İnsan hakkını (zayıf, yetim ve sahipsizin hakkını), komşunun hakkını, ammenin hakkı ve hukukunu, kanaatkârlığı, haddini bilmeyi, hayvanı, bitkiyi ve çevreyi karşılıksız sevmeyi, incitmemeyi ve daha pek çok insanî değeri benimseyerek, önemseyerek, öğütleyerek yükselen kadîm geleneğimize ihanet etmeye başladığımız andan itibaren bir yıkım ve ‘medeniyet sökümünü’ ve bunun hazin sonuçlarını çaresizce seyrediyoruz.

Bu insan tipi, arsız ve yağmacı grupların nereden ve nasıl türediği üzerinde toplumbilimcilerimiz, davranış bilimcilerimiz, siyaset ve yönetim bilimcilerimiz yeterince çalışmadı, kafa yormadı, araştırma yapmadı. İnsan, hukuk, toplumsal ve akademik altyapımız da bunları yapmaya maalesef müsait değil. Derin bir çukura yuvarlanıyoruz.

Her zaman güncel hayatta verdiğim bir örnek var: Arka planı veya sosyal lokasyonu hiç farketmiyor; kimi memur, kimi emekli subay, kimi akademisyen, kimi işçi, kimi esnaf, kimi bilmem ne yakalı veya yakasız, insanlarımızın pek çoğu yaşadığı site, apartman, sokak ve mahalle ve hatta kentin sorunlarıyla sadece veya ‘en fazla’ arabasını park ettiği veya edeceği yerin yaz kış güvenli, gölgeli’ olması kadar ilgileniyor. Sokakta veya otoparkta boşalan yerleri kovalamaya iştiyakla harcadığı zaman ve enerjiyi apartmanın, sitenin sokağın, mahallenin ortak sorunlarına, insana, zarar gören bir hayvana, kesilerek eksilen bir ağaca harcamıyor.

Maalesef bunların sayıları kentin de, sokağın da, medeniyetimizin de silüetine şekil verecek kadar fazla. Aksini iddia ediyorsanız bakın sokağın, mahallenin, kentin ahvaline… Hatta ülkenin!

‘Medeniyet sökümü’ ne acı bir şeydir…

Fotoğraf: David Stuart/Norfolk Countryside Photos Facebook sayfasından.

[i] Prof.Dr., İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi