Türkiye ile Irak arasında yeniden başgösteren Musul krizini, konunun uzmanı Dr. Nevin Yazıcı yorumladı…
*****
Doktora tezini Musul ve Irak üzerine yapan Dr. Nevin Yazıcı, “Musul’a yağmur yağarsa Türkiye’ye kar yağar. Ankara alternatif ittifaklarla bölgedeki varlığını ortaya koymalıdır. Musul’u kontrol eden, Ortadoğu’yu kontrol eder” diyor.
Konuşan: Kıymet SEZER
***
Irak’ta birçok ülke olmasına rağmen ‘Türk askeri işgalci’ diyenler kim?
ABD’nin, Irak topraklarındaki Türk varlığını ‘illegal’ olarak nitelenmesi talihsiz ve gerçekleri yansıtmaktan uzak bir yaklaşım. Üstelik geçmişte ABD tarafından Irak’a düzenlenen askeri operasyonlar dikkate alındığında hayli ironiktir de. Diğer taraftan Irak yönetiminin açıklamaları… Biz bunu daha önce de yaşadık. Türkiye, antlaşmaları ihlal etmemiştir. Bilakis bu uluslararası antlaşmalar Türkiye’ye meşru müdafaa ve ulusal güvenliğini sağlama hakkını verir.
Musul’da da kırmızı çizgilerimiz var diyebilir miyiz?
Evet, Türkiye’nin kırmızı çizgilerinin gereği olarak Türk ordusu Irak’tadır. Yakın bir döneme kadar silindiği iddia edilen ama hep var olan kırmızı çizgilerimiz… Musul, hep Türkiye’nin karşısında duran bir sorundur. Hatta, “Musul’a yağmur yağsa, Türkiye’ye kar yağar” demek yanlış olmaz. Kuzey Irak’ta henüz statüsü çözüme kavuşturulmamış tartışmalı bölgelerin yüzölçümü 47 bin kilometrekaredir. Bu tartışmalı bölgeler arasında Kerkük’ün tamamı, Musul, Diyala ve Selahaddin şehirlerinin bir kısmı yeralır.
Türkiye’nin Musul operasyonunda yeralmayı istemesinde amacı nedir?
Musul’un Türkiye’ye verileceği pazarlığı konuşuluyor. Bu mümkün değil. Daha elverişli şartlar ve haklı koşullar sözkonusuyken bile biz Musul’u kurtaramadık. Kaybetmedik ama kurtaramadık da. Kimse Musul’u bize vermez. Ben Musul ve Kerkük’ün, IKBY’ye verileceğini de düşünmüyorum.
Bugün yaşananlarda petrol zenginliği bir etken mi?
Kuzey Irak’ta 45 milyar varil olduğu tahmin edilen ham petrol rezervinden bahsediyoruz. Üstelik bu rezervlerin önemli kısmı da tartışmalı bölgelerde yeralıyor. Neredeyse 70 yıldır petrol üretimi yapılan Kerkük’te hâlâ 10 milyar varil rezervden bahsediliyor. Doğalgaz rezervlerini hiç katmıyoruz bile… Türkiye, Batı’dan-Doğu’ya uzanan çok büyük hat üzerinde adeta bir kucak hareketi ile çevreleme politikasıyla karşı karşıya. Tüm bu gelişmeler Türkiye’yi varlık/ontolojik bir mücadele sarmalına sürüklüyor. Gelinen bu noktada, 15 Temmuz kalkışması/saldırısı da yeniden okunmalı ve ciddi önlemler alınmalı. Ancak bu sarmalda Türkiye sessiz kalmamalı, alternatif ittifaklar ile bölgedeki varlığını ortaya koymalı. Büyük finale doğru giderken Türkiye, çok dikkatli adımlar atmak zorunda.
Dünyanın kavşağı
Musul kavgasının jeopolitik nedeni nedir?
Kuzey Irak, Irak’ın kontrol edilmesini, Irak’ın kontrolü Körfez bölgesinin kontrolünü, Körfez’in kontrolü ise Ortadoğu’nun kontrolünü sağlar. Ortadoğu bölgesi, Afrika, Asya, Avrupa kıtalarının kesiştiği bir coğrafyadır ve kıtalar arası kavşak noktasıdır. Ortadoğu’nun coğrafi yapı bakımından en kritik bölgesi, 3 kıtaya açılan güzergahların en dar hatlarının ortasında kalan bölümdür ve bu bölgeyi ‘dünya kavşağı’ olarak nitelendirebiliriz. Bu bölgeyi kontrol etmek, Basra Körfezi’ni, Ortadoğu’yu, Kafkasları, Karadeniz’i, Orta Asya’yı ve Doğu Akdeniz’i kontrol etmek anlamını taşır. Irak’ın kuzey bölgesini elinde tutan bir güç, Türkiye, İran ve Azerbaycan üzerinde etkili olma imkânına kavuşabilir. Azerbaycan, Hazar Denizi’nin dibindeki ve Orta Asya’daki zenginlikleri içine alan bir şişenin mantarı gibidir. Irak’ın Kürt bölgesinin coğrafi konumu, bu şişenin tıpasının-mantarının kontrol edilmesini sağlar.
————————————————
Ekim 15, 2016, Yeni Şafak
