Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları

Hulusi Turgut

İş Bankası Yayınları
2018
796 Sayfa

Hazırlayan: Mehmet MEMİŞ*

Ali Kılıç, (1888 – 1971) İstanbul Beşiktaş’ta doğdu. Asıl adı Emrullahzâde Âsaf’tı. Küçük Zabit Mektebi’nden mezun oldu. Balkan Savaşı ve Çanakkale Muharebelerinde teğmen-üsteğmen rütbeleriyle görev yaptı. Çanakkale’de yaralandı. Teşkilât-ı Mahsusa’da hizmet etti. 1917’de Azerbaycan’a giren İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa’nın (Enver Paşa’nın kardeşi) başyaverliğini yaptı. Mütarekeden sonra, 1919’da, ülkenin kurtulması için çalışma imkânlarını ararken, Enver Paşa’nın Orta Asya’daki birliklerine iltihak etmek üzere harekete geçti. Ancak, Mahmut Celâl Bey’in (Bayar) önerisi üzerine, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu harekâtına katıldı. Mustafa Kemal Paşa, Kılıç Ali’yi Ayıntap (Gaziantep) ve Maraş (Kahramanmaraş) havalisinde Kuva-yı Milliye’yi teşkilâtlandırmaya memur etti. Emrullahzâde Âsaf, o tarihten itibaren Kılıç Ali namı ile tanınmaya başlandı. Cumhuriyet’in ilanından sonra Soyadı Kanunu çıkınca, Atatürk kendisine Kılıç soyadını verdi. Ayıntap ve Maraş’ta Fransız ve Ermenilere karşı direniş örgütlenmesinde büyük hizmetleri geçen ve Ayıntap Kahramanı diye anılan Kılıç Ali, Yozgat ve Düzce İsyanları’nın bastırılması sırasında Çerkez Ethem Kuvve-i Seferiyesi yanında görev aldı. 1920’de I. BMM’ ye Ayıntap Milletvekili seçildi. Aynı yıl Ankara İstiklal Mahkemesi üyeliğine getirildi. Türkiye İş Bankası’nın kurucu üyesi de olan Kılıç Ali, İstanbul’da vefat etti.
“Ben, sözünü edeceğim olayları tarihtir diye anlatmayacağım.Bu, gelecek nesillerin işidir. Benim yazdıklarım tarih gerçeklerini aydınlatacak bir kaynak olursa ne mutlu bana.”
Çok genç yaşta Atatürk’ün silah ve mücadele arkadaşı, vefatına kadar da onun en güvendiği dostlarından, sırdaşlarından olan Kılıç Ali, kendi gözünden ve kendi yaşadıklarından, tanıklık ettiği olaylardan yola çıkarak Kurtuluş Savaşı ve sonrasını anlatıyor… Oğlu Altemur Kılıç’ın gün ışığına çıkardığı belge ve anıları, gazeteci-araştırmacı Hulûsi Turgut derledi.

Bu kitapta,  Kurtuluş Savaşı öncesi kongreler, Meclisin açılması, iç isyanlar, Sakarya Savaşı, Büyük Taarruz, Cumhuriyetin ilanı ve  ondan sonra Atatürk’ün ölümüne kadar geçen olaylar günlük olarak akıcı bir şekilde anlatılıyor.

İstiklal Mahkemesi üyesi olarak bildiğimiz Kılıç Ali’ nin Antep ve Maraş’ ın kurtuluşunu örgütlemesi ve çatışmalara katılması, Hatay ‘ın anavatana katılmasındaki Atatürk’ün çalışmaları ve burada eğer Fransızlar Hatay’ı boşaltmazlarsa milis olarak bizzat mücadeleye katılmak istemesi, Serbest Fırkanın kurulması ve kapatılması, İsmet İnönü’nün başbakanlıktan alınarak Celal Bayar’ın yerine görevlendirilmesi gibi olaylar bu hatıratta heyecanla okunuyor.

Atatürk’ün sofrasını, katılanları, sofrada konuşulanları ve yaşananları gene bu kitapta okuyoruz.

*Mehmet MEMİŞ, Öğretmen (E), Eskişehir