“Uzun süredir büyük bir gerilim konusu olan Katalonya’nın bağımsızlık referandumu bugün yapılacak. İspanya’da merkezi hükümet referandumu engellemek için birçok adım atarken, seçimden çıkacak sonuç ve gün içinde yaşanacaklar merak konusu. Seçim, bir süredir tepe noktasına çıkan krizde önemli bir dönemeç olacağa benziyor.”
*****
Tulga Buğra IŞIK
5 soruyla Katalonya referandumu:
1. SÜREÇ NASIL BAŞLADI?
2015 Katalan meclisi seçimleriyle birlikte, bağımsızlık yanlıları mecliste çoğunluğu ele geçirdi. Bu zamandan beri bağımsızlık için çeşitli adımlar atıldı. Ancak meclisin aldığı en ciddi karar, 6 Eylül’de kabul ettiği bağımsızlık referandumu oldu. 6 Eylül’de kabul edilen referandum kararı, Ocak ayında Avrupa Parlamentosu’nda Katalan hükümetince yapılan toplantıyla alınmıştı.
Ocak’tan Eylül’e kadar geçen sürede, yerel yönetim süreç ve oylama konusunda tereddüt eden kişileri görevden uzaklaştırarak, referanduma gidişi kesinleştirdi. Merkezi hükümet referandumun “yasal olmadığını” belirterek, referandum sürecine katılacak herkesin suç işlemiş olacağını açıkladı. Buna karşın 1 Ekim’de yapılması planlanan referandum için hazırlık süreçleri devam etti ve Katalanlar bağımsızlık için pek çok eylem düzenledi.
2. İSPANYA NASIL YANIT VERDİ?
Merkezi hükümet referandumu durdurmak için pek çok adım attı. Bölgeye ilave polis güçleri gönderen İspanya hükümeti, bölgesel hükümetin harcama yetkilerini de kısıtlayarak, referanduma yapılacak harcamaların suç olacağını duyurdu.
Referanduma destek veren 700 belediye başkanı tutuklanmakla tehdit edilirken, bağımsızlık taraftarı yayın yapan internet siteleri kapatıldı.
İspanya hükümeti referandum sürecine dahil olan kişileri gözaltına alarak bölgedeki 2 bin 315 okuldan 1300’ünü mühürledi.
Referandumun engellenmesi için oylamada kullanılacak teknolojik altyapı da kapatıldı.
3. REFERANDUMA VERİLEN DESTEK NE KADAR?
Katalan bağımsızlık referandumuyla ilgili en çok tartışılan konulardan biri de referanduma verilen destek oldu.
El Pais tarafından yayımlanan ankete göre Katalanların yüzde 49’u İspanya’dan ayrılmamak isterken, bağımsızlık isteyenlerin oranıysa yüzde 44 oldu.
Buna karşın The National tarafından yayımlanan daha yakın tarihli bir araştırma, merkezi hükümetin adımlarının bağımsızlık isteğini artırdığını gösterdi. Araştırmaya göre seçimlere katılımın bölge için yüksek bir oran olan yüzde 62 olması beklenirken, bunların yüzde 83’ünün “Evet” oyu vereceği, yüzde 16’sınınsa bağımsızlığa karşı olduğu bildiriliyor.
Seçimlere katılımın daha yüksek olması durumundaysa, “Hayır” oyları artıyor, ancak The National araştırmasına göre yüzde 77 katılımda bile “Hayır” oyu verenlerin sayısı yüzde 32, “Evet” oylarıysa yüzde 66 oluyor.
(Kırmızılar’ın eklemesi;
Bu yazı yayımlandıktan sonra, Katalonya referandumu gerçekleştirildi ve sonuçları kesinleşti. BBC Türkçe’nin bildirdiğine göre, Katalonya referandumu: Bağımsızlığa destek verenlerin oranı % 90,09 oldu.
Katalonya Özerk Yönetimi Sözcüsü Jordi Turull, referandumda 2,3 milyon geçerli oy kullanıldığını ve halkın yüzde 90,09’unun bağımsızlığa destek verdiğini açıkladı. Referandumda ‘hayır’ oylarının oranı ise yüzde 7,87 oldu.
Katalonya’da yaklaşık 5 milyon 300 bin seçmen bulunuyor. Buna göre, katılım oranı da yüzde 42,3 olarak gerçekleşti.
Kaynak: http://www.bbc.com/turkce/41458726)
4. KATALANLAR NEDEN BAĞIMSIZLIK İSTİYOR?
Barcelona’nın 1714’te İspanya’nın eline geçmesiyle birlikte Katalan meclisi dağıtıldı ve Katalonya İspanya’nın kontrolüne geçti. Buna karşın Katalan kültürü bölgede var olmayı sürdürdü.
İspanya İç Savaşı’nda da Katalanlar önemli bir rol oynadı. Barcelona savaşın merkezlerinden biri olurken, faşist yönetim Katalanlara yönelik sert baskı uyguladı ve önemli Katalan liderleri idam etti.
Franco’nun ölümüyle birlikte Katalan meclisi yeniden açıldı ve Katalanlara kimi haklar tanındı. Ancak bölgede bağımsızlık isteği sürdü.
Katalanların bağımsızlık istemesinin siyasi nedenleriyle birlikte, Katalanlar bölgenin ekonomik olarak daha gelişmiş olması sebebiyle de İspanya’dan ayrılmak istiyor.
Merkezi hükümetin bölgeden aldığı vergileri ülkenin geri kalanına dağıttığını söyleyen Katalanlar, bu duruma karşı çıkıyor.
Katalonya’dan alınan verginin 10 milyar euronun üzerinde bir kısmının diğer bölgelere aktarıldığı belirtiliyor.
5. SONRAKİ SÜREÇTE NE OLACAK?
Mevcut durumda referandumun ne şekilde yapılabileceği şüpheli. Merkezi hükümet polis ve yargıyı referandumun engellenmesi için harekete geçirmiş durumda.
Bağımsızlık kararının alındığı toplantı Brüksel’de, Avrupa Parlamentosu’nda yapılmıştı. Ancak AB, İspanya hükümetinin referandumu engelleme girişimlerine sessiz kaldı.
Bölgesel hükümet, referandumda “Evet” çıkması durumunda 2 gün içerisinde bağımsızlık ilan edeceğini bildirirken, bunun ne kadar geçerli olacağı ve merkezi hükümetin ne gibi girişimlerde bulunacağı görülmeyi bekliyor. Ancak İspanya hükümetinin attığı adımların bağımsızlık isteğini güçlendirdiği ortada.
——————————————-
Kaynak:
http://haber.sol.org.tr/dunya/5-soruda-katalonya-referandumu-211707
