Enerjinin İpek Yolu TANAP ve 21. Yüzyılda Dünyada Doğalgazın Jeopolitik, Jeostratejik Önemi

TANAP’ın Türkiye-Gürcistan sınırında Ardahan’ın Posof ilçesi Türkgözü köyünde başlayan yolculuğu, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 il ve 67 ilçeden geçerek Türkiye-Yunanistan sınırında sona eriyor. TANAP’ta, SOCAR ve Güney Gaz Koridoru AŞ’nin yüzde 51, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’nin yüzde 30, BP’nin yüzde 12 ve SOCAR Türkiye Enerji AŞ’nin de yüzde 7 hissesi bulunuyor.

*****

Doç. Dr. Murteza HASANOĞLU

21. Yüzyılda dünyada yaşanan büyük dönüşümler ülkelerimizi birçok açıdan etkileyecektir. Yaşadığımız dünyada, enerjisiz hayatı sürdürmek imkânsızdır. Tüm hareketlerin itici gücünün enerji olduğunu biliyoruz. Yaşadığımız dünyada, enerjisiz hayatı sürdürmek imkânsızdır. Dünyanın yaşamsal olgusu olan enerji uygarlığın temelidir. Ülkelerin kalkınma ve gelişmesindeki en önemli etkendir. Enerji jeopolitik ve siyasi unsurları içerdiğinden, geçmişte olduğu gibi günümüzde de uluslararası politika ve uluslararası ilişkilerde yeri, önemi ve belirleyiciliği gittikçe artmaktadır. Devletlerin enerji güvenlikleri ile ulusal güvenlikleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu nedenle devletler enerji kaynaklarından pay alabilmek için büyük mücadele içindedirler. Çünkü enerji tedariğini sağlayamayan ülkeler ekonomik ve siyasi istikrarı yakalayamazlar. Yeni dünya düzeninde Azerbaycan, özellikle üç sebepten dolayı dikkatleri üzerine çekmiştir. Bunlar: jeostratejik yönden Orta Asya ve Kuzey Kafkasya`ya giriş kapısı olması, Orta Asya devletleri için Avrupa`ya geçiş güzergâhı üzerinde bulunması ve büyük miktarda petrol ve gaz rezervlerine, buna bağlı olarak da ciddi ekonomik potansiyele sahip olmasıdır. Azerbaycan`ın tarihi coğrafi konumu ve jeopolitik önemi, aynı zamanda Güney Kafkasya`ya küresel çapta ilginin artmasının da başlıca sebebidir. Petrol ve doğal gaz kaynakları günümüz dünyasında doğa ile toplum arasında dengenin oluşmasında hayati öneme sahiptir. Bu kaynakların verimli kullanılması kadar, geleneksel arazilerde tükenmesi faktörü de son derece rahatsız edicidir. Buna göre de, günümüzde ekonominin enerji miktarı ve enerjinin verimli kullanımı, devletin gelişim düzeyinin mühim belirleyicilerindendir.

Ülkelerin daha gelişmiş bir enerji kaynağına sahip olması, diğerlerinin önüne geçtiği tarihsel bir gerçektir. Doğalgazı şöyle tanımlayabiliriz; havadan hafif, renksiz ve kokusuz bir gazdır. Yer altında, petrolün yakınında bulunur. Yeryüzüne çıkarılışı petrolle aynıdır, daha sonra büyük boru hatları ile taşınır. Dünyada doğal gaz rezervlerinin 73 trilyon metreküpü(%41) Orta Doğu ülkelerinde,59 trilyon metreküpü (%33) Rusya ve BDT ülkelerinde, 28 trilyon metreküpü (%16) Afrika/Asya Pasifik ülkelerinde bulunmaktadır. TANAP kardeş Türkiye Cumhuriyeti ile siyasi, ekonomik, ticari, askeri, kültür ve eğitim alanındaki tüm ilişkileri çok daha ileri seviyelere taşıyacaktır. Türkiye ve Azerbaycan’ın işbirliğiyle ortaya çıkan bu dev proje ile Avrupa’nın ve Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacını karşılamayı bunun yanı sıra bölgede gaz çeşitliliğinin sağlanmasını hedefleniyor.

Dünya enerji piyasalarında ses getirecek dev bir proje: Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP).Türkiye ve Azerbaycan, bugüne kadar başarı ile yürüttükleri çalışmalara bir yenisini daha ekleyerek dünya enerji piyasalarında ses getirecek Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattını (TANAP) başarıyla gerçekleştirdiler. Projenin hukuki altyapısı 26 Haziran 2012’de İstanbul’da Türkiye ve Azerbaycan arasında imzalanan hükümetler arası anlaşma ve “Ev Sahibi Hükümet Anlaşması” ile oluşturuldu. Ev Sahibi Hükümet Anlaşması, 10 Eylül 2014’te TBMM tarafından onaylandı. Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı -TANAP Projesi, Türkiye ve Azerbaycan’ın bugüne kadar başarı ile yürüttükleri projelerin enerji alanındaki en önemli temsilcilerinden biridir. Tarihten gelen kardeşlik bağlarını bugünün koşullarında “İki Devlet Tek Millet” ülküsüyle perçinleyerek sürdüren iki ülke için de büyük öneme sahip olan TANAP Projesi, dünya enerji piyasalarında da ses getirecek dev bir projedir. Dev yatırımlara imza atan iki kardeş ülkenin, enerji alanında Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı Projeleri ile ivme kazanan stratejik birçok iş birlikleri vardır. Avrupa’nın ve Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacını karşılamak amaçlı bunun yanı sıra bölgede gaz çeşitliliğinin sağlanmasını hedefleyen TANAP Projesi ile daha da kapsamlı hâle gelecektir. TANAP’ta ilk adım, Türkiye-Azerbaycan arasında 24 Aralık 2011’de imzalanan mutabakat zaptıyla atıldı. Bu kapsamda Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) tarafından TANAP Doğalgaz İletim AŞ kuruldu. Şirket, TANAP’ın tasarımı, inşaatı ve işletilmesini tamamlamak üzere proje sahibi olarak yetkilendirildi. Güney Gaz Koridoru’nun en önemli bölümlerinden birini oluşturan TANAP projesi, Nabucco Projesi’nin gündemden düşmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Azerbaycan gazının Türkiye ve Avrupa’ya taşınmasını amaçlamaktadır. Türkiye ve Azerbaycan’ın enerji iş birliği kapsamında, iki ülkenin kendi kaynaklarıyla gerçekleştirilmiştir.

Toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan boru hattından Türkiye’ye gelen gaz miktarının yakın zamanda 6 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kalan 10 milyar metreküp doğal gaz ise TAP ile Avrupa’ya gönderilecek. TANAP’ta, SOCAR ve Güney Gaz Koridoru AŞ’nin yüzde 51, Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’nin yüzde 30, BP’nin yüzde 12 ve SOCAR Türkiye Enerji AŞ’nin de yüzde 7 hissesi bulunuyor.

TANAP gerek Türkiye ve gerekse bölgesel enerji dengeleri açısından çok önemli bir proje. TANAP, boru hattının geçtiği illerde halka istihdam olanağı sağlayacaktır Azerbaycan’ın ve Türkiye ekonomilerinin birbirine entegrasyonu had safhaya çıkacaktır. Projenin sağlayacağı en önemli fayda ise hiç kuşkusuz Azerbaycan ve Türkiye’nin Avrupa enerji güvenliğinde ortak oyuncu olarak artık birlikte değerlendirilecek olmasıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Bu proje bölgesel barışın sembolüdür. Biz üstümüze düşeni yaparak Avrupa’ya ilk gazı veriyoruz. Artık sorumluluk sınırın öbür tarafında” ve TANAP ülkelerimiz arasındaki köklü dostluğun ve barışın sembolüdür” dedi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev açıklamalarda bulundu. “Beni bu tarihi törene davet ettiği için teşekkür ederim. Kardeş Türkiye topraklarında olmaktan memnunum. Birlikte başladığımız TANAP Avrupa’ya ulaştı. TANAP’ın ömrü uzun olacak. Fayda sağlayacağına inanıyorum. Tarihi İstanbul Anlaşması neticisinde TANAP için yeşil ışık yakıldı. Biz hayata geçirelim dedik ve böyle de oldu. Maliye yükünü esas Türkiye ve Azerbaycan yapmıştır. Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ile 450 milyon tondan çok petrol nakledilmiştir.

TANAP’taki tüm insanlara derin teşekkürlerimi bildirmek isterim. Dev projenin vaktinde yapılmasında büyük rol oynamışlardır. TANAP, güney gaz koridorunun bir parçasıdır. 4. proje olan TAP vaktinde eminim bitecektir. Böylelikle güney gaz koridoru vaktinde yapılacaktır. Bugün güney gaz koridoru 7 ülkeyi birleştiriyor ve uluslararası işbirliği projesidir. Daha büyük anlaşmalara ulaşılacak. Projenin hayata geçmesi Türkiye-Azerbaycan siyasi iradesi sonucudur. Bu proje uzun müddetli anlaşmalar getirir. Sadece enerji projeleri olarak bakmamak gerekir. Eğer enerji projeleri ve karşılıklı destek olmasa hayata geçmezdi. Bugün dünya çapında böyle başka ülke tanımıyorum, bizim gibi yakın olsun.” dedi.

Bu proje Türkiye Cumhuriyeti Devletine önemli ölçüde bir hareketlilik getirecektir. TANAP hem geçtiği iller hem istihdam oluşturması açısından 2020 yılındaki Türkiye’nin büyümesini karşılayacak doğalgaz tedariki açısından son derece önemli bir proje. Bu proje, kademeli olarak artırılacak olan, öncelikle 31 milyar metreküplere çıkacak olan bir kapasiteyi oluşturuyor.

Yeni dünya düzeninde Azerbaycan, Şahdeniz 2 sahasında çıkarılacak doğalgazı Türkiye ve Avrupa’ya taşımak üzere geliştirilen Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile ilgili nihai yatırım anlaşmaları Azerbaycan’da imzalandı. Azerbaycan`da Haydar Aliyev Merkezi`nde düzenlenen törende, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in yanı sıra birçok ülkeden devlet ve hükümet başkanları hazır bulundu.

Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi, TANAP, projesinin amacı, Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz 2 Gaz Sahası ve Hazar Denizi’nin güneyindeki diğer sahalarda üretilen doğal gazın öncelikle Türkiye’ye, ardından Avrupa’ya taşınmasıdır. TANAP, Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile birleşerek Güney Doğal Gaz Koridorunu oluşturmaktadır.

Dünyanın en büyük enerji projelerinden biri olan Şahdeniz Projesi’nin bölgenin enerji haritasını değiştirecektir.

Türkiye’nin enerji ihtiyacı için bu proje çok önemlidir. Dünyada yaşanan mali krize rağmen, son yıllarda Azerbaycan ekonomisi çok önemli bir oranda büyümüştür. Küresel mali krizin tetiklediği ekonomik durgunluk ortamında, bu durum, olağanüstü bir gelişmedir. Bugün Azerbaycan`ın imajı dünya kamuoyu nezdinde yükselmiştir. Avrasya için önemli bir faktördür. TANAP Türkiye Azerbaycan’ın zaferidir. Bugün Azerbaycan ve Türkiye 21. Yüzyılın enerji tarihini birlikte yazıyorlar. Bu tarih iş birliği tarihidir. Enerji projeleri bölgeye istikrar getiriyor. Bugün tarihi bir gündür. Türkiye Azerbaycan kardeşliği olmasaydı bu proje kâğıt üzerinde kalabilirdi. TANAP aynı zamanda enerji güvenliği projesidir.

Azerbaycan pratik katkılarıyla, dünya birliğine layık bir itibarlı aktör olduğunu kanıtlamış ve hak ettiği yeri almıştır. Azerbaycan pratik katkılarıyla, dünya birliğine layık bir itibarlı aktör olduğunu kanıtlamış ve hak ettiği yeri almıştır.

—————————————————-

Kaynak:

https://kafkassam.com/enerjinin-ipek-yolu-tanap-ve-21-yuzyilda-dunyada-dogalgazin-jeopolitik-jeostratejik-onemi.html