Turgut GÜLER
Netîce olarak, şu anlaşıldı ki, miliyet duygusu yok edilemez. Edeceğiz diye afra tafra satanlar, bunu başaramadıkları gibi, yüzlerine taktıkları maskeleri de, tez vakitte yere düştü.
İnsanın tabiatında övülmek, beğenilmek, takdîr edilmek hisleri olmasa, herhâlde “ilerleme”denilen vâkıa da ana rahmine düşmezdi. Çünkü âdemoğlunu diğer mahlûkâtdan ayıran en mühim vasfı, mânevî hassâsiyetlerle beslenen zihin barajına sâhip oluşudur. Mânevî âlemin kapılarını açacak ilk hareket de, yapılan işe not vermek.
Eskiden, “alkış”sözünü “duâ”mânâsında kullanırlarmış. Şimdiki gibi, el şakırtısına göz ve kulak bağlanmazmış. Duâ, sessizliğin mânâlandırıldığı bir fiildir ve gönül, vicdân, nefis gibi üslerde hazırlanıp En Yüce Makâm’a takdîm edilir.
Müslüman-Türk cemiyetinin bâriz hasletleri arasında; ölü-diri, yaşlı-genç, kadın-erkek, hasta-sağlıklı ayırımı gözetmeksizin, cumhur-cemaat “duâlaşma”âdeti vardı. Her ferdin, kendi kapasitesi nisbetinde duâsı olduğuna ve iyilikleri yücelten manivelâ kuvvetinin duâda saklı bulunduğuna dâir, umûmî kanaat hâkimdi.
Hâl-hatır sorma cümleleri sıralanırken: “Duacınızım / Duânız bereketiyle / Duânızı eksik etmeyin.”klişeleri dillerde pelesenk idi. O devirlerde, kimsenin aklına duâdan – menfî mânâda – şahsiyet profili çıkarmak gibi, kuyu kazma teşebbüsleri gelmezdi.
Duâ, nice fazîletle birlikte en çok haddini bilmeyi ve tevâzûu insânîleştiriyor. Çünkü duâ eden gönülün sâhibi, hangi mertebede bulunduğunu ve kemterliğinin sınırlarını bilerek el kaldırmaktadır. Duâ iklîminde kibir ve akrabâlarının saf tutması mümkün görünmüyor.
Duâyı, aslâ hafife almayın. Maddenin kimyâsını teşkîl eden atom yapısında elektron, nötron ve çekirdek minvâlinde cereyân eden dâimî hareketin, duâdan başka izâhı olabilir mi? Şafak vaktinin ilk ışıklarıyla cıvıldaşmaya başlayan kuşların, kendi ihtiyaçlarının çok üstünde bal yapan arıların akıl durduran, göz kamaştıran mesâîleri, hep duâ rengindedir. Bir bakıma, tabiatın her yönden tesis ettiği dengenin orta yerine duâ vitesi kurulmuş.
Canlı-cansız bütün yaradılmışlar, duâ refleksi içinde istîf edilmişler. En çirkin görünen şekil ve aksediş, aslında duânın eteğinden tutunma yarışında. Bunu fark etmek için, duâ literatürüne âşinâ olmak lâzım.
Bizi, duâsız bırakmaya çalışanlar bile, kendi iç hesaplaşmalarında bir çeşit duâ tavrı ortaya koyuyorlar. Duâdan uzak duran, kendinden ve gönlünden uzaktır. Gönülden uzak olan ise, aslâ hak terâzisini kuramaz.
Hak, adâlet, hukûk üzerine sarf edilen sözler, nedense hep salata malzemesi seviyesinin üstüne çıkamıyor. Dikkat etsen de, etmesen de, bir yerinden kendine yönelik adlî muâmele paragrafı açıldığını görüyorsun. Bunu, illâ bir dâvâ dosyası şeklinde düşünmek yanlış. Bâzı terâzi ağmaları, “mücerred”in gücünü göstermesi bakımından mânidâr oluyor.
