Hayatımın erken dönemlerinden beri insanların “statü” sahibi kişilere karşı yaklaşımı hep ilgimi çekmiştir. Sözleriniz, davranışlarınız hep buna göre değerlendirilmektedir. Eskiler insanın toplum içindeki konumunu “içtimai mevki” (sosyal statü) olarak adlandırmaktadır.

Gelin önce statü kavramını anlayalım: TDK’a göre statü (Fransızca statut) bir kimsenin, bir kurum veya bir toplum içindeki durumu olarak açıklanmaktadır. TÜBA Sözlükte ise toplumsal konum (İng. social status; esk. içtimai mevki) şu şekilde açıklanmıştır: Bireylerin toplumsal saygınlık basamağındaki yeri veya bireyin, toplumdaki öteki kişilere göre konumu.

Bulunduğunuz duruma/konuma göre size önem atfedilmekte, sözünüz değer görmekte veya değeriniz takdir edilmektedir. Bu yaklaşım Kemal Sunal’ın “Çöpçüler Kralı” filminde çok güzel işlenmiş.

Çöpçüler Kralı

Çöpçüler Kralı, yönetmenliğini Zeki Ökten’in üstlendiği, 1977 yapımı uzun metrajlı bir Türk komedi filmidir. Bu sinema filminin başrollerini Kemal Sunal (KS), Şener Şen (ŞŞ) ve Ayşen Gruda (AG) paylaşmıştır.

Konusu: Zabıta amiri (ŞŞ), görevinin verdiği yetkileri zorlayarak esnafın ve çöpçünün üzerinde büyük bir baskı kurar. Aynı mahallede oturan Hacer (AG) ise temizlikçilik yapmaktadır. Hacer’e âşık olan zabıta amiri (ŞŞ), annesinin tepkisiyle karşılaşır. Mahallenin çöpçüsü Apti de (KS) Hacer’e âşıktır, ama parası yoktur. İki damat adayından amir olan daha avantajlıdır ve Abdi’nin düşük statüdeyken sıfatları e…koğlu e..k, köpek (it) gibi olumsuzdur. Bir gün kızın babası ve kardeşleri tarafından kovalanırken yanlışlıkla girdiği bir gazino, kötü şansı bir anda değiştirir. Filmin bu kısmından kısa bir diyalog aktaralım:

…

-Ne arıyorsun lan burada? Gel buraya…

-Abdi türkü söylemeye başlar: Hele yar yar yar…. Zalim yar… Çapkın yarrr…Hele yar yar yar zalim yarr…. hain yar…. Ben sana kurbanım…

Bu arada seyirci memnun eğlenmektedir.

-Gazino sahibi: Müşteriler çok tuttu herifi! Türkü bitince kolundan çekip getirin bana, alkış malkış dinlemeyin.

KS-Bırakın beni kurban olayım valla isteyerek olmadı. Vuracak kayınbabam beni.

-Gazino sahibi: Ben böyle bir şey görmedim arslanım! Sen de ne cevher varmış be!

-KS: İsteyerek olmadı beyefendi affedin. Peşimdeler namus uğrana vuracaklar beni.

-Gazino sahibi: Bu gazinoda kimse senin kılına bile dokunamaz. Biz burada adam vurdurur muyuz korkma, gel seni patronla tanıştırayım…

Abdi’ye (KS) gazinoda sahneye çıkmak teklif edilir. Abdi önce teklifimizi kabul etmez ve şöyle der: “Yapamam efendim! Kovarlar sonra belediyeden. Benimkisi sağlam bir meslek emekliliğim var sigortam var. Sonuçta Abdi teklifi yüksek bir ücretle kabul eder ve afişleri her yere asılır.

Güzel adam

Kızın babası afişleri görünce ağzından şu sözler çıkar: “Bizim kızın hiç de şansı yokmuş be! Şimdi bu ne para kırar biliyon mu? Tüh kaçırdık adamı elimizden. Bayağı da güzel adammış bu eski damadım.

-Kız (AG): Anam anam ben ne yaptım?

-Annesi: Olan oldu boşuna sızlanma kız (B.k). Damadın hasını teptin şimdi ağla dur.

-Kız: Ah ah eline yağlı bir kuyruk geçirmişsin ne vaz geçersin be eşşek herif!

-Baba: Abdi ah, ah! Ben senin kıymetini bilemedim ne de iyi huyluydun.

-Oğlan Kardeşi: Git bir konuş Abdi ile baba, sevaptır!

-Baba: Lan bizi yanına sokar mı artık?

İkinci damat adayı zabıta amiri (ŞŞ) eve ziyarete gelir.

Baba: Benim has damadım Abdi beymiş. Abdi Bey dururken senin gibi zabıta parçasına kız mı verilir. S.ktir ulan karşımdan. Atın dışarı.

ŞŞ evden kovulur.

Konuyu, bilim ve büyük yaşam ustalarının aydınlığında, gelecek yazıda incelemeye devam edelim.

Son söz: Rütbenin gücü rengi siyahtan beyaza çevirebilir.

[i] Prof.Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi