Büyükler kendilerinden küçüklere nasihat ederken, “adam ol, insan ol” derler. Veyahut birine kızdığımızda “o insan değil, şu yaşa gelmiş ama insanlıktan nasibini alamamış”, “Önemli bir makama gelmiş ama adam olamamış”. Denilir.
Hatta bazıları da; “İnsan Müslüman olmaktan önce insan olmalı” denilir.
Her zaman, her yerde bu gibi temenniler yapılır veya bizler de duyarız. “Adam ol, insan ol“ gibi denir.
Fakat işin burasının açıklamaya muhtaç olduğunu düşünüyorum. Bu “adam ol, insan ol” ne manaya gelir pek açık değildir.
Adam nasıl olunur, insan nasıl olunur, ölçüsü nedir? Hiç anlatılmaz, verilmez.
Neye göre nasıl bir adam? Bir türlü bilinmez.
Adam dediğiniz, neyi yapar, neyi yapmaz, hangi düşüncelere sahiptir?
Örnekleri nasıldır? Kim gibi olunur? Kime benzer bilinmez.
Adamlık neye denir? Nasıl olununca adam olunur? Nelere sahip olanlar adam olur da, nelere sahip olmayanlar adamdan sayılmaz, meçhuldür.
Ağır, oturaklı, az konuşan kişiler mi adam? Yoksa çok konuşanlar mı adamdır?
Az konuşuyor, doğru şeylerden bahsediyor denilen kişi adam mı? Her konuda ılımlı olanlar, gerçek adam mı oluyor?
Sert davrananlar adam olamıyor mu?
Yoksa adam denilen kişinin konuşmaları bize doğru geldiği için mi? O adama “adam gibi adam” diyoruz?
Ya da, adam tam bana göre konuştu, benim kalbimde olup da dile getiremediklerimi ifade edemediklerimi dile getiriyor diye mi o kişi adam olur?
İnsanlık neye göre. Herkese yardım edenler mi daha çok insan?
Bana yumuşak davranıyor, benim işlerimi hallediyor olanlar mı iyi insan?
Benim işimi hallederken kendi görevini ihmal eden mi iyi insan?
Kendisine emanet edilen işi görevi erteleyen yakınlarına öncelik tanıyan mı?
Başkasının hakkını alıp bana/sana veren mi? imkânları yakınlarına kullandıran mı İyi insan?
Birleştirici toparlayıcı konuşanlar mı daha çok insan?
Yoksa milli menfaatleri hiçe sayanlar mı daha çok insan?
Kim iyi adam iyi insan?
Suya sabuna dokunmayan mı? Kimseyi rahatsız etmeyen mi?
Devletin imkânlarını kendi menfaatine kullanmayan mı?
Kendine emanet edilen makamı israftan koruyan mı?
Resmi araçları hafta sonu seferber eden mi?
Kim iyi adam?
İyi adamın bir takım kural ve prensipleri var mı? Kuralsız kaidesiz mi? Kuralları toplum yararına mı?
Kim bu iyi adam?
İçerde başka, dışarıda başka mı?
Sigara ve alkol kullananlar iyi adam değil de, sigara ve alkol kullanmayanlar mı iyi adam?
Yurt dışına çıkınca, büyük şehre gidince farklı bir kişilik mi sergiliyor?
Ölçülü mü? Ölçülüyse ölçüleri neyin ölçüleri? Milli ve İslami mi?
Kim bu iyi adam?
Çöpü çöpe atıyor mu? Sokakta sigara içiyor mu? İzmaritini sokağa atıyor mu? Arabada sigara içiyor mu?
Yaptığı şeylerden başkalarının rahatsız olabileceğini düşünür mü? İyi adam.
Araç camından dışarıya çöp atar mı?
Kimdir bu iyi adam;
Türk mü? Müslüman mı? Yoksa hiç bir şey mi?
Müslüman ise, “Müslüman”lığın gereklerini yerine getiriyor mu? Müslüman gibi davranıyor mu?
Türk’se Türk gibi davranıyor, Müslüman Türk’ün faziletini gösterebiliyor mu?
Kim iyi adam?
Bir yerde batılı hayranı, bir yerde Rus hayranı, bir yerde bilmem ne hayranı.
Kim bu iyi adam?
Kim ise bu iyi adam bunu biz de arıyoruz.
İyilik ve güzelliklerin ilahi kaynaktan geldiğini bilmek gerekir. Gelmiş geçmiş tüm dinler “iyi insan, ahlaklı insan” temeline oturmuştur. Hatta Peygamberimiz “Ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim” demiştir. Hal böyle olunca Peygamber ahlakı ile ahlâklaşmadan “iyi adam, iyi insan” biraz zor olunur kanaatindeyim.
Söylediklerini yaptıklarıyla yalanlamayan, kendisine yapılmasını istemediğini başkasına yapmayan, “Eline, diline, beline” sahip ve ahdine sâdık olan, verdiği sözde duran, mazlumun kimliğine bakmadan onun acısını yüreğinde duyan, inandığı değerler için hayatını ortaya koyana adam denir.
Kenan EROĞLU
