Dil, bir millet için çok değerlidir, onun kimliğidir, dilini unutan bir millet, zamanla millet olmaktan çıkar, insanlar topluluğu hâline gelir, millet olarak kimliğini sürdürmesi çok zorlaşır. Onun için, dilimizi iyi, doğru olarak kullanma alışkanlığını kazanmalı ve çevremizdekileri, ulaşabildiklerimizi bu konuda dikkatli ve duyarlı olmağa çağırmalıyız.
Türkçemizde yaygınlaşma yoluna giren ve hiç yadırganmayan yanlışlardan hatıra geliverenleri sıralayalım:
*Geçtiğimiz hafta ….
Biz haftayı geçmiyoruz; hafta bizim üzerimizden geçip gidiyor. İnsan, zamanı, vakti NASIL geçebilir ki? tam aksine, zaman, insanı geçer, gider. Bu konudaki yanlışlık, öyle görünüyor ki, İngiliz dilinin etkisi altında kalmış bilinçsiz bazıları, o dildeki “zaman geçirmek” diye çevrilebilecek olan “to spend time” (I spent a whole night reading/bütün geceyi okuyarak geçirdim) anlayışından hareketle Türkçeyi de böyle BOZMAK yolunu açmışlardır, diğerleri de, BİLİNÇSİZCE bu yolu tutmaktadır… Türk, gece boyunca okumuşsa, öyle DEMEZ; “bütün gece okudum” der. Değil mi?
*Paylaşmak
İnsan bir şeyi paylaşıyorsa, o şeyden “pay” alıyor demektir. “İki ortak, kazançlarını paylaştılar” (ikisi de, kazançtan, paylarına düşeni aldılar) gibi.
“Paylaşmak” sözü, YANLIŞ olarak; aktarmak, iletmek, belirtmek, bildirmek … karşılığı kullanılmaktadır.
“Bu konuda bildiklerimi arkadaşlarımla paylaştım” (paylaştı(rdı)ğınıza göre, bilginiz EKSİLDİ Mİ?) yerine:
“Bu konuda bildiklerimi arkadaşlarıma anlattım/söyledim/aktardım” demek gerekmez mi?
*Çay, kahve almak, otobüs, tren almak
Evet, İngiliz gâvurcasında (‘gavur’ sözünü kullanmakta hakaret kasdım yok; bir niteliği belirtiyorum, o kadar, Müslüman olsun, Müslüman diyelim) {1856da kaybettirildiğimiz DURUŞ KAYBInı hatırlatmak için kullanıyorum} çay, kahve ‘içmek’ yerine ‘almak’ kullanıldığı için, bizim Tanzimat artığı diplomalılarımızın bazısı da çayı, kahveyi ‘içmek’ yerine, ‘alır’; alıp da cebine koyacakmış gibi!
İngilizler, bir yere gitmek için, trene binmek yerine, treni de alırlar, çok şükür, bizim Tanzimat artıkları henüz bu marifeti işlemiyorlar.
* İzlemek: bu eylem, Türkçede “avcı avını izler”de ifade edildiği gibi, “av hayvanının ardınca gitmek” demektir. Televizyonda seyredilenleri av hayvanı yerine koyarak “izlemek” KULLANILMAMALIDIR.
*Gurur; “aldanmak” ve “aldatmak” demektir. Tv sunucusu biri veya birileri, öğrenmiş olduğu İngilizcedeki “to be proud of”u, ‘gururlanmak’ diye çevirince bu anlayış yaygınlaşmıştır. İngiliz, ‘gurur’u, gururla taşıyabilir, onun dünya görüşüne uyar; bizde, Müslümanlarda ‘gurur’, kaçınılması gereken bir harekettir. Öyle ki, Dünyanın En Büyük Devletinin başındaki Padişaha, bu millet:
“Mağrur olma (gurura kapılma) Padişahım, senden büyük Allah var” demekteydi. (Bu, ‘alkış’ idi, sonradan alkışı, Batılılar gibi el çırparak yapar olduk.
*Depoyu fullemek: arabasının yakıt deposuna benzin, mazot alan, gavurca bildiğini ima eden birileri İngiliz gavurcasındaki “dolu” demek olan “full” kelimesini kullanarak “depoyu fulle” diye bir ucube ortaya atmış olmalı. Derken bu biçimsiz söz, akaryakıt istasyonlarında argo haline gelimiş. “Depoyu doldur” demek, ÇOK mu ZOR?
Fransız Akademisi, İngilizceden Fransızcaya girip yaygınlaşmağa başlamış olan weekend kelimesinin kullanılmasını YASAKLADI!
*Komple: düşüncesizce kullanılan kelimelerden biri. “hepsi”, “bütünü” demek varken bu ‘complete’i kullanmak gerekir Mİ?
*Tüm: orta Anadoluda, bölünmemiş, bütün ekmeğe ‘tüm ekmek’ derler. Bütün, hepsi kelimeleri dururken bu kelimeyi öyle her yerde kullanmak yanlış olsa gerek. ‘Tüm insanlar’; ‘kolu, bacağı kopmamış insanlar’ demektir. ‘Bütün insanlar’, ‘insanların hepsi’ demek GEREKİR:
*Direk: doğru, doğrudan demek varken, bu, gavurcadan alınma (direct) kelimesini kullananlar, Türkçedeki ‘direk’le ilgili mi sanıyorlar acaba?
*Biy’at:Kilise demektir.بيعة kelimesindeki B harfi kesreli olarak Biy’at diye okunursa, “Mutaabbedun Nasara” (Kilise) demek olur.
B karfi fethalı olarak: Bey’at diye okunursa: “Allah’ın buyruklarını uygulayacak olan Müslüman lidere bağlılık, ‘bey’at’ anlamına gelir.
Aydın, bilinçli kişi, doğrusunu kulanmalı, ‘Bey’at’ demelidir. ‘Uydum kalabalığa’ gidişi, doğru değildir. Hele hele ‘galat-ı meşhur’ tenbelliğine sığınmak, hiç hoş değildir.
*İmparatorluk: Pek Yüce Osmanlı Devleti hakkında oryantalistlerin dayattığı, kendi vahşi hükümetlerininkine Osmanlıyı benzettikleri bu çirkin, iftira dolu kelimenin kullanılışı, çok şükür, işin farkında olanlar çoğaldıkça, temizlenme yolundadır.
*Başarı; Türkçe diye çoğumuzun kullandığı bu kelimede gözden kaçan şudur: Kul, ne kadar çabalarsa çabalasın, Allahın tevfiki, denk getirmesi olmazsa, başaramaz. “Muvaffak olmak”, “Allahın tevfikini elde etmek” demektir. “Başardım”: kendim becerdim, demektir.
“Muvaffak oldum”: ‘Allahın uygun görmesiyle bu işi yaptım’, demek olur. Tercih sizin: hangisini yeğlerseniz! Kullandığınız kelimeler, dünya görüşünüzü gösterir.
*Yaratmak, Allah mahsustur, yalnız O yaratır, insan, kendini bile yaratmamıştır; yaratılmıştır, ana-babası vesile kılınmıştır. Kendisi yaratılmış olan, nasıl yaratır?
*Beyaz atlı prens. (Kır atlı Şehzade, demek istiyor kolejli bayan)
Türk ordusunda tank sınıfından önce süvari sınıfı vardı. Süvari olarak yetiştirilecek olan yedek subay adayı, “atın RENGİ” diyecek olsa, onu subay yapmaz, çavuş yaparlarmış, terimler için böyle bir titizlik, duyarlılık varmış. Çünkü, Türkçede “atın donu” denirmiş, bu ‘don’ kelimesinin, ressamlar arasında ‘ton’ olarak kullanımda kaldığı görülüyor. Türkçede, bilebildiğim at donları şunlar:
Doru (Atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli derler, sözünde olduğu gibi)
Kula (sarı değil)
Yağız (siyah değil)
Kır (beyaz değil:
Yine şahlanıyor kolbaşının kır atı
Görünüyor bize sefer (zafer) yolları, veya:
Kır atıma bineyim
Yar yoluna gideyim, türkülerinde olduğu gibi.
Demir kır: kurşuni benekli kır. Demokrat Partili politikacılar, milletin at sevgisini bildiklerinden, ‘demokrat’ kelimesini ‘demirkırat’la özdeşleştirip epeyce oy toplamışlardır.
‘At binmek’ yerine, ‘ata binmek’ diyenler var, o kültürden kopmuş olmamızın sonucu.
*Sevgili: bu güzel, narin kelime de son zamanlarda kirletildi. Nikahsız, zina halinde yaşayanların durumu, Medya sayesinde, artık yadırganmıyor bile: sıradan bir işmiş gibi sunuluyor.
Erkek/kız arkadaş eskisi, yenisi, gibi laflar da yadırganmıyor. Bir Japon sosyolog: “üç yıldır Türkiye’deyim, tv de çok az konu Türk kültürü ile ilgili. BİR ÜLKE, SAVAŞSIZ TESLİM ALINIYOR” diyor.
Kültür istilası böyle bir felakettir. Avrupalılaşıyoruz, çağdaşlaşıyoruz diye bu hallere geldik, hala uyanmayanlarımız çok ve onların boruları ötüyor.
*Cümle Musiqisi (intonation) diye ÇOK MÜHİM bir konu var. Tv sunucuları Batı’ya gönderiliyor, İngilizce bilgilerini arttırırken Türkçe (Türk gibi) konuşmayı kaybediyor. Bazılarının sesini dinliyorsunuz; farkında olmalı ki, yüzünü GİZLİYOR; çünkü, Türkçe, Türk gibi konuşmuyor; Türkçe kelimeleri, İngiliz intonation’u ile söylüyor.
*Kötü bir işin yapılması için “başarmak” kelimesini DÜŞÜNMEDEN kullananlar var. “Hırsız şunu çalmayı başardı” gibi.
*Polis şiddeti. Polis, izinsiz gösteri yapanları veya bir suç işleyeni önlemeğe çalışıyor, SORUMSUZ (veya güdümlü) sunucu, ‘polis şiddeti’nden söz ediyor!
Hangimiz, böyle münasebetsiz laflar eden sunucunun kanalına telefon edip protestoda bulunuyoruz? Hiçbir tepki gelmeyince şirretliğe devam ediyorlar.
***
09 Eylül 2022
