Yıllar önce unutmamak için vücuduna dövmeler yaptıran bir adamın başrolde olduğu “Memento” adlı bir film izlemiştim. Film, beynine aldığı darbe sonucu insanları, isimleri, yerleri ve olayları hatırlama yeteneğini kaybeden Leonard’ın zihninde flash back yaparak ve sürekli geri adımlar atarak eşinin katilini bulmaya çalışmasını konu alıyordu. Her güne nerede olduğunu ve neden orada olduğunu bilmeden uyanan -ama her sabah aynaya baktığında eşinin ölümü gerçeğiyle yüzleşen- Leonard, kâh gördüğü yüzlerin fotoğrafını çekip altına notlar düşerek kâh önemli olan bilgileri vücuduna yazarak eşinin katilini arıyordu. Leonard’ın hatırlama gayesi ve ısrarı, vücudunun giderek büyüyen bir dizi dövmeyle kaplanmasına sebep oluyordu…
İnsanları dövme yaptırmaya yönelten dürtünün ne olduğunu, bu kalıcı tasarımla vücutlarını niçin kişisel bir sanat galerisine dönüştürdüklerini ve neden motorcular ve rock severlerce daha fazla tercih edildiğini bilmiyorum. Ama merak ediyorum. Yüksek sesle söylenemeyen bir mesajın yazılı veya görsel bir forma sokularak bedende taşınmasının sakinleştirici ve yatıştırıcı tesiri nedeniyle mi tercih ediliyor, yoksa vücuttaki bir kusuru kapatmak maksadıyla zaruretten mi yaptırılıyor bilmiyorum. Ama Leonard gibi mecburi nedenlerle dövme yaptıran insanlara denk geldiğim oldu.
Dövme, aslında kadim bir gelenektir. Bazı kültürlerde belli bir yaşa erişildiğinin göstergesidir. Bazı kültürlerde ise, bir gruba/topluluğa/çeteye/aşirete/dine olan mensubiyetin belirtecidir. Bazı kültürlerde de süstür. Mesela Güneydoğu Anadolu’da adına “dek” ya da “vesm” denilen bu nakış, özellikle geçmiş nesil kadınlarının kendilerini güzel hissetmek, bereket beklentilerini karşılamak, kötülüklerden ve nazarlardan korunmak gibi saiklerle bedenlerine işledikleri bir ziynettir. Bugün ise adına fuarların tertip edildiği bir sanat formudur. 1800’lü yıllarda bir sapkınlık addedilen dövmeler, bugün sporcusundan müzisyenine, film yıldızlarından devlet adamlarına kadar neredeyse her kesimden insanın bir zevk unsuru hâline gelmiş estetik ve lüks bir işlemdir. Bugün öyle popülerdir ki, bu işi tutkuyla yapıp sanata dönüştürmüş ve dünyaca nam salmış dövme sanatçıları dahi vardır artık.
Dövme yaptırmanın en temel motivasyonu, sanırım “kişisel anlamı”yla ilgili. Bazı kimseler için bedenlerini “kitap”, dövmelerini ise “hikâye”leri hâline getirmek son derece anlamlı ve değerli olabiliyor…
İyi haftalar.
