Hasan Fevzi BATIREL
Modern ve demokratik ülkelerdeki insanların hayatlarının tamamında yaşayacağı gelgit ve travmaları birkaç haftada yaşayınca, kiminle konuşsam, moral bozukluğu, isteksizlik ve ümitsizlikten bahsediyorlar… Ben de istisna değilim. Ne olacak bu memleketin hali ve çocuklarımızın geleceği diye düşünmekten kendimi alamıyorum.
Arkadaşıma bu depresyon hali ile ilgili mesajlar atınca, Göksel’in “Depresyondayım” şarkısının linkini göndermiş.
“Depresyondayım, unutuldum, aldatıldım…”
Depresyondan çıkmak için kendime olumlu şeyler listesi hazırladım, bu listeye bakınca Çetin Altan’ın deyimiyle enseyi karartmıyorum.
Ülkemizin bir varoluş sorunu olduğunu, muhafazakâr, laik, milliyetçi, hatta etnik milliyetçi herkes kabul ediyor. Esas sorun, çözüm yöntemleri konusunda uzlaşamamamız… Olsun başımıza daha büyük bir bela geldiğinde uzlaşmak zorunda kalacağız.
Bu ülkenin insanları 1912-1923 arasında hiç durmadan savaşmış. Sadece 1.Dünya savaşında 1,5 milyon sivil insanımız, 1 milyona yakın askerimiz hayatını kaybetmiş (nüfusun neredeyse %15’i). Buna Libya, Balkan ve Kurtuluş savaşları dâhil değil. İstiklal Savaşının son gazilerinden biri olan Veysel Turan “Ülkemiz o günlerde büyük badireler atlattı. Milletimize Allah bir daha o günleri yaşatmasın” derken boş konuşmuyordu. Aslında 30 yıldır düşük yoğunluklu bir iç savaş yaşıyoruz. 40 bin kişi hayatını kaybetti. İspanyol iç savaşında (1936-1939) 500 bin kişi ölmüş, 450 bin kişi ülkeden kaçmış, Amerikan İç savaşında (1861-1865) 1 milyona yakın insan ölmüş, İtalyan ve Alman’larda dünya savaşlarından sonra ciddi iç karışıklık ve savaş hali yaşamışlar ve binlerce insan ölmüş. 2016’dayız, bu iç savaşı aşmamız gerektiğini herkes görüyor ve bunu çözmek için yeterli bir entelektüel birikimiz ve devlet geleneğimiz var.
Cerrahide bir laf vardır, tüm kanamalar durur diye… Ya kanama onarılır, ya da hasta ölür; kanama yine durur! Tüm savaşlar da biter. Avrupa’da en uzun savaş herhalde mezhep savaşları olmuş. Katolik ve Protestanlar arasında süren 30 yıl savaşlarında (1618-1648), 8 milyon insan ölmüş. Güneyimizdeki Irak ve Suriye’deki savaşlarda eninde sonunda bitecek. Ya savaşacak erkek kalmayacak, ya da finanse edecek ekonomik kaynak. Zaten kıyısından içerisindeyiz, yeter ki tamamen içine girmeyelim…
1990’lardaki enflasyon ve koalisyon yıllarında en büyük derdimiz 70 model politikacıların aynı tarzda politikaya devam etmeleriydi. Şimdi hepsi rahmetli oldular. Şimdi ise ön plandaki politikacılarımızın tamamı 60 yaşının üzerinde… Erdoğan neredeyse 63, Yıldırım önümüzdeki ay 62, Kılıçdaroğlu önümüzdeki ay 68, Bahçeli’de iki ay sonra 68 yaşını tamamlıyorlar. Yani ömürlerinin son çeyreğindeler… Oysa Obama 55, Tsipras 42, Renzi 41 yaşında ve İngiltere’nin bir önceki Başbakanı David Cameron 50 yaşındaydı… Yani öyle veya böyle nesil değişiyor. Bizde de Demirel, Ecevit, Erbakan, Türkeş neslinin sahneden çekildiği gibi, şu anda ön planda görünenlerde en geç 5-10 sene içerisinde çekilecekler.
Baksanıza 350 milyonluk ABD bile bir gelgit yaşıyor. Obama gibi, genç ve enerjik bir başkandan sonra 69 yaşında yorgun ve yıpranmış Hillary Clinton ve 70 yaşındaki şovmen ve demagog Donald Trump’a kaldılar. Hem de kim seçilirse seçilsin, hak vaki olmazsa 4 sene tahammül etmek durumundalar.
Bu ülkenin nüfusunun %50’si 24 yaş altında. Nüfus yaş ortalamamız 29. Dolayısıyla herkes iyi bir hayat, refah ve huzur istiyor. Gelirimiz ve şehirleşmemiz belirli bir seviyeye ulaştı. Biz gerçek şehirlileri memnun etmese de, sosyal dönüşüm tam hız devam ediyor. Bir arkadaşımın ifadesiyle insan 3 nesil sonra şehirli olurmuş. Yani babanız köyden geldiyse, sizin torun kendini şehirli hissedecektir! Şehirdeki her sosyal kesimden insanın en önemli derdinin çocuklarının eğitimi olduğunu fark etmiyor musunuz? Üniversite sayıları arttı, iyi kötü yeni neslin çoğu üniversiteli…
Özgürlüklere gelirsek, bu ülkede hapis yatmadan lider olunmuyor. Bu ülkenin yönetimine talip olmak kelle koltukta bir iş! Hala “Ya Devlet Başa, Ya Kuzgun Leşe” düsturu geçerli ve demokratik standartlar oturmuş değil. Ama yeni nesil öyle değil. Rahatlarına düşkünler, kavga etmek ve eziyet çekmek istemiyorlar… Bizden sonraki nesil (yani 20-35 yaş arası) bu işi sakin ve hayatını riske etmeden halletmeyi başaracaktır. Gelişmiş demokratik ülkelerdeki gibi, fiziki kavga, hakaretler yerine, birbirlerinin yüzüne gülüp, arkadan iş çevirerek gücü ele geçirmeyi becereceklerdir. Lyndon Johnson’ın hayatının bir bölümünü anlatan “All the Way” (2016) filmini tavsiye ederim. Onların 60’larda yaşadıklarının önemli bir bölümünü bizler günümüzde yaşıyoruz. Sorunlarımızı kendi başımıza çözmeyi öğreneceğiz. Kimse kışladan, camiden veya mezarından çıkıp bizleri kurtarmayacak.
Ülkemizin geleceği açısından bölünme tehlikesi, iç savaş, politik huzursuzluktan ziyade, en tehlikeli alanlar eğitim ve ekonomi… Ekonomi iyi gidiyor diye söyleniyor, ama ülkemizin dişe dokunur bir ürünü yok. Uğraşıyoruz, ama dünyaya satacağımız ürünü/ürünleri çıkaracak zihin ve eğitim devrimini gerçekleştiremedik. Yerimizde sayıyoruz. Burada uzun vadeli radikal adımlar atıp, planlamalar yapmamız lazım. Yoksa saman alevi gibi arada bir deha çıksın diye bekleriz. Çıkarsa da bu ülke onun kıymetini bilmez! Ekonomide oluşan kırılmalar, sosyal hadiseleri tetikleyecektir. 1994 ve 2001 yıllarını bir hatırlayın.
Yazının başına dönersek, depresyondan çıkmak için üçlü formül öneriyorum;
Olaylara haftalık, aylık değil, 5-10 yıllık bir zaman aralığında bakın… (bana bakamıyoruz diyenlere şu son 20 yılda yaşadıklarımızı bir düşünmelerini öneririm).
İşinize odaklanıp, kendinizi geliştirin ve işinizi iyi yapın… (odaklanamıyoruz diyenlere, işimizde iyi olmadan sadece bu ülkede değil, dünyada da bir yere gelemeyeceğimizi hatırlatıyorum).
Ekonomik açıdan gelirinize dikkat edin, iyi kazanmaya bakın, az çok demeden kenara koyun… (Batı dünyasının gelişiminin ardında para ve sermaye birikimi var. Fakir ama gururlu edebiyatına kanmayın. Har vurup harman da savurmayın).
Bu yazıdan sonra benim depresyonum biraz hafifledi galiba…
