Mariana Mazzucato nun EU GREEN DEAL in mimarı olması yanında, ABD gibi bir çok devletin Yeşil Dönüşüm Stratejilerinin belirlenmesinde kitapları rehber oluyor.
CEO ların yeşil dönüşüm rehberinde Mariana Mazzucato fotoğrafı yanında düşüncelerine kısaca yer verdim. Döngüsel yenileşim atölye takımı el kitabında ise daha geniş alıntı yaptım. Her şeyin değeri kitabının yedinci bölümünde ki YENİLEŞİM EKONOMİSİNDE DEĞER GASPI* tesbitlerine çözüm olarak, #cilabteams on X geliştirilmesi rastlantı değil. Söz konusu kitabın Yedinci bölümden bazı alıntılar ile John Elkington un yeşil kuğularının kanatlarının nasıl kırıldığını açıkladığını yazmak isterim, Mariana Mazzucato nun cümleleri ile .
Söz konusu kitap, sayfa 188 den alıntı.
“Yenileşim ekonomisinde değer gaspı çeşitli şekillerde oluşur.
Birincisi, finans sektörünün (bilhassa risk sermayesi ve hisse senedi piyasası ) teknoloji yaratma süreciyle karşılıklı etkileşime girme tarzıyla değer gasp edilir.
İkincisi fikri mülkiyet hakları sisteminin evrilme şekli değer gaspını mümkün kılar. Üçüncü olarak sağlık enerji veya geniş band gibi farklı sektörlerde yenileşimci ürünlerin fiyatlarının , bu ürünlere yapılan KOLEKTİF KATKIYI YANSITMAMASI nedeniyle gasp edilir.
YENİLEŞİM nadiren yalıtılmış olarak gerçekleşir. Aksine doğası gereği ileri düzeyde kümülatif bir süreçtir.
1997- 2004 arası önemli yenileşimlerin yalnızca %10 patentlenmiş, bugün patent sisteminin yenileşim ekonomisini desteklemediği açıttır.
Stratejik patentler ile rakiplerin yenileşim kapasitesi engelleniyor ve üniversitelerin açık bilim modeli ile bilgi toplumu kurmasını engelliyor.
Dijital oligopol şirketler, kamunun sağladığı finansman ve alt yapı ile elde ettikleri trilyonlarca dolar ile borsa hisselerini kendileri satın alarak, elde ettiği finans kapital ile yenileşimci rakiplerini büyümeden satın almaktadır. Kamu otoritesi; borsa hisse değerlerinden elde ettiği geliri, üretken yatırımlara yönelmesini sağlamalıdır.
Yenileşim olmaksızın sürdürülebilir büyüme hayali kurmak zordur. Yenileşimin hızına ve hedefine ve yaratılan yeni değerin farklı yaratıcıları arasında yapılan pazarlıklara özen göstermek gerekir.
Birincisi yenileşimin tarafsız bir kavram olmadığının anlaşılması kritik önem taşır. İkinci olarak, yenileşimin hem belli bir hızı ve hem de hedefi vardır. İklim değişimi, veya sosyal hizmetler gibi sosyal ve teknolojik büyük tehditler ile daha iyi mücadele etmek için misyon odaklı döngüsel yenileşim hakkında daha fazla tartışılması gerekiyor. Enformasyon teknoloji devrimini seçip yönlendirdiğimiz gibi misyon odaklı EKOSOSYAL döngüsel yenileşim takımlarını seçip yönlendirebiliriz.
Üçüncüsü yenileşim kolektif olarak üretilir, dolaysıyla sağladığı faydaların da kolektif olarak paylaşılması gerekir.
Paylaşım ekonomisi , birkaç şirketin kamusal altyapıyı bedelsiz kullanma gücüne ve ağ sistemi ekonomisi dinamiklerinin bir piyasayı tekelleştirme imkanına dayanmamalıdır.
Teknoloji ve temelinde yatan ağ sistemleri kolektif olarak üretildi, dolaysıyla kolektif pazarlığa tabi olmalıdır. “
Kitapda çok detaylı analizi yapılan ve kanıtlanan bu tesbit AKI AĞI nın teorik referansıdır.
Döngüsel Yenileşim Atölye Takımı El Kitabında detaylı anlattığımız ekososyal inovasyon projeleri bu yenileşim ekonomisi değer gaspını* engellemek ve yeşil kuğuların kuluçka ortamını geliştirmek için tasarlandı. Yeşil dönüşümün önderi olan CEO ların sürdürülebilir bir marka yaratmak için ESG kriterlerine göre performans sistemleri kurduklarını gözlemliyoruz, yeşil dönüşüm zirvelerinde bu projelerini anlatıyorlar. Birleşmiş Milletler sürdürülebilir kalkınma amaçlarını, sürdürülebilirlik raporu yazan tüm şirket yönetim kurulu başkan ve yönetim kurulları çok iyi biliyor. Üst düzey yöneticileri uzun yıllardır TKYD, TEİD gibi kurumlar ile BM SKA gündemde tutuyor. Yeşil Kuğuları yaratmada sürdürülebilirlik raporu yazan markaların direktörleri önemli rol oynuyor. Sürdürülebilirlik komitesinde, sürdürülebilir marka stratejileri gözden geçirilerek, grenwashing algısı önlenebilir, ESG etkisi artırılabilir. 2023 yılı Eylül ayında Sürdürülebilir Markalar Zirvesi’nin ana teması “Yereli Canlandırmak” olarak belirlenmişti. Ülkemizden ve dünyadan pek çok marka temsilcisi sürdürülebilirlik adına yaptıklarını anlattı. Hedef “daha az kötü olmak” yani markanın topluma, çevreye verdiği zararı azaltmak olduğunda, sonuç daha az sağlıksız ürün, daha az kirli hava, daha az CO2 salımı oluyor.
Oysa hedef “ Sürdürülebilir marka olmak” olduğunda güvenli ürün, temiz su, temiz toprak, kapsayıcı marka sonucuna ulaşılıyor.
Markalar, “ ESG ” odaklı performans (Bu amaç, toplum ve çevre için ölçülebilir olumlu etki yaratabilecek döngüsel yenileşim misyonu olabilir) odaklı olmak için , döngüsel yenileşim atölye takımlarını #cilabteams on X kurmalıdır.
Markanın yeni sürdürülebilir misyonu; müşteri bağlılığını ve doğaya saygılı üretim güvenini artırırken, çalışanı elde tutma gibi boyutlarda da iyileşme sağlar. Döngüsel yenileşim projelerinde yer alma motivasyonunu olumlu yönde etkiler.
Sürdürülebilirlik raporu sadece bir halkla ilişkiler aracı , PR olmamalıdır.
(Ne var ki çoğu marka için böyle). Sürdürülebilir BİST de kaç firma var, sürdürülebilirlik raporlarında #cilabteams ekososyal inovasyon projeleri görebiliyor muyuz.
Bugün markaların, son yüz yıldır yaptıklarından farklı işler yapmaları gerekiyor.
No nauture, No future sözünü içselleştirmesi ve marka DNA sına kodlaması bekleniyor.
Yeşil dönüşüm önderi CEO ların; İnsan davranışlarını arzu ettikleri yönde etkileme güçlerini, dünyanın ihtiyacı olan yeşil dönüşüm için kullanabilir. Gezegeni kurtarması için çizgi romanlardan süperman leri, örümcek adamların çıkmasını beklemekten vaz geçmek gerekir.
Sorumlu tüketiciler, sorumlu üreticiler yaratır. Sorumlu, duyarlı yeşil dönüşüm önderi CEO lar da Yeşil Kuğuları kuluçkadan çıkartır. Dünya da ve ülkemizde bir çok yeşil kuğu kanatlandı. Yenileşim ekonomisinde değer gaspı önlenebilir, iklim değişimi iki derece tutmak için. #cilabteams on X. Bir yeşil kuğu öyküsü örnek olabilir, karbon ve su ayak izinizi giysilerinizde azaltmak için. Dijital ürün pasaportlarında her ürünün su ve karbon ayak izi olacak, sorumlu tüketici bu bilinç de ürünleri seçecek.
https://www.ekoiq.com/dongusel-ekonomi-modeli-ile-bilincli-bir-moda-akimi-mumkun/
LİNK inde detayını göreceğiniz döngüsel ekonomi modelini Oya Uzun şöyle anlatıyor.
“Moda-perakende sektöründeki en önemli sorunlardan biri tekstil atıkları.
Biz bu alanda Nivogo ile değerli bir işbirliğinde bir araya gelerek enerji tüketimi ve karbon ayakizi sorunlarını en aza indirme yolunda kararlı adımlar attık. İşbirliğimiz kapsamında bugüne dek 1 milyon ürün yenilendi. Yenilenen ürünlerin tekrar döngüye katılmasıyla 8 milyar litre su tasarrufu sağlandı ve 10 milyon kilogram karbon emisyonunun önüne geçildi. Bir başka ifadeyle 14,7 milyon insanın bir yıllık içme suyu ihtiyacına eş değer su tasarrufu sağlandı ve 11.319 adet evin yıllık elektrik ihtiyacına eş değer karbon emisyonu önlendi diyebiliriz. Tekstil sektöründeki atık sorununa çözüm üretmek için Nivogo ile gerçekleştirdiğimiz işbirliği kapsamında; leke, kırışıklık, reyon defosu gibi nedenlerle satışa sunulamayan ürünlerimizi Nivogo’ya teslim ediyoruz. Nivogo, ürünleri temizleme, yıkama, gerekiyorsa terzi ve dezenfeksiyon gibi adımlardan geçiriyor. Ürünler, kalite kontrol aşamasından geçirilerek yeniden fiyatlandırılıyor ve satış için hazır hale getiriliyor. Ömürleri tamamlanmış olan ürünlerin döngüsel ekonomiye katılmasını sağlayarak atıkların azaltılmasına ve kaynakların daha etkin bir şekilde kullanılmasına katkı sağlıyoruz. Geri dönüşüm kutularında toplanan kıyafetleri, “yeniden kullanım, ileri dönüşüm, geri dönüşüm” için gruplandırıyoruz. Geri ya da ileri dönüşümü mümkün olmayan bazı ürünler ise sanayide yakıt olarak kullanılıyor. Proje kapsamında giyilebilir durumda olan toplam 79,9 ton ürün temizlenerek yeniden kullanıma sunuldu. Bunlardan 42,9 ton giysi ihtiyaç sahiplerine dağıtıldı. 37 ton giysi kermeslerde satışa sunuldu ve elde edilen gelirle sağlık bilimi öğrencilerine eğitim bursu sağlandı. 47,2 ton tekstil ürünü ipliğe, 2 tona yakın metal ve plastik aksesuarı ise ham maddeye dönüştürüldü .Mağazalarımıza gerçekleştirdiğimiz ürün sevklerinde ise ilk etapta İstanbul bölgesinde olmak üzere önümüzdeki aylarda çok kullanımlı kasalara geçiş yapacağız. Proje ile beraber bir adet karton koli üretiminde ortaya çıkan 0,75 kg karbon ayakizi oluşumunun önüne geçeceğiz. Bu aynı zamanda her 58 adet karton koli için bir ağaç kesilmesini ve 65 litre su kullanımını önlemek anlamına geliyor. Proje ile 160.000 kg karbon ayakizi düşüşü, 3.629 adet ağacın kesilmemesi ve 13.869 litre su tüketimini önlemeyi hedefliyoruz.”
Yeşil kuğular kanatlanıyor… Bu uçusun yol haritası #cilabteams handbook da yazıyor. Sorumlu tüketiciler olarak, üreticilere sormalıyız.
Bu giysiyi üretmek için gezegenin havasına ne kadar CO2 emisyonu saldın? Kaç gr su tükettin?
Suyumuz azalıyor. Havamız kalmıyor. İklim değişimini iki derece tutmak için zaman azalıyor. Özümüze dönersek, döngüsel ekonomiyi yeniden keşfedebiliriz.
Türk ekolojisi “yaş kesen, baş keser” özlü sözünde yaşar. “Köni, Uz, Tüz, Kişi “ yeşil yönetişim ilkeleri (#cilabteams on X #diep2053 ) andı ile AKI AĞI kurulabilir. Yeşil dönüşüm genlerimizde var. Detaylı olarak yeşil dönüşümün dört boyutunu ( yeşil hukuk, yeşil teknoloji, yeşil kültür, yeşil finans ) kırmızılar ekitaplarında referansları ile yazdım.
Gaia yada derin ekoloji felsefesinden daha güçlü bir motivasyon kaynağı var, dünyada ki tüm Müslümanların evinde.
Gezegeni savunmak için İslam Ekolojisini bir ayet o kadar açık bize yol gösteriyor ki.
﴾49﴿
“Şüphesiz biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık.”
KAMER SURESİ
https://kuran.diyanet.gov.tr/…/4895/49-50-ayet-tefsiri
اِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ
﴿٤٩﴾
