin vasıflarını anlamak ve görmek bakımından örnekliği kitaplarından yansıyan tefekkürü ile hayatla buluşmuştu. Mahkemelerden konferans salonlarına kadar her yerde temsil edilen meseleler bir ocak olarak Kösoğlu dünyasından geleceğe dair ortaya konuldu. Bir iman ve amel adamı olarak Nevzat Kösoğlu geçmişle gelecek adına tarihi süreçte milletimizin ruhu ve hayatını kendine mahsus kavramları ile bir filozof ve hareket adamı olarak yaşadı ve anlattı. Bu bakımdan onun fikirlerini ve düşünme sistemini anlamak sathi bir slogan düzeyini aşmak isteyen herkes için başvurulması gereken önemli bir kaynaktır.
Bir süredir Türk tarihi ve milliyetçiliğine dair metinleri okuduğumuz Mefkûre Mektebi’nin, merhum Nevzat Kösoğlu Ağabey’in eserleri üzerinde gerçekleştirdiği okuma süreci yakın zamanda kaleme alınan bir eser ile ilgililerinin de ulaşacağı bir imkâna kavuştu. Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Altan Çetin’in Nevzat Kösoğlu’nun Kavram Dünyası başlığı ile Otorite Yayınlarından çıkan eseri bu manada mektebimizin bir meyvesi olarak bizleri memnun etti.
Çalışmanın ortaya çıkışında, Prof. Dr. Altan Çetin’e, bilhassa Kösoğlu’nu yeterince tanımayan gençler için bir kavram dünyası notları çıkarmak noktasındaki ricamızın etkili olduğunu bilmekten çok mutluyuz. Zira kıymetli Nevzat Ağabey’in kaleme aldığı birçok eserinde dikkat çektiği ve izaha çaba gösterdi kavramların bir bütün olarak ve belirli bir düzen dâhilinde ortaya konması çok faydalı olacaktı. Altan Çetin Hoca’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı bahse konu eserin bugün elimizde olması bu manada çok kıymetli.
Eser uzun bir teorik giriş ile özellikle Kösoğlu’nun eserlerini okumaya başlayacaklar için rehber unsurları ortaya koyuyor ve mühim sorular soruyor: “Türk’ün özü nedir? Türk’e maddi şartlarda bakmak Türklüğü görmek için kâfi değildir. Öz nerde? Olmayan Türk’e bakmakla hayali bir bakışla idrakimize kelepçe vurmuş oluruz. Ayne’l-yakin olmak kütüphaneler dolusu yazma ile ülkelerinde yüksek burslarla var olmak Türk’ü görmek demek midir? Vehimlerimize delil arayarak bunu yapıyorsak hele iş hepten karışacaktır.”
Sonrasında eser dört ana başlıktan oluşmaktadır. Buna göre;
Millet-Kültür-Medeniyet başlığı altında Kösoğlu’nun en temel kavramı olan Kültür Soğuması başta olmak üzere birçok başka kavram yine onun eserlerinden yapılan iktibaslar ile incelenmiş ve izah edilmiştir. Bu bölümün son kısmında Bir Medeniyet Nasıl Teşekkül Eder? sorusu etrafında ortaya konan meseleler oldukça mühim ve okunması zaruridir.
“Millet, ortak bir kültüre sahip olan toplumdur. Ziya Gökalp bunu, millet terbiye birliğidir, diye ifade etmişti. Milletin varlığını kültüre bağladıktan sonra, bu tarifi, bütün unsurları ile açmak ve tarihle ilgilendirmek mümkün olacaktır.”
İman-Amel-Üslup başlığı altında özellikle iman meselesi tıpkı Kösoğlu’nun ifade ediş şekline uygun olarak gayet net ve sert şekilde ortaya konmuş görünüyor. Özellikle iman ile eşleşen şahsiyet kavramının dikkat çekici şekilde irdelenmesi mühim.
“Bütün insanî ve sosyal değerler imanla kazanılır. Değer bilgisini kişide sindiren, onu, bilgi olmaktan eylem ilkesi haline yükselten güç, imandır. Ancak inanmış insanın tutum ve davranışları inandığı ölçülere uygun olur. İnanan insan, bütün eylemlerini, ilişkilerini ve çevresini, inancının ona kazandırdığı ölçülerle düzenler.”
Değer-Kimlik-Milliyetçilik/Ülkücülük başlıklı bölüme Altan Çetin, Değer kavramını kimlik, kültür ve medeniyet bağlamında düşünen bir zihin şüphesiz önemlidir vurgusunu yaptıktan sonra Nevzat Kösoğlu kendi kavram dünyası içinde bu bağlamda gaye değer ve vasıta değer olarak iki kavramı ele alır cümleleri ile başlıyor ve meseleyi gayet sarih bir biçimde izah ediyor. Bu noktada bahse konu bölümün bugünlerde yozlaşan birçok kavram açısından kıymetli olduğu fikrindeyiz. Yine Altan Çetin’in Kösoğlu’ndan mülhem şu ifadeleri kullanması zaman, kültür, kültür değişmeleri gibi kavramlar açısından oldukça ehemmiyetli:
“Esasen zaman, sürekli değişme demektir ve canlı bir kültürün bu değişmeleri sürekli yeniden değerlendirmesi, kurumların biçimlerini ve işlevlerini yenilemesi, yeniden yapılandırması gerekir. Kültürün çağdaş olması budur. Bunu başaramayan, yani değişmelerin farkına varıp, kendini yenilemeyen kültür, geleneksel kalıp ve işlevlerde takılı kalarak yozlaşmaya, anlamlarını yitirmeye ve sonuçta çağ dışı kalıp bir kenara atılmaya mahkûm olur.”
Hülasa merhum Kösoğlu’nun kavramlarının bir eser çerçevesinde toplu şekilde ortaya konması ve âcizane bu eserin tarafıma ithaf edilmesi büyük mutluluk. Ancak bu mutluluğu arttıracak olan asıl çaba bu ve bunun gibi eserlerin gençler tarafında okunup anlaşılma çabasıdır. Prof. Dr. Altan Çetin’in, merhum Nevzat Ağabey’in aziz hatırasına yaptığı bu katkı dileriz bir faydaya sebep olur ve nitelikli düşünce ve hareketin teşekkülünde bir mum ışığı kadar bile olsa aydınlığa vesile olur.
Bilvesile yine Mefkure Mektebi toplantılarında gündeme gelen, Prof. Dr. Altan Çetin’in velud kaleminden “Türkistanlılık” kitabının da en kısa sürede okuyucularla buluşması düşünce dünyamız açısından oldukça faydalı olacaktır.
Nevzat Kösoğlu’nun Kavram Dünyası, Prof. Dr. Altan Çetin, Otorite Yayınları, 2020
