Bu devlet geçmişte faiz ödemeleri için yıllarca GSMH’nın yüzde 10 civarında bir kaynak ayırdı. Hatta bu oran yüzde 15’e kadar da çıktı. Son yıllarda yüzde 1,8’e kadar düştükten sonra yüzde 2,4’e doğru çıkıyor. Yükselmiş haliyle bile 2000’li yılların dörtte biri düzeyinde. Faizden elde edilen tasarruflar nereye gittiyse bir bölümü de buraya aktarılabilir. Yeter ki istek ve niyet olsun. Belki ondan da önce farkındalık olsun.
*****
Abdurrahman YILDIRIM
Devlet çalışanları neden “BES” lemek istiyorsa yoksul gençlere de aynı nedenle ya iş bulmalı ya harçlık bağlamalı.
Türkiye’de yaşayan 11,9 milyon gençten 7,7 milyonu ya okuyor ya da çalışmıyor. Çalışanların ortalama aylık geliri 468 lira, hem çalışmayıp hem de okumayanların aylık geliri 419 TL. Ortalama 443 TL’lik bir aylık gelir demek.
– Buna karşılık 4,2 milyon genç de ya çalışıyor ya da çalışarak okuyor. Çalışanların ortalama maaşı 1.736 TL, hem okuyup hem de çalışanların ise 824 TL. Dolayısıyla çalışan ve çalışarak okuyan gençlerin ortalama maaşı da 1.280 lira.
– Bunun böyle olduğu Bankalararası Kart Merkezi’nin Dr. Fatoş Karahasan’a yaptırdığı “Gençlerde finansal okuryazarlık araştırması 2018” ile ortaya çıktı. Araştırma 15 ilde 2000 gençle yapıldı.
– Buradan çıkan sonuca göre çalışan gençlerin maddi geçinme sıkıntısı az. 1.280 lira aylık ortalama gelirleri oluyor. Bunların sayısı 4,2 milyonla toplam gençlerin yüzde 35.
YA İŞ YA HARÇLIK
– Asıl sorunlu olan ve maddi yoksulluk çeken taraf ise yüzde 65’lik çalışmayan, sadece okuyan veya okumayan gençler. Bu 7,7 milyon gencin ortalama aylık geliri 443 TL.
– Günlük 15 TL’ye gelir. Ya da 3 doların altında kalan bir gelir. Bütün standartlara göre yoksulluk sınırının altında bir rakam. Ya bu gençlere iş bulmamız ya da ek harçlık vermemiz lazım. Gençler bu kadar da yoksul değildir diyen çıkabilir. Olabilir ama elimizde başka bilgi yok. Bunu diyen yeni bir araştırma yapmalı.
VERELİM DE KAYNAK NEREDEN?
– Gelen tepkilerden biri çok haklı olarak harçlık vermesine versin de devlet bunun kaynağını nereden bulsun?
Bu devlet geçmişte faiz ödemeleri için yıllarca GSMH’nın yüzde 10 civarında bir kaynak ayırdı. Hatta bu oran yüzde 15’e kadar da çıktı. Son yıllarda yüzde 1,8’e kadar düştükten sonra yüzde 2,4’e doğru çıkıyor. Yükselmiş haliyle bile 2000’li yılların dörtte biri düzeyinde. Faizden elde edilen tasarruflar nereye gittiyse bir bölümü de buraya aktarılabilir. Yeter ki istek ve niyet olsun. Belki ondan da önce farkındalık olsun.
SOSYAL GÜVENLİĞE GSYH’NIN % 4’Ü
– Çünkü yoksul gençlere verilecek harçlık, yardımdan ziyade geleceğe yatırımdır. Merağını uyandırma, öğrenme ve kısmen gerçekleştirme ancak imkânlar ölçüsünde mümkündür. Gençlere yapılacak bu yatırım 30-40 yıl boyunca meyvesini vermeye devam edecektir.
– Üstelik dün de belirttim ki, yoksul gençlere bugünden verilecek harçlık gelecekte yaşlılara daha az devlet yardımına ihtiyaç duyacaktır.
Bugün emeklilerin maaşını ödemede, sağlık giderlerini karşılamada SSK bütçeden yardım alıyor. Bunun tutarı geçen yıl 128,2 milyar liraya, bu yılın 10 aylık döneminde de 117,8 milyar liraya yükseldi. GSMH’nın yüzde 4’1 kadarını sosyal güvenlik sistemine aktarmak durumunda kalıyoruz.
DEVLET BES’LEMEK İSTİYOR
– Bunun da üzerine devlet bütçeden bireysel emekliliği teşvik etmek için yılda 4 milyar lirayı aşan bir kaynağı ayırıyor. Bunu da 2013 yılından itibaren yapıyor. Gelecekte emekli olacaklar SGK maaşı yanında bir de BES’ten maaş alsınlar ve daha iyi koşullarda geçinebilsinler diye. Yaşlılıklarında tek maaşla ele güne muhtaç olmasınlar diye.
– Çünkü nüfus giderek yaşlanıyor ve ortalama ömür beklentisi uzuyor, son verilere göre ortalama ömür beklentisi 78 yaşa çıktı. Bu yıl 7,2 milyon 65 ve üstü yaşta nüfusumuz var. Yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 8,7’ye çıktı. TUİK’in nüfus projeksiyonlarına göre 2023 yılında bu oran yüzde 10,2’ye ve 8,9 milyon kişiye çıkacak. Türkiye nüfusu hızla yaşlanıyor.
YOLDA TEK DEĞİL İKİ AYAKLA GİDİŞ
– Bu durum çalışanların daha fazla emekliye ve yaşlıya bakmak durumuyla sonuçlanacak. Emekli maaşları da reel olarak düşecek.
– İşte devlet bu kaybın yerine bireysel emeklilikle doldurmak istiyor. Bugünden BES’e bu nedenle 11 milyar liralık devlet desteği verildi.
– Dün de BES’e otomatik katılıp sonra ayrılanların üç yıl sonra yeniden otomatik olarak katılmalarını öngören mevzuat değişikliği yapıldı. Yani devlet çalışanlara diyor ki, “Gelin BES’e katılın ve 10 yıl kalın, 56 yaşından sonra emekli olun, ikinci maaşınızı buradan alın. Yoksa tek maaşa kalacaksınız ve hayat yürüyüşüne tek ayakla devam edeceksiniz.”
YAŞLI VE YOKSUL OLMAK EN ZORU
– Devletin bu dediğini mutlaka dikkate almak gerekiyor. Yoksa gelecek yıllarda GSMH’nın yüzde 4-5’i düzeyinde sosyal güvenlik sistemine yardım yapamadığında yarı yolda kalan yaşlılarımız çok olacak.
– Genç yoksulluğu kötüdür. Çünkü toplumun geleceğini gençler şekillendirir, bu nedenle donanımlı olmaları lazımdır.
– Yaşlı olmanın bizzat kendisi zor bir şeydir. Üzerine bir de yoksulluk eklenince yoksul yaşlı olmak en zor şeydir.
————————————-
Kaynak:
https://www.haberturk.com/yazarlar/abdurrahman-yildirim-1018/2274607-gelecegimizi-gunluk-3-dolara-mahkum-etmeyelim
