Altıncı yok oluş çağı mitolojik tanımlama ile KALGANÇI ÇAK ı önlemek için küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlamak istiyorsak, en fazla 420 milyar ton karbondioksit daha salabiliriz. Atmosfere her sene 40 milyar ton karbondioksit salıyoruz. Bu hızla  1,5 derece sınırını 2033’te aşarak Kalgançı Çak ı çağıracağız. Karbon piyasaları oyun teorisinde bilinen ismiyle eksi toplamlı bir oyundur. Tüm oyuncuların kazandıklarını ve kaybettiklerini topladığımızda sıfırdan küçük bir sayı elde ederiz, Bu toplam da sistemdeki 1,6 milyar ton karbondioksidi azaltmanın bedelidir. Kalgançı Çakı geciktirmek için karbon piyasası kurdular. Ülkemizde de dış ülkelerde de karbon piyasasına katılan şirketler; önemli bir azaltım kotası belirleneceğini düşünmedikleri için bu oyunu oynuyorlar. İklim adaleti için iklim finansmanı sağlanıyor mu sorusuna ise CDP araştırma raporu yanıt veriyor. CDP’nin toplam değeri 27 trilyon dolar olan 16.500’den fazla yatırım fonunu kapsayan analizi, toplam varlıkların %0,5’inden azının Paris Anlaşması’nın 2°C’nin altı hedefliyle uyumlu olduğunu gösterdi. Paris anlaşmasıyla uyumlu fonların yüzdesi Kapsam 3 emisyonları hesaba katıldığında %0,5’ten %0,2’ye  kadar düşüyor.CDP verileri, bu fonların büyük çoğunluğunun küresel ısınmanın 2,75 °C’nin üzerinde olmasına sebep olacak varlıklara yatırım yaptığını ortaya çıkardı.Toplamda yalnızca 158 bireysel fon “2°C’nin oldukça altında” olarak değerlendirilirken, 8.000’den fazla  fonun 2.75°C’nin üzerinde olduğu, sadece 102 fonun 1.5°C iklim hedefiyle uyumlu olduğu ortaya çıktı. Finasman oyunları da “kalgançı çak “ önlemiyor.

İklim adaletini nasıl sağlayabiliriz diye Fuzuli Bayat’ın “KADİM TÜRKLERİN MİTOLOJİL HİKAYELERİ” kitabına baktım. Çünkü Kadim Türklerin mitolojik öyküleri kültürümüzün ana kaynağıdır. Her halk kendi dünya görüşünün ürünü olan mitolojik öyküleri ile kendini tanır. İklim değişimi özünde bir kültür meselesidir, özüne dönüp, doğa ile uyumlu yaşamak demektir. İklim değişimine deva olacak bir taş var, mitolojimizde. Adı YADA taşı. Yada taşı havayı istenen şekilde değiştiren, kar, yağmur yağdıran sihirli bir güce sahip taştır. Yada taşı altın ışıktan meydana gelmiştir. Üzerinde damar damar çizgileri olan siyah renkli taş, yumruk büyüklüğünde olup, ele alındığında eli üşütür. Taşın içi boş olmasa da kulağa tutulduğunda içinden sesler gelir, taş canlı olduğundan zamanla ölür, onu diriltmek için geyik ciğerine sararlar. Yada taşını koruyan miolojik varlığa ZADA HAN derler. Çin kaynaklarına göre Göktürklerden önce Türk Kağanı olan Apangu nun kardeşi doğa üstü güçlere hükmeder, istediği zaman yel estirip, yağmur ve kar yağdırabilir. Tarihi kaynaklarda Türklerin 449 yılında meydana gelen Cürcen saldırısında Türklerin yada taşı ile kendilerini korudukları bilgisi vardır. Hatta Türklerin yada taşı ile yağmur yağdırdıklarını gören orta çağ yazarları vardır.

Cern de Higg bozonunu bulan bilim insanları bir zahmet yada taşını da arayıp bulsunlar, hangisi daha önemli dünyanın geleceği için.

İklim adaleti için YADA taşını bulmak şart, dünyayı yaşatmak için.

Devletler üstü finansman mekanizması karbon piyasası ile kalgançı çak çağırıyor ve iklim finansmanı çok düşük oranlarda “greenwashing” olarak yapıyor. Gezegeni, doğayı, ormanları, dereleri, gölleri, denizleri, okyanusları, kutup ayılarını, arıları, allı turna kuşlarını, Marmara denizi hıyarını, sarıkeçelilerin keçilerini…… kim koruyacak, yada taşını kim bulacak, yağmur görmeyen tarlalara yağdıracak? 

Not: YADA taşı mitolojik bir metafor olarak kullanılmıştır, bu yazıda.

Tuva dostu Cahit Günaydın  #karezcanal2050