Cahit GÜNAYDIN

İstanbul da Büyük dere caddesinde plaza ve beş yıldızlı otellerde bir çok kez konferanslar verdim ve plazalarda, 5 yıldızlı otellerde, zorlu center gibi yerlerde bir çok global guru dinledim, binlerce dolar ödeyerek. for only Networking.Yani Plaza dilini bilir ve yeri gelirse konuşurum. Beyaz yakalarımız , kamu ve özel şirket de çalışan milyonlarca üniversite mezunumuz  tükenmişlik sendromuna  karşı spa,  sport center, club,  avm, lerde deva arıyor, psikologlara , yaşam koçlarına içini döküyor. Fırsatını bulan ya yurt dışına kaçıyor ya da ege Akdeniz sahillerinde organik tarıma başlıyor, butik otel açıyor.  Beyaz yakalının çalıştığı ofisler, maaşların yönetici düzeyinin altında yüksek olmadığı, zam oranlarının enflasyon altında kaldığı, yapılan işlerdeki üretkenlik ihtiyacının 0’a yakın, çalışan motivasyonunun  satın alınan maddelere doğru oranda olduğu, parlak gençler, orta yaşlı korkaklar ve yaşlı kan emicilerin bulunduğu, çeşitli markalara bağımlı, hafta sonu etkinliklerine maaşının 3/4’ünü harcayan, iş yapmayı baskı kurmak ve yağcılık yapmak olarak gören, en değerli şeyleri olan zamanı fütursuzca harcayabilen acınası insanların bulunduğu ruhsuz bir ortam tükenmişlik sendromunun kaynağıdır.  Önce kendine, sonra milletine , devletine yabancılaşıyor, mankurtlaşıyor… Büyükdere Caddesinde verdiğim bir konferansda tanıştım, Alper Kul ile. Omega yayınlarından yayınlanan “Arkana Bakma ! O tarafa gitmiyorsun” kitabını imzalayarak verdi. O kitabın Türk iş hayatı işlemden ibarettir! Başlığından alıntı yaparak global iş dünyasının analizini yapacağım o dünyada çalışan biri olarak.

“Büyükdere caddesi global ekonominin merkezidir. Mecidiyeköy’den, Cevahir alışveriş merkezinde başlayıp Hacıosman yokuşuna kadar devam eder. Büyükdere  caddesi Türkiye ekonomisinin merkezindedir. Ekonominin Merkezin de çalışmak demek Büyükdere caddesi de çalışmak demektir. Bankalar, BİST, Holdinglerin merkezi, devletin, maliyenin de merkezi buradadır. Plaza kültü adı altında çok kötü bir çalışma stili vardır. Plazalara dışarıdan bakınca ne güzel bina dersiniz ama penceresi açılmaz, kışın terler yazın üşürsünüz std ısı nedeniyle. Plaza kültünde sizden yaratıcı iş yapmanız   beklenmiyor. Patronlar ve CEO lar fonksiyonel kişilikleri çevresinde görmek istiyorlar. Bu dünya bir işlem dünyasıdır. Süper eğitim almanız önemli değil, 3 yada 4 dil bilmeniz hiç önemli değil.Yapmanız gereken aslında birkaç şey var. Çok iyi Excel/word bilmek ve SAP, ORACLE gibi programları bilmek. İnsanları birer işlem makinası gibi görüyorlar. Artık hepimiz bir robotuz. Sizin engin tecrübeniz olsan da çok fark etmez. Global sistem sizden öncelikle çok iyi işlem gücüne sahip olmanızı istiyor. Finansal süreçlere odaklanmanız bekleniyor. KPI baskısı nedeniyle beyaz yakaların büyük bir kısmı depresyondadır ve bunun farkında değildir. Son 15 yılda bu ülkede depresyon ilaçlarının tüketimi inanılmaz derecede arttı. Kimse bunun ciddi sebeplerini araştırmadı.” Diyor Alper Kul.

Herkesin bildiği gibi çok iyi eğitim almış binlerce beyaz yaka yurt dışına gidiyor. Aslında Türkiye deki FORD fabrikasında çalışmak ile USA da ki FORD da çalışmak açısından beyaz yaka –mühendisler dahil-açısından hiçbir fark yoktur. İkisi de beyin göçüdür. Türk sanayisine beyin gücünü veren beyaz yaka katma değer yaratır. Yoksa yurt dışına giden TÜRK bilim adamı NOBEL aldığında hepsi AZİZ SANCAR gibi konuşur. Dünyanın her yerinde ki Türk lerin sahip olduğu entelektüel sermaye eğer bir Türk iş adamı yatırım yaparsa koşa koşa gelir veya o yaşadığı ülkede şirket kurabilirler. Bu konuda çok örnek var. Emin olun yurt dışındaki Türkler tarih bilincine ve diline o kadar iyi sahip çıkıyor ki… Çin in bugün arge ve inovasyon daki başarısı yurt dışındaki mühendislerine Çin de çok iyi fırsat vermesi ile gerçekleşmiştir.Yurt dışında ki Çinli mühendislere çin şirketi kurması için finansman desteği vermiştir. Beyaz yakamızı tükenmişlik sendromun dan kurtarabilirsek aynı cumhuriyetin ilk yılları gibi destan yazarız. Yıllar sonu korkut ata destanlarında anlatılır bu başarılar…

Deva KOR-KUT  ATA YAŞAM FELSEFESİ dir, Tükenmişlik Sendromu çeken beyaz yakaya. Bırakın reiki, ikigai,  fengsui,  tao,  buda, yogi, transandantal meditasyon,  life coach,  guru, Tibet dağları, spa,  plates,  astroloji,  AR, tarot, depresan hapları, lüx markalar ext.ext.ext.

ATATÜRK KÜLTÜR DİL VE TARİH KURUMU yayını Prof. Dr. Mertol Tulum ve Doç. Dr. Mahur Tulum yazdığı DEDE KORKUT  OĞUZNAMELER kitabından alıntı yapalım.

 KOR-KUT ATA

KOR-KUT, “koymak bırakmak, yerleştirmek, katmak, vermek, eklemek, aşılamak “gibi anlam renkleri olan KO- fiilinin geniş zaman 3. Kişi çekim şekli ile  “uğur, mutluluk” anlamında KUT kelimesinden oluşmuş cümle kalıbında bir bileşik kelime, bu özelliği taşıyan karakter için düşünülüp seçilmiş bir addır. 

Bu ad onu taşıyan kişinin bilgesinden ,  işinden, eyleminden, ve yaşadıklarından edindiği bilgelikle Oğuzlar arasında kazandığı yerinden doğmuştur. 

O, kut; yani uğur, mutluluk, bolluk dileyen ,  toplumun düzeni, güvenliği ve iyiliği için Tanrısına el kaldıran zor zamanlarda umut aşılayan , gönlü aydın, ağzı kutlu, dili tatlı, bilge bir önder, bir yol göstericisidir.Oğuzların ona Kor-kut adını vermesi bu yüzdendir. Dede onun içinde toplum içinde konumundan doğma ünvandır.

Orta asya ki Türk kavimleri KOR-KUT ATA der.Bugün iş ve günlük yaşamda kaybettiğimiz  aile birliği, sevgi, dürüstlük, saygı, estetik, cesaret değerlerinin yanı sıra onurlu olma, dayanışma, vatanseverlik, cömertlik, merhamet, toplumsal ve etik değerlerin yer aldığı Kor-Kut Ata bilgelik kitabı ve yaşam felsefesidir. Korkut ata yaşam felsefesinde; aile birliğine önem verme değeri ile ilgili olarak evlat sahibi olma, eşe önem verme, aile bireylerini koruma alt temaları bulunmaktadır. Evlat sahibi olmaya ilişkin olarak Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinde “Hey Dirse Han! Bana kızma, acı sözler söyleme. Yerinden doğrul alaca çadırını yeryüzüne diktir. Aç görürsen doyur, çıplak görürsen giydir, tepe gibi et yığ, toy eyle, dilek dile, belki bir ağzı dualının hayır duasıyla Tanrı bize bir oğul verir.”ifadesi yer almaktadır. Korkut Ata yaşam felsefesinde aile bireyleri arasındaki ilişkiler ele alınmakta, aile bireyleri birbirlerini, yaşamları uğruna korumaya çalışmaktadır. Aşağıda Kazan Bey’in Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olması Hikâyesinde geçen aile bireylerini koruma ile ilgili bir alıntıya yer verilmektedir.” Uruz Bey; Vazgeç baba geri dön, Altın büyük evine atını sür git, İhtiyar anama umut ol, Karagözlü kız kardeşimi ağlatma, ihtiyar anamı sızlatma! Oğul için atanın ölmesi ayıp olur,“Sevgi Dede Korkut Hikâyelerinin hemen hepsinde sevgi değeri işlenmekte, sevgi ile ilgili olarak evlat sevgisi, anne baba sevgisi, eş sevgisi, kardeş sevgisi, doğa sevgisi ele alınmaktadır. Kazan Bey’in Oğlu Uruz Bey’in Tutsak Olması Hikâyesinde, Kazan Bey oğlu Uruz’a olan sevgisini aşağıdaki biçimde ifade etmiştir:” Oğul, oğul, ey oğul! Karşıda yatan kara dağımın yükseği oğul! Kararmış gözlerimin aydını oğul! Alaca tanla yerimden kalktığım senin için, Al atımı yorultmuşum senin için, Benim başım kurban olsun canım oğul senin için.”Korkut Ata yaşam felsefesinde evlat sevgisi sıklıkla ele alınan bir sevgi türüdür. Evlat sevgisi, evladı koruma ve evladı için canını feda etme biçiminde yer almaktadır. Eş sevgisi de  Korkut ATA yaşam felsefesinde çoğunlukla geçen sevgi değeri içinde yer almaktadır. Duha Koca Oğlu Deli Dumrul Hikâyesinde Deli Dumrul’un anne ve babası kendi canlarını oğullarına vermek istemezken eşi kocasına olan sevgisi ile canını vermekten çekinmemiştir. Deli Dumrul’da aynı biçimde eşine duyduğu sevgi nedeniyle eşinin bu fedakârlığını kabul etmemiştir. Aşağıda eşinin Deli Dumrul’a olan sevgisi ile ilgili bir örnek verilmiştir: “Göz açıp gördüğüm, Gönül verip sevdiğim, Koç yiğidim, şah yiğidim! Karşıda yatan kara dağları, Senden sonra ben neylerim? Yaylar olsam benim mezarım olsun, Soğuk soğuk suların içer olsam benim kanım olsun. Yer tanık olsun, gök tanık olsun, Benim canım senin canına kurban olsun!“Dürüstlük  değeri Korkut Ata Yaşam felsefesinde gerçekleri savunma, sadakat gösterme, adil olma biçiminde ele alınmaktadır. Gerçekleri savunmaya verilen öneme ilişkin bir örneğe Salur Kazan Tutsak Olup Oğlu Uruz’un Çıkarması Hikâyesinde aşağıdaki gibi yer verilmiştir: “Bre ana! Ben Han Bayındır oğlu değilmişim, Han Kazan oğlu imişim; Bre kavat kızı! Bunu bana niçin demedin? Ana hakkı, Tanrı hakkı olmasaydı da, Kara çelik öz kılıcımı çekeydim, Gafillice güzel başını keseydim, Alca kanını yeryüzüne dökeydim.” Bu Hikâyede Uruz babasının kim olduğu gerçeğinin saklanmasına tepki göstermekte, annesine sitem etmekte ve dürüstlükten yana mücadele etmektedir. Estetik değeri Korkut ATA yaşam felsefesinde çeşitli biçimlerde işlenmekte, günlük yaşamda estetiğe önem verildiği anlaşılmaktadır.Çadır süsleme, savaş malzemelerini süsleme, kadının görünüşü ve kıyafet, tüm hikâyelerde dil kullanımı ve eşyalardaki süslemeler olarak yer almaktadır. Estetik duygular geliştirmenin yanı sıra kültürün dille yaşadığı ve dilin kültürü taşıyan temel araç olduğu düşünüldüğünde Korkut Ata yaşam felsefesinde dil kullanımına verilen önemin değeri daha da artmaktadır. Ayrıca hikâyelerde geçen, atasözü, deyim ve söz sanatları kendini ifade etme ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi yönünde de önemli katkılar sağlayabilecek niteliktedir. Onurlu olma değeri ile ilgili olarak Korkut Ata yaşam felsefesin de  alçakgönüllü olma, eşinin güçlü olmasını isteme, vefalı olma, yiğitliğe verilen önem ile ilgili bulgular elde edilmiştir.Korkut Ata yaşam felsefesinde  gelenekler, Türk kültürüyle şekillenmiş ve yaşam tarzıyla kodlaşmıştır. Gelenek, davranışın alışkanlık haline gelmesiyle oluşur. Kültürel bellek; kimlik, hatırlama, süreklilik ve yeniden üretme üzerine kuruludur. Ak Sakallı Geleneği Ak sakal, toplumun yol göstericisi ve kutsal değerleri bilge ve olgun kişi sıfatıyla kendinde toplayan kişidir. Atalar ruhuna sahip akıllı ve bilge kişi, ağ/ak sıfatıyla yıllanmış bir tecrübeyi ifade eder. Ata, baba ve dede anlamlarında kullanılan bu kavram; koruyuculuğu, bilgililiği ve soyluluğu ifade eder. Ak sakallı, ağ saçlı kişi yüce birey arketipini sembolize eden ve kahramanın başarıya ulaşmasında ona rehberlik eden yüce bilicidir. Bu yaşlı adam, dünyamız gibi iki milyon yıl boyunca insan yaşamını tüm acıları ve nesneleriyle yaşamış, varoluşun ana imgelerini kendinde biriktirmiş ve evrensel deneyimi adına insan ruhunda bireysel bir durum oluşturan imgeleri yetkili kılmıştır. Türk insanının deneyimleri, onun şahsında vücut bularak canlı kalır. Korkut Ata yaşam felsefesi “İnsanın tinsel doğumları için birer hareket kodu olan arketipler, ortak bilinçdışında biriken mitik enerji birikimini güncelleme ve derin bilinçdışı akıntılarını arketipsel semboller aracılığıyla bilince taşıma işlevleriyle öne çıkarlar. Gelecekten haber verir ,Korkut ATA yaşam felsefesi –bilgelik yolu- kitabı. Gönül gözün açık ise Kor-Kut Atayı görebilirsin. Yunus Emre “ bir ben vardır benden içeri “der ya o ben Korkut ATA dır.

Türk Dil Kurumu Yayınlarından çıkan Mustafa Kaçalin in hazırladığı Oğuzların Diliyle Dedem Korkutun Kitabın tanıtım yazısından bir alıntı yapalım.Dedem Korkudun Kitabı Türk nesrinin zirve eserlerindendir. ‘Alî Şir Nevâyî ’nin Nesâyimü’l-Mahabbe min Şemâyimi’l-Fütüvve adlı eserinde Korkut Ata için şu ifadeler geçmektedir: 

“Türk ulusu arasında şöhreti, şöhrete ihtiyacı olandan daha çoktur.

 Kendisinden yıllar önceki geçmişi ve yıllar sonraki geleceği bilmesiyle meşhurdur. 

Öğüt karışık özlü sözleri halk arasındadır.” 

T.C.BAŞBAKANLIK ATATÜRK  KÜLTÜR DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU yayını DR. Ümral Deveci nin yazdığı Dede Korkut Anlatılarında Doğa ve Kültür adlı kitabı son yıllarda en çok ilgimi çeken bir kitapdır. Korkut ATA yaşam felsefesi ve bilgelik yolu kitabı olarak benim farklı bir bakışla okuyarak beyaz yakanın tükenmişlik sendromuna deva olduğunu keşfetmeme yol açtı. Söz konusu kitap dan bir alıntı yapalım. “ Dede Korkut anlatılarında en belirgin çarpıcı karşıtlıklar, evrensel temelli olup bireysel ve toplumsal anlamda çatışmalara dayalı olanlardır. Anlatılanların kurgusu, evrensel bağlamda doğa kültür karşıtlığına bağlı bir otorite savaşımı üzerine kurulmuştur, söz konusu durumun izlerini sürebilmek için değişik perspektiflerden on iki anlatıya bakmak gerekir.” Son söz de ise dr. Ümral Deveci der ki “ Dede Korkut anlatıları, ikili karşıtlar ve karşılıklar bağlamında hem anlamsal hem yapısal açıdan pek çok ortak noktada birleşmektedir.”…..” Toplumsal yaptırıma bağlı olarak ,   bütün anlatılarda neslin ve toplumun devamı için çocuk sahibi olma, düşman bile olsa kopuz çalana saygı duyma, toplumsal ve siyasal statüleri hak ederek, hak edene verme, hediye verme, darda olana yardım etme, büyüklere saygı gösterme, liderlerden yardım isteme, liderlerin gençlere destek olması, kadınların kocalarına akıl vermeleri, gelenek ve göreneklere bağlılık kabul gören davranışlardır. Yiğitlik göstermemek, hakkı olmayan yerde durmak, gençleri küçümsemek, yaşlılara iyi davranmamak gibi davranışlar anlatılarda kabul görmeyen davranışlardır…

Bugün konfücyus yaşam felsefesi Çin, Japonya, Kore ve Singapur da  özünü kaybetmeden güncellenerek uygulanmaktadır. Kişisel, kurumsal, toplumsal başarı kodlarını konfücyus yazmış yıllar önce… Korkut ATA yaşam felsefesi –life style- ve bilgelik yolu kitabını yeniden okumanızı öneriyorum tüm beyaz yakalara, Tükenmişlik sendromundan kurtulmak için. Bilim kurgu öyküler ile gelecek tasarlanabilir. Yayımızı bin yıl öncesine gerelim düşünce okunu bin yıl sonrasına atalım . Özümüze düşelim,  düşünelim,  gülelim. 

Beyaz yaka 9876 plazanın 69.katında bütün gün nesnelerin internetine bağlı olarak çalıştı. Siparişleri takip etti, ödemeleri kontrol etti. Akıllı fabrikalara rağmen insan kaynaklı problemler yine insanlar tarafından çözülüyordu. Masa başında hot dog ını yedi, enerji içecekleri ile enerji seviyesini yükselti. 40. katta hot yoga yaptı, kırk derecede. 30. katta sushi yedi ,ilk kata indi, gömlek falan aldı. Mesaj aldı, mesaj attı. Artırılmış gerçek video oyunu oynadı. Selfi çekti. Paylaştı.

90. katta diskoda cin içti,telepatik olarak anlaştığı bir kız ile buluştu. 95 katta ki dairede birlikte oldu. Kendini unuttu. Her saati ,her saniyesi doluydu. Sabah gözlerini açtı, yeni aldığı gömleği, pantolonu, ayakkabıyı giydi. Aynaya baktı,kimdi bu. Hemen kolunun içine monte edilmiş sim kartını aktif hale getirdi. Kimliğine baktı. Beyaz yaka 9876 organik version54. Beden kullanım süresi %60 doldu.

Ve bir mesaj vardı. “kullanma ömrünü tamamlamadan bedeninizi değiştiriniz . Yoksa zihin kayıtlarınız silinebilir” .“Zaten sıkıldım bu organik bedenden . Bir sürü sıvı girip,çıkıyor. Giysi giderleri de extra yük. Artık mekatronik bir robot beden istiyorum. Transfer için gün sonu geleceğim.”diye mesaj attı beden-zihin transfer merkezine.  Uyku modun dan çıktı, online idi . Korkut Ata adlı chat-bot “hayatın anlamını arıyorsan Ulug bek rasathanesine git, şimdi sana konum atıyorum “dedi. Bir kopuz belirdi birden elinde beyaz yaka 9876 nın. Senin adın Mekanik Türk diye fısıldadı Korkut Ata .