Paşam Nereye Kadar Çekileceğiz?-
Birinci Dünya Savaşı ve İstiklal Harbi Hatıraları
Şerif Karabağ (Hazırlayan)
Hazırlayan: Mehmet MEMİŞ, (E) Öğretmen
Antalya Darülmuallimin Mektebi’ne gidebilmesi için yaşı, ailesi tarafından üç yaş büyütülen Dürdali Karasan, henüz 14’ünde ve ikinci sınıf öğrencisiyken, “onbeşliler” olarak bilinen 1315 (1899-1900) doğumlularla askere alınır. İstanbul İhtiyat Zabiti Talimgâhı’nda aldığı kısa eğitimin ardından 1916’da Suriye-Filistin Cephesi’ne gönderilir. Birüssebi-Gazze Meydan Muharebesi’nde yaralanarak bir süre hastanede tedavi görür. Aynı cephede katıldığı Nablus Meydan Muharebesi’nde esir düşer ve Mısır Seydibeşir Esir Kampı’nda iki yıl sürecek esaret günleri başlar. Savaşın ardından, ailesi şehit düştüğünü düşünürken, zorluklar içinde Kalkan’daki evine ulaşır ama kısa süre sonra Mayıs 1921’de İstiklal Harbi’ne çağrılır. 9 Eylül 1922’de İzmir’e giren ilk askerler arasındadır. Üçüncü kez askere alındığında yıl 1942’dir.
Dürdali Karasan’ın, 1918’de Filistin Cephesi’ndeyken, Sekizinci Ordu Komutanı Cevat Paşa’ya sorduğu Paşam Nereye Kadar Çekileceğiz? sorusu, bu anılara da adını veriyor. Dostu Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın daktilo ettiği metin, 67 yıllık ömründe üç kez askere alınan Dürdali Karasan’ın çocukluğu, zorlu savaş dönemi, esaret günleri ve maceralı yaşamının yanı sıra, iç ve dış siyasi gelişmelere ilişkin değerlendirmelerini de içeriyor.
On Beş Yaşında Bir Subay
Birinci Dünya Savaşı sürerken 1916 yılında askere alınan 1899 doğumlular için yakılmış bir ağıttır. 1899 olması sizleri yanıltmasın. 1899 yılında doğanlar 15 değil, 17 yaşındadır. Çünkü 1899 yılı, Rumi takvime göre 1315’tir.
Kendisi de 1916’da silahaltına alınan Mehmet Dürdali Karasan’ın “Paşam Nereye Kadar Çekileceğiz” isimli hatıratının 11. sayfasındaki dipnotunda o dönem şöyle anlatılır:
“Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği yıllarda Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletlerine karşı üç cephede birden savaş vermektedir. Asker sıkıntısı had safhadadır. Her yılın askere alınma dönemlerinde 18 yaşını bitiren gençler askere alınırken, 1916 yılında Sultan Reşad bir ferman yayımlayarak 1 Haziran 1314 (1898) ile 22 Mayıs 1315 (1899) tarihleri arasında doğan erkekleri askere çağırmıştır. Böylelikle ilk defa 17 yaşını bitirenler de (22 Mayıs’tan önce doğan 1315 doğumlular) 18 yaşını dolduranlarla birlikte askere alınmışlardır. 1899 doğumlulardan sadece ihtiyat zabiti olabilecek derecede tahsili olanlar değil, tahsili olsun olmasın bütün 1899 doğumlular askere çağırılmışlardır. İşte bu dönemde 17 yaşında askere gidenlere halk arasında ‘on beşliler’ denmektedir.”
