Mustafa Kadir ATASOY
“Sıfırdan” rasyonel bir şehir kurmak dünyada örneklerine rastlayabileceğimiz bir olgudur. Bu projeler çok farklı kimliklerle karşımıza çıkmaktadır. Brezilya bugünkü başkenti Brasília’yı 1956 -1960 yılları arasında 41 ayda inşa etmiştir.
Bugün Abu Dabi’de Masdar City adında sadece “yenilenebilir enerji kullanan” bir ekolojik şehir kurulmaktadır. 6.5 kilometrekarelik alana sahip bu şehrin 22 milyar dolara mal olması ve 2015’te tamamlanması öngörülmektedir. LG ile Amerikan Gale Company şirketleri tarafından Seul’un 65 km güneyinde yapay ada üzerinde inşa edilen Songdo City ise dünyanın ilk dijital şehir projesi olma iddiasındadır.
Atabolu ve Kültürel Kaynakları
Batı medeniyeti sanatın farklı alanlarında farklı stiller doğurmuştur. Ardı ardına Rönesans, Barok, Art Nouveau, Modern, Postmodern ve benzeri stilleri üretmiştir. Biz sanat alanında orijinal, dikkat çekici fazla şey üretememekteyiz. Dünya durağanlığımızı teyit edercesine bizi hala fesle, Osmanlı camileriyle algılamaktadır.
Türkiye için önerdiğimiz ve Atabolu olarak adlandırdığımız proje, Safranbolu gibi bize ait ama geçmişin yerli ve yabancı formlarını taklit etmekten çok yeni Türk sanatının ve mimarisinin ortaya koyulacağı, dünya çapında marka olacak bir kültür şehri perspektifiyle yola çıkıyor. Ancak üç farklı eklemlenmeyi de barındırıyor:
Birinci Eklemlenme: Total Ekonomiler
Fiziki çevre hayat kalitesini belirleyen en önemli faktörlerdendir. Bugün çalıştığımız işyerleri, yaşadığımız konutlar, sosyal alanlarımız olumsuz koşullara sahip. Büyük şehirlerde yaşayanların her gün evden işe gidip gelmelerinin bir ülkeye maliyetini düşünelim. Zaman kaybı, stres, hava kirliliği… Sadece arabalara ve yakıtlara harcanan parayla yeni bir Ankara veya yeni bir İstanbul kurulabilir. Büyük şehirleri yıkıp yeniden yapmak hem çok zor hem de büyük paralar gerektirir. Bütün bu nedenler dikkate alınarak Türkiye’de “sıfırdan” rasyonel bir şehir kurulması oldukça makul görünüyor.
Strateji 1
Atabolu bakir topraklarda kurulacağı için arsa maliyeti düşük olacak ve vatandaşlar için de ucuz konut imkânı yaratılacak; söz konusu ürünler şehir kurulduktan sonra büyük değer kazanacak.
Strateji 2
Büyük yapı firmalarının teklifleri değerlendirilecek, maliyetin büyük bir kısmı özel sektör kaynaklarından karşılanacak.
Strateji 3
Yeni şehrin özel sektör için cazip bir yer haline getirilmesi çok zor değil… Devletin kararlılığını göstermesi projenin belkemiğini oluşturuyor. Üniversiteler, sağlık merkezleri gibi çekim unsurlarının yanı sıra çeşitli turizm temaları ve vergi indirim araçlarına başvurulacak.
İkinci Eklemlenme: Ekoloji
Atabolu çevre dostu bir anlayışla inşa edilecek. Şehrin enerji kaybının minimum olduğu bir işyeri – konut konumlandırmasına sahip olması sağlanacak. Rüzgâr ve güneş enerjisi gibi yenilikçi teknolojilere öncelik verilecek. Kaliteli toplu taşımacılık, bisiklet gibi alternatif araçlar teşvik edilecek. Şehirde cam, plastik, kâğıt ve organik çöpler ayrı ayrı toplanacak ve atıkların yeniden değerlendirmesi söz konusu olacak.
Üçüncü Eklemlenme: Pozitif Sosyal Çevre (PSÇ)
Pozitif Sosyal Çevre bir sosyal politika formülasyonudur.
Pozitif Sosyal Çevre amaçları
A1) Sosyalliğin iki temel unsuru olarak saygı ve üstün niteliği desteklemek
-Birbirine enerji sağlayan boyutlara sahip bir şehir ideolojisi kurmak
A2) Teknolojik / yapısal uyarlamalarla eğitimi desteklemek
-Bilginin para ikamesi olabildiği paralel bir yapı kurmak
A3) Yüksek mekan kalitesine ulaşmak
-Kaliteli konutlar işyerleri, sosyal alanlar oluşturmak
Ormanlar ve yeşil alanlar içinde
A4) Planlı bir popülasyon ile yüksek refah ve üstün eğitimi desteklemek
A5) “İzlenebilir Alanlar” uygulamasıyla davranış ihlallerini tespit etmek
-Toplum hizmeti içeren yaptırımlar koymak
A6) Derecelendirme kuruluşları vasıtasıyla standartları takip etmek
-Performans ölçümü sistemini etkinleştirmek
Proje Stratejileri
-Diğer şehirler için model teşkil etmek
