Fatih Kerimi (Çevirmen: Fazıl Gökçek)
Çağrı Yayınları, İstanbul,2001, 384 Sayfa, ISBN:975-454-039-42
Berat ÖZTEN
İnsanın sahip olduğu en önemli şeylerden biri hafızasıdır. İnsan hafızası sayesinde en küçük hayat becerilerinden en karmaşık sosyal becerilere kadar pek çok şeyi yeniden öğrenmeye gerek duymadan tabii bir şekilde sergileyebilmektedir. Bunun yanı sıra yaşadığı sevinçler, üzüntüler hafızasında saklanarak kişiliğinin gelişimine de katkı sağlamaktadır. Hafızasını yitirmiş yahut hafızası zarar görmüş insanların yaşadığı şeyler hepimizce malumdur. Tarihinde milletlerin hafızası olduğu düşünülebilir. Milletler geçmişlerindeki acı tecrübeleri değerlendirip gelecekte aynı şeylerin yaşanmasını engelleyebildiği gibi bu dersler sayesinde geleceklerini çok farklı şekilde yeniden şekillendirebilirler. İstanbul Mektupları ’da tarihimizin en acı dönemlerinden biri olan Balkan Harbi’ni bu gözle okumamıza yardımcı olacak bir kaynaktır. “Acı tecrübeler insana ve millete ibret verir derler. Gerçekten verse ne iyi olurdu! Lakin maatteessüf, İslam dünyasında ve Müslüman devletlerin tarihlerinde acı tecrübeler çok olduğu halde ibret aldığımız hiç yok veya çok azdır. Başımıza felaket gelince müteessir oluyoruz, lakin çabuk unutuyoruz ve derhal eski halimize dönüyoruz.” diyen Fatih Kerimi gerek o dönemlerde gerekse günümüzde yaşadığımız sıkıntıların sebebini kısaca özetlemektedir.
Fatih Kerimi Tatar entelektüel hayatının önemli simalarından biridir. Aldığı eğitim ve bulunduğu sosyo-kültürel çevre neticesinde milletinin çektiği ıstırapları başka gözle değerlendirip çözümler aramıştır. İstanbul’a muhabirlik yaptığı Vakit Gazetesi’nin Balkan Harbi’ni izleme göreviyle gelmiştir. Bu görevi esnasında sadece savaşı değil dönemin insanını, sosyal hayatını ve fikir çevrelerine dair görüşlerini de anlatmış ve bu kitap ortaya çıkmıştır.
Kitabı okurken Balkan Harbi’nde neden yenildiğimizi daha etraflıca düşünmek mümkün. Sadece askeri anlamda değil siyasi ve sosyal anlamda da savaşı kaybetmeye mahkûm edildiğimizi anlayınca şaşıracaksınız. İşin en acı tarafının günümüzdeki pek çok manzaranın o günlerden bu yana pek değişmediğini fark edeceksiniz.
Kitabı okurken en çok ilgimi çeken birkaç hususu kısaca paylaşıp yazıma son vereceğim. İlk başta Fatih Kerimi’nin gözüne çarpan olaylardan biri harbin en buhranlı zamanlarında dahi halkın kahvehanelerde rahatça oturup keyif yapmasıdır. Savaşla ilgili çok kaygıları yoktur fakat savaş İstanbul’un kapılarına kadar gelmiştir. Bu durumda Kerimi şaşkınlık ve anladığım kadarıyla büyük üzüntü yaşar. Halkın bu kadar kaygısız olma sebeplerinden birinin basın olduğunu vurgular. Dönemin çok tirajlı gazeteleri yalan haberlerle her gün neredeyse bir zafer yazması halkı avutmaktadır. Birkaç gazete gerçekleri yazmaya çalışsa bile ya örfi idarenin baskısından yasaklanır ya da o gazetelere vatana ihanet etmiş gözlerle bakılır. Fatih Kerimi İstanbul’da yaşayan pek çok devlet büyüğü, İttihat ve Terakki üyesi, alim ve yazarla da görüşme fırsatı bulur. Dönemin fikri yapısını anlamak için bu görüşmeler bilhassa okunmalıdır. Bu görüşmelerden bence en ilgi çekici olanları Halide Hanım, Fatma Aliye Hanım ile Nigar Hanımla yapılan görüşmelerdir. Bu görüşmeler esnasında özellikle Türk kadının durumunun nasıl iyileştirileceği hususunda savunulan pek çok düşünce cumhuriyetle birlikte hayata tatbik edilmiştir. Günümüzde baktığımızda maalesef hala daha o günlerden tartışılan pek çok şeyi yeniden tartışıyoruz.
Bu kitap gerek tarihle amatörce veya profesyonel olarak ilgilenen okurlar gerekse tarihimizden ibret alınacak pek çok şeyi düşünmek isteyenlerce başucu kitabı yapılmalıdır. Devrin sosyal, siyasi, iktisadi, fikri pek çok yönünü hem içimizden-Türk ve Müslüman bir aydın- hem de bizden olmayan bir pencereden-yetiştiği kültür, bulunduğu sosyal çevre ile aldığı eğitim dolayısıyla- anlatan Fatih Kerimi samimi bir Türklük sevdalısı olarak bugünlerde aradığımız pek çok cevabın ip ucunu kitabında vermektedir. Tarihimize sahip çıkıp ondan aldığımız derslerle yeni bir gelecek oluşturmak temennisiyle şimdiden keyifli okumlar dilerim.
