Osman EZGİN

Hz. Âdem cennetten lisân-ı Türkî ile ‘kalk’ dimekle kıyâm idüp çıkmıştır. Zîra dünyada âhir tasarruf Türk’ündür.

İ. Hakkı Bursevî Hz.

Hz. Âdem kendi soyundan gelecek bütün dilleri bildiğine göre elbette Türkçe de biliyordu. Büyük İslâm âlimlerinden Rûhul beyan tefsirinin müfessiri İsmail Hakkı Bursevî (Doğumu M. 1652) hazretleri Hz. Âdem’in cennetten çıkma vakti geldiğinde Türkçeyi diğer bildiği dillere tercih ederek Cebrâil aleyhisselamla Türkçe konuştuğunu nakleder. 

İsmail Hakkı BURSAVİ Hazretleri, İstanbul Kütüphanesi’nde kayıtlı “HADİS-İ ERBAİN“ adlı eserde Bakara Suresi 31. ayetin tefsirini yaparken şöyle der:

“GİT ÂDEM’E TÜRKÇE SÖYLE”

Âdem’in cennetten çıkma vakti gelince Cenab-ı Allah bunu haber vermesi için CEBRAİL’İ gönderir. Cebrail durumu Adem’e bildirir. “Âdem tınmadı“ yani emri duymazlıktan geldi. Cebrail durumu Allah’a bildirince ALLAH (C.C.) Cebrail’e: “Git Âdem’e lisan-i Türki ile söyle“ der. 

Cebrail gelir ve Türkçe olarak cennetten çıkma emrini tebliğ eder. “Âdem cennetten lisan-i Türki ile ‘kalk‘ dimekle kıyam idip çıkmıştır. Zira ahir zamanda tasarruf (Dünyayı idare etme görevi ve dünyada söz sahibi olmak) Türk’ündür.“(İstanbul Küt. 1317 nolu kitap, s.26 )

Büyük Tefsir Âlimlerinden Elmalılı Hamdi YAZIR da Bakara 31. ayetin tefsirini yaparken:

“Lisan hususunda bütün Âdemoğullarının zamanımıza kadar vaki olan tenevvü (dillerin çeşitlenmesi) ve (bilimsel) ilerlemelerin hepsi, esas itibariyle, Hz. Âdem’in yaratılış bakımından şereflendirildiği bu isimleri öğretme özelliğine borçludur.” (Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, cilt 1, sayfa 267) der.

Tevrat’ta da ‘yaratılış‘ bölümünde “Bütün dünyanın dili birdi“ denilmektedir. (Tevrat, Yaratılış, 11, 1)

Yine tefsir âlimlerimizden Eski Afyon Müftüsü Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri’nin 1. cildinin 159. sayfasında dil konusunda şu bilgileri veriyor:

1- Dil, ilk insan Âdem ile başlamıştır.

2- İlk dil ve ona dayalı konuşmayı Allah bir lütuf olarak ilk insan Âdem’e öğretmiş, eşyanın ismini belletmiştir.

3- Yeryüzünde konuşulan diller tek kökten gelmedir. Çünkü Allah, Âdem’e mevcut eşyanın isimlerini öğretmiştir.

Büyük müfessir Fahrettin Razi’ye göre, Allah kâinatta var kıldığı her cins eşyanın isim ve sıfatlarını Âdem’e çeşitli lügat üzerine öğretmişti. Âdem’in (A.S.) çocukları da o lügatleri bilir ve konuşurlardı. Âdem (A.S.) ölünce çocukları yeryüzüne yayılıp her biri ayrı bir lügate göre konuşmaya başlamıştır. (C. Yıldırım, sayfa 159) Celal Yıldırım Hoca, İbranice’yi insanların ilk dili olduğunu iddia edenlere hitaben :”İbranice Musa Peygamber zamanında mevcut idiyse Mısır dili (Sümerce) nereden çıkmıştır?” diye sormaktadır. Ardından “Kur’an onların bu iddiaların çürütmektedir” deyip, yukarıdaki üç madde halinde verilen bilgileri aktarmaktadır. (C.Yıldırım,159)

İmam Kurtubi Bakara suresi 31. Âyetin tefsirinde şöyle der:

Doğrusu, insanlar arasında bütün dilleri ilk konuşan kişinin Âdem (a.s) olduğudur. Kur’an-ı Kerim de buna tanıklık et¬mektedir. Nitekim yüce Allah: “Âdem’e bütün isimleri öğretti” diye buyur¬maktadır. Bütün diller ise isimlerden ibarettir. Dolayısıyla bu diller, “isimler” tabirinin kapsamına girmektedir. (Bakara 31. Ayet, El Camiu li-Ahkami’l-Kur’an İmam Kurtubi)

Yahudilerin insanlığın ilk konuştuğu dilin İbrânice olduğu iddialarına karşılık, onların bu iddialarının gerçek dışı olduğunu söyleyip, İsmail Hakkı Bursevi hazretlerinin açıklamalarına dayanarak insanlığın ilk konuştuğu dilin Türkçe olduğunu ve bütün dillerin Türkçeden çoğaldığını söyleyen Kazım Mirşan gibi bilim adamları da vardır.

Bu gün yeryüzünde yaşayan insanların yaklaşık altı bin civarında farklı dil konuştukları bilinmektedir. Demek ki Cenâb-ı Hakk, bu dillerin hepsini Hz. Âdem’e öğretmişti. Fakat İsmail Hakkı Bursevi hazretlerinin de buyurduğu gibi Hz. Adem cennetten çıkarken kendisine Türkçe’nin dışındaki dillerle söylenen şeyleri duymazdan gelmiş bunun üzerine Yüce Rabbimiz Cebrai’e “Git O’na Türkçe konuş” diye emretmiş ve Cebrail de bu emri yerine getirmiştir. Öyleyse ilk Türkçe konuşan insan Hz. Âdem aleyhisselam’dır..

Kaynakça
1. İmam Kurtubi; , El Camiu li-Ahkami’l-Kur’an
2. Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili
3. İsmail Hakkı BURSAVİ , İstanbul Kütüphanesi’nde kayıtlı “HADİS-İ ERBAİN“
4. Mahmud Ustaosmanoğlu, Ruhu’l-Furkan Tefsiri 1,261,262, İstanbul 1991, Sirac Kitabevi
5. Tevrat, Yaratılış, 11, 1)
6. Ramazanoğlu Mahmud Sami, Bakara Sûresi Tefsîri, 101, 102, Erkam Yayınları
7. Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri