Prof.Dr. Celalettin YAVUZ[i]
Maliye Bakanı Şimşek’in, ”bozulan” ekonomiyi düzeltmek için üzerinde ısrarla durduğu “Kamuda tasarruf Genelgesi” Meclis’ten geçti ve 1 Ocak 2025’ten itibaren uygulanacak. Devlete “yük” gibi görünen emekliler, bunu öğrenince “Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu!” demeden edemediler. Memuriyetleri sırasında maaşlarından kesilen primin yüksekliğine göre emekli maaşını hak etmişken, bazı dış etkenlerden çok daha fazla şekilde, kamudaki “saltanat” merakı ve iktidarın ekonomi yönetimindeki başarısızlığının ceremesini çeken emekliler haksız mı? Genelge yasalaştı ise ne diye Ocak 2025’e kadar bekleniyor? Bu konuyu biraz eşeliyoruz.
Kamuda Tasarrufa İlişkin Yaşanmış Örnekler
Bu başlığın altını doldurmak için kamuda tasarrufu iyi uygulayan Almanya’dan yaşanan örnekler vereceğim. 1990’lı yılların ortalarında Almanya’da deniz ataşesi (askeri) iken, Türk-Alman Parlamentosu Dostluk Komitesi’nden Alman CDU Milletvekili Kossenday ile tanışınca Almanya Meclisi Bundestag’a davet etti. Odasına girdiğim zaman sadece bir yardımcısının olduğunu öğrendim. Kossenday, kahve makinesinde kendi yaptığı kahveden bana da ikram etti. Yardımcısından sadece yazı-çizi ve araştırma işlerinde yararlanıyordu. TBMM’de her milletvekilinin üç, grup başkan vekillerinin daha fazla yardımcısı var. Ama bu bile yetmiyor.
1989-1991 döneminde Hamburg’taki Alman Harp Akademisi (Führungsakademie)’nde iken rahatsızlanınca askeri hastaneye sevk edildim Benim gibi rahatsız olan iki kişiyle birlikte akademi komutanının makam otosuyla gidip geldik. Sebebini sorduğumda, üç kişiden fazla hasta olursa minibüs ile üç ve daha az hasta var ise bu aracın kullanıldığı söylendi. Yani makam aracı, sadece resmi görevlerde ve ayrıca tasarruf amacıyla kullanılabiliyordu.
Almanya’da ataşe olduğum 1994-1997 döneminin son yılında 63 kişilik Deniz Ataşe Birliği başkanı (Doyen) seçilmiştim. 1997’de yeni doyene devir teslimi birliğin kasasındaki parasıyla bahçemizde Türk mutfağıyla süslü bir parti ile gerçekleştirecektik. Alman Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Böhmer, davete yanında eşiyle birlikte ve sivil kıyafetle geldi. Emir subayı vs yoktu. Arabayı nereye park ettiğini sorduğumda, ilerde bir yer buldum, merak etme dedi.
Aynı yıllarda Almanya Meclisi Bundestag’ın Başkanı Bayan Süsmuth, dönemin başkenti Bonn’dan yaklaşık 100 km mesafedeki kendi eyaleti Kuzey Ren Vestfalya’nın başkenti Düsseldorf’a intikalde iken eşini yol üzerindeki Köln-Bonn havaalanına bırakmıştı. Otobanlar ücretsiz, havaalanına giriş çıkış en fazla 2-3 km olmasına rağmen Alman medyası Süsmuth’u “görev aracını nasıl olur da eşinin özel işi için kullanırsın?” diyerek istifanın eşiğine getirdiler. İlginçtir aynı tarihlerde Türkiye’de bir dini bayram vardı ve Başbakan merhum Erbakan adeta yedi sülalesini toplayıp devletin uçağıyla Antalya’da bir otele tatile gitmişti.
Kamuda Tasarrufla İlgili Türkiye’den Örnekler
2004’te emekli olduğumda dairemi satın aldığım binada o zamanlar kamuya bağlı Telekom Genel Müdür Yardımcılarından biri de oturuyordu. Müdürün makam aracı sabahları çocukları okula götürüyor, akşamları da alıyordu. Aynı yıllarda askeri alanda ise makam araçları ile maça gidenler, akşamları görev gereği değilken bile resmi araçları dışarıda yemek vs için kullananlar vardı. Bugün de epeyden beri TBMM’de kendilerine makam aracı tahsis edilenler seçim bölgelerine ya arabayla gidiyor ya da uçakla gitse bile aracı bölgeye gönderiliyor.
Israrla söylenen şey, Türkiye’deki makam aracı sayısının Japonya ve Almanya gibi ekonomik açıdan çok gelişmiş ülkelere göre kat be kat fazla olduğudur. Makam aracı demişken, 10 Ağustos 2024’te Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Çukurova Havaalanını açılışındaki kalabalık dikkatlerden kaçmadı. Ankara’dan intikal eden çok sayıda zevata ilaveten bölgedeki devlet ve belediye erkânı da törendeydi. Makam araçlarının vızır vızır kaynadığı törende Şimşek’in “tasarruf genelgesi”ni takan oldu mu sizce? Diye düşünmeden edemedim.
Sonuç itibariyle, “Kamuda Tasarruf Genelgesi”ni, beğenmeye çalışıyorum ama yeterli değil. Zira devlet kesesinden saltanat merakı zihniyeti değişmeden tasarruf olamaz. Siz ne dersiniz?
——————————————————–
Kaynak:
https://www.worldofturkiye.com/author/cyavuz/devlette-tasarruf-mu/
[i] Güvenlik Politikaları Uzmanı
