Dörtdivan’ın tarih içinde önemli bir mûsikî kültürü oluşmuş. Özellikle insanların bir araya geldiği hacı uğurlama, mevlit, düğün gibi merasimlerde çoğu Dörtdivan’a ait olduğunu düşündüğümüz ilahiler ve başka besteli manzumeler okunmuş. Bunu bu ilahiler hakkında görüşme yaptığımız başka bazı kimselerden de duyduk. Ne var ki, Dörtdivan’ın bu zenginliği hakkında birkaç bildiri haricinde kayda değer pek bir çalışma yok. Bilebildiğim kadarıyla İsmail Hakkı Akyoloğlu hocamızın birkaç bildirisi vardı (Bkz. İ. H. Akyoloğlu, “Bolu ve İlçelerinde XV. Yüzyıldan Beri Süregelen Musiki İle Cönkten İlâhi Okuma Geleneği, Yunus Emre ve Şiirlerinin Varyantları, Kültür Bakanlığı, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, III. Cilt, Ayrıbasım, Ankara 1992.).
Hocamızın bu bildirisinde de vurgulandığı üzere Bolu ve ilçelerinde cönklerden ilâhî okuma geleneğinin yüzlerce yıllık bir geçmişi vardır ve Dörtdivan cönkleriyle zengin bir yerdir. Nitekim biz Dörtdivan Cönkleri… kitabımızda cönkler ve mûsikî arasındaki bu bağa temas etmiştik. Ele aldığımız cönk ilçenin mûsikî kültürüyle olan bağına kısmen de olsa temas ediyordu ve bu konuda bir kaynak eser olarak kullanılabilirdi.
Dörtdivan’da bazı kişilerin şiir söylemesi ve bunların bugün bile çeşitli makamlarda okunması bu geleneğin az çok devam ettiğini göstermesi açısından dikkat çekicidir. Dörtdivan’ın Cemaller köyünde ikamet eden Ekrem Çeliksoy kendi yazdığı bir şiiri aynı zamanda bestelemişti. Bu konunun Dörtdivan’ın şiir kültürüyle de yakın bir ilgisi vardır.
Dörtdivan’ın bu konudaki bir başka zenginliği Köroğlu Destanı çerçevesinde ele alınabilir. Köroğlu Destanı’na ait bazı parçaların Eyüp Şahin gibi isimler tarafından Dörtdivan’da çeşitli makamlarda okunduğu anlaşılıyor. Fakat artık bu konunun da mahiyetini tespit etmek oldukça güçleşmiştir. İ. H. Akyoloğlu hocamız “Dörtdivan Türkmenlerinin Köroğlu Destanı ve Müziği” ve ” Prof. Dr. Faruk Sümer İle Birlikte Yaptığımız Köroğlu Araştırmaları ve Müzikli Bir Köroğlu Destanı” bildirilerinde bu konuda yaptıkları araştırmaları ele almıştır.
Pek çok değerimizde olduğu gibi ilgililerin ilgisiz tutumu ve bu işle meşgul olması gereken kimselerin vurdumduymazlığı yüzünden Dörtdivan’ın mûsikî konusundaki zenginliği yavaş yavaş kayboluyor. Biz Dörtdivan kültürü üzerine yaptığımız araştırma ve derleme faaliyetleri sırasında bu ilahilerin bazılarını dinleme fırsatı bulmuş ve “Dörtdivan’da Cümle Mevlitleri” diye kısa bir yazı kaleme almıştık. Bu yazıda ilçede okunan, bestesi nefis bir Âşık Yunus ilahisine yer vermiştik.
Dörtdivan’da bunun yanında bir zamanlar özellikle ağıt türünde yazılmış şiirlerin de besteli olarak okunduğu anlaşılıyor. Bir Dörtdivan cöngünde kayıtlı bulunan ve Dörtdivanlı Hilmî’ye ait olan Oğullar Destanı bir icra ortamında bu manzume besteli olarak okunurken kaydedilmişti. Bunu şiirin her bendinin sonunda tekrar eden oğullar kelimesinin yanına yiğitler, kuzular gibi ibarelerin kaydedilmesinden anlayabilmiştik. Fakat bugün Hilmî’nin bu şiirinin bestesi elimizde mevcut değildir. Aynı şekilde Hilmî’ye ait Tevhid İlahîsi, Bülbül İlahîsi ve daha başka manzumelerin de bestelerinin mevcut olduğunu fakat bunların günümüzde kaybolduğunu söyleyebiliriz. Bu güzelim şiirlerin besteleri bugün maalesef elimizde degildir.
Kültürel değerlerimiz konusunda ne yazık ki memlekette bir muhatap bulmak çok zor. Türk kültürü deste deste yok oluyor. İlgililer bilgisiz ve bunlardan çoğunun haberi bile yok. Dörtdivan’ın kayıp besteleri de tarihin silik hafızasındaki yerini almaya bekliyor. Ne var ki, bir gün bu besteleri dinleyebileceğimiz hiçbir kaynak kişi de kalmayacak. Dileriz ki, o gün gelmeden bu besteler notaya alınır ve “Dörtdivan Besteleri” adıyla bir araya getirilir.
