Abdulkadir İNALTEKİN[i]
Galileo Galilei’i (1564–1642), “dünya güneşin etrafında dönüyor” dediği için Papa 8. Urban tarafından 1614’te Roma Engizisyon Mahkemesi’nde yargılandı ve evinde müebbet hapse mahkûm oldu. Vatikan, ölümünden 350 yıl sonra Galilei’i 1992 yılında şartlı olarak affetti.
Galilei’den 584 yıl önce yaşayan İbn-i Sina (980–1037) dünyanın güneş sistemi içindeki durumunu, nasıl döndüğünü, ay, güneş ve diğer gezegenlerle olan ilişkisini bilimsel ölçülerle yazmıştı. Ayrıca tıp, fizik, matematik, kimya dallarında dersler vermiş, eserler yazmış bir filozof ve dünyaca meşhur bilginlerimizdendir. Günümüzde Ankara İbn-i Sina Devlet Araştırma Hastanesi onun adınadır.
Galilei’den 506 yıl önce yaşayan İmam-ı Gazali (1058–1111) dünyanın güneş sistemi içindeki durumunu ve nasıl döndüğünü, galaksiler, yıldızlar, varlıkların yaratılışı, matematik, psikoloji alamlarında bilimsel eserler yazmıştır Batı dünyasının gıbta ettiği büyük İslam filozofudur.
Galilei’den 363 yıl önce yaşayan Nasiruddin Tusi, (1201–1274) fizik, astroloji, matematik ve uzay çalışmaları yapmış, alanında pek çok eserler yazmış dünyaca meşhur bilginlerimizdendir.
Galilei’den 324 yıl önce yaşamış bir başka bilginimiz, Kırşehir Emiri Nurettin Cibril Bin Cacabey’dir (1240–1301). Uzay çalışmalarını geliştirmek için 1272 yılında Kırşehir’de rasathane ve medrese (fakülte) yaptırmıştır. Rasathanenin köşelerindeki sütunlar uzay aracı şeklinde tasvir edilmiştir. 748 yıl önce İslam bilgilerinin bilimsel çalışmaları ancak 20. Asrın ikinci yarısından sonra keşfedilmiştir.
Günümüzde Cacabey Rasathanesi “Cacabey Camii” olarak hizmet vermekte ve tarihe şahitlik etmektedir…
Galilei’den 207 yıl, günümüzden 656 yıl önce dünyaya bir dahi geldi. Dünyada ilk defa musiki makamlarını nota ölçüsüne göre besteleyen, makamların insan ruhunda meydana getirdiği fiziki, hali, manevi ve ruh bilimi açısından (psikoloji) etkilerini fenni ve nazari ölçülerle ortaya koyan Abdulkadir Meragi (1360–1435) yılları arasında yaşamış bir dâhimizdir.
Vakit ezanlarının farklı makamlarda okunması geleneğinin temeli Meragi’nin makamlarına istinaden geliştirilmiştir:
Sabah ezanı; saba makamı, öğle ezanı; rast makamı, ikindi ezanı; hicaz makamı, akşam ezanı; segâh makamı ve yatsı ezanı; uşşak makamında okunmaktadır.
Abdulkadir Meragi’nin günümüze ulaşmış 29 makam eserlerinden 25 makam eseri TRT repertuarında kayıtlıdır.
Galilei’den 5–6 asır önce yaşamış Doğu medeniyetinin dâhileri fizik, astronomi, matematik, tıp, kimya, hukuk, şizofreni, tabiat bilimleri, mimari, musiki ve hayvan bilimi üzerine pek çok farklı disiplinlerde eserler yazmış, kulliye ve medreselerde nazari tahsil vermiş, dünya ölçeğinde ilmi çalışmalar yürütmüşlerdir.
Batı dünyası ise, engizisyon mahkemelerinin kararını 1834 yılına kadar hukuk adına uygulamaya devam etmiştir…
Kölelik sistemini BM, Amerika ve Avrupa ülkelerinde resmi olarak 1959 yılında kaldırılmıştır!
1716-1720 yıllarında Osmanlı Devleti nezdindeki İngiltere’nin İstanbul büyükelçisi Edward Wortley Montagu’nun eşi Leydi Mary Wortley Montagu (1689-1762) İstanbul’da dünyaya gelen oğlu Edward’ın çiçek çıkartması üzerine Osmanlı hekimlerinin uyguladığı çiçek aşısını üç yıl mücadele ettikten sonra 1720 yılında İngiltere’de uygulanmasını kabul ettirebilmiştir. Söz konusu çiçek aşısı daha sonra 1874’de Avrupa’da yayılmıştır.
Büyük bir Osmanlı Şark kültürü hayranı olan Leydi Mary Wortley Montagu daha sonra yayınlanan “The Turkish Embassy Letters; Şark Mektupları, Almancası “Briefe aus dem Orient” pek çok dillere çevrilmiştir.
Şark dünyasının çağları aydınlatan bilim adamlarının sadece özgeçmişlerini yazmaya kalksak ciltlerle kitap olur.
Kendi değerlerini tanımayan milletler başka milletlerin boyunduruğunda yaşar. İğnenin gözünden Horasan’ı seyreden “aydınlarımız” biraz tarih bilgisi edinir ve değerlerine sahip çıkarlarsa ülkemize de, insanlığa da daha faydalı olurlar…
Doğu – Batı karşılaştırması yaparken iki temel esası ölçü olarak kullanmak zorundayız; 1. tarih bilgisi, 2. adil değerlendirme. Aksi halde önyargı bizi kendi kök değerlerimizden Daha da uzaklaştırır…
(Abdulkadir İnaltekin; عبد القادراينالتكین)
KAYNAKÇA
1. Wortley Montagu, Mary. Modern History Sourcebook: Lady Mary Wortley Montagu (1689–1762): Smallpox Vaccination in Turkey
2. Sequence 263 (Page 59): Montagu, Mary Wortley. Letters of the Right Honourable Lady M–y W—y M—-e :written, during her travels in Europe, Asia and Africa, to persons of distinction, men of letters, &c. in different parts of Europe: which contain…. Abgerufen am 27. August 2008.
3. Dr. med. Thomas Hartung, Doktora tezi: “Zur Entwicklung der Pockenschutzimpfung unter besonderer Berücksichtigung Thüringens im 18. und 19. Jahrhundert; (18. ve 19. yüzyıllarda Thuringia’nın özel olarak ele alınması ile çiçek hastalığı aşısının geliştirilmesi üzerine)” s. 10
[i]Dr., Berlin Üniversitesi (E) Öğretim Üyesi
