Nazarbayev’in Ankara ziyareti, gelecek hafta Erdoğan’ın gerçekleştireceği Soçi ziyareti ve burada Putin’le bir görüşme yapacak olması, bölgesel sorunların çözümü bağlamında oldukça ümit verici gelişmelerdir. Ne de olsa Putin’i en iyi tanıyan siyasetçilerden biri Nazarbayev’dir. Bu bağlamda Putin-Erdoğan görüşmesinin verimli olmasında Nazarbayev faktörü önemli bir rol oynayacaktır. Türkiye ve Kazakistan “süper güç” olmamalarına rağmen bilgi, birikim ve güçlerini birleştirmeleri halinde ve aynı görüşü savundukları takdirde, bütün güçlü ülkeler ve onların liderleriyle eşit şartlarda konuşabilirler.

*****

Dr. Abdurasul ISAKOV[i]

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, 12-13 Eylül 2018 tarihlerinde Ankara’ya resmi ziyaret gerçekleştirdi. Ziyaret çerçevesinde iki ülke devlet başkanları baş başa görüştü ve Türkiye-Kazakistan Yüksek Düzeyli İstişare Toplantısı yapıldı. Taraflar arasında güvenlik, ekonomi, kültür ve tarım alanlarında beş belge imzalandı. Nazarbayev ziyaret çerçevesinde Türk iş adamlarıyla Türkiye-Kazakistan Yatırım Forumu’nda görüştü. Nursultan Nazarbayev’in bu resmi Ankara ziyaretiyle birkaç husus dikkatlerden kaçmamaktadır.

Nazarbayev’in Ankara ziyaretiyle ilgili dikkat çeken ilk husus Kazakistan Cumhurbaşkanı’nın “aksakallı” unvanına yakışır bir biçimde Türkiye ziyaretlerini aksatmadan gerçekleştiriyor olmasıdır. İkili ve bölgesel ilişkiler sebebiyle iki ülke liderleri zaten sıklıkla görüşmektedir. Fakat buna bakılmaksızın Nazarbayev, Türkiye ve Türk Dünyası ile ilişkilerinde üzerine düşen görevi fazlasıyla yerine getiren ve önceden belirlenen ziyaret programlarını aksatmayan bir lider olarak dikkat çekmektedir. Zaten bu alandaki entegrasyon önerilerinin çoğu da kendisine aittir. Hatırlanmalıdır ki, Nazarbayev başarısız 15 Temmuz darbe girişiminden hemen sonra Ankara’ya gelmiş, burada Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşerek “Sizin düşmanınız bizim düşmanımızdır” açıklaması yapmıştır. 24 Haziran 2018 genel seçimlerinden bu yana uluslararası alanda “Türkiye ekonomik olarak çöküyor” propagandası yürütülmeye devam ederken, Tahran’daki son üçlü zirve de gösterdi ki, Rusya ve İran gerektiğinde Astana ruhuna aykırı hareket etmekten çekinmeyecektir. Böyle bir ortamda Nazarbayev’in Ankara ziyareti, bütün taraflara “Türkiye’nin yalnız olmadığı” mesajının verilmesi açısından önemliydi. Artık Türk Cumhuriyetleri liderlerinin saflarını sıklaştırması ve birbirlerini güçlü bir şekilde desteklemesi gerektiği açıktır. Türk Cumhuriyetleri kendi aralarında birlik olmayı başaramadıkça uluslararası alanda seslerini kimseye duyuramayacağı veya istediği neticeyi elde edemeyeceğini artık herkes anlamıştır. Geride kalan 27 yıl boyunca bu bilinçle görevini en iyi şekilde yerine getiren belki de tek lider Nazarbayev’dir.

Ziyaret kapsamında 2 milyar dolarlık anlaşmalar imzalanmıştır. Taraflar, iki ülke arasındaki ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkarma konusunda anlaşmışlardır. Ekonomi alanında üzerinde durulması gereken husus, Nazarbayev’in Türk iş adamlarına yeni kurulan Türkistan iline yatırım yapma çağrısıdır, denilebilir. Türk Dünyası’nın simgesi haline gelecek Türkistan ilinin her yönüyle büyümesi ve bu doğrultudaki Nazarbayev’in adımlarının desteklenmesi, Türk Dünyası’na ilgi duyan Türk iş adamlarının vazifelerinden biri olması gerektir. Türk Dünyası’ndan söz açılmışken belirtmek gerekir ki, Nazarbayev Ankara’da temaslarda bulunurken Kazakistan Devlet Sekreteri Gülşara Abdikalıkova 13 Eylül 2018 tarihinde Taşkent’teydi.[1] Orta Asya’daki Türk dayanışmasının geleceği açısından 2017 yılının Nevruz’unda Astana’da ortaya çıkan olumlu hava, bölge liderlerinin ilerleyen dönemde daha sıkı işbirliği içerisinde olacağını göstermektedir.

Bölge liderlerinin oldukça sık gerçekleştirdikleri temaslar konusunda şu hususa dikkat çekmekte fayda vardır. Nazarbayev, Ankara’daki temaslarından sonra yaptığı basın açıklamasında Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’la daha sık görüşmeleri gerektiğini vurgulamıştır.[2] Bu açıklama, uluslararası alandaki meselelerin diyalog yoluyla çözüldüğü dikkate alındığında önem arz etmektedir. Örneğin, geçtiğimiz temmuz ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın en çok Putin’le telefon görüşmesi gerçekleştirdiği haberlere yansımıştı. Meseleye Kremlin açısından bakacak olursak Putin, en çok Erdoğan’la (28 defa) daha sonra ise Nazarbayev’le (17 defa) görüşmüştür.[3] Erdoğan’la Nazarbayev’in bu zaman zarfında ne kadar telefon görüşmesi yaptığı bilinmemekle birlikte ikilinin 28’den fazla görüşme gerçekleştirdiğini söylemek mümkün değildir. Türkiye-Rusya arasındaki uçak krizinin Nazarbayev’in arabuluculuğu sayesinde çözüme kavuşturulduğu hesaba katılırsa, Türkiye-Kazakistan liderlerinin daha fazla görüşmeleri gerektiği ortaya çıkmaktadır. Astana ruhunun devamı bağlamında Erdoğan’ın Türk Dünyası’nın aksakalı Nazarbayev’le daha sık görüşme gerçekleştirmesi bölge güvenliğinin geleceği açısından önemlidir. Nazarbayev’in Ankara ziyareti, gelecek hafta Erdoğan’ın gerçekleştireceği Soçi ziyareti ve burada Putin’le bir görüşme yapacak olması, bölgesel sorunların çözümü bağlamında oldukça ümit verici gelişmelerdir. Ne de olsa Putin’i en iyi tanıyan siyasetçilerden biri Nazarbayev’dir. Bu bağlamda Putin-Erdoğan görüşmesinin verimli olmasında Nazarbayev faktörü önemli bir rol oynayacaktır. Türkiye ve Kazakistan “süper güç” olmamalarına rağmen bilgi, birikim ve güçlerini birleştirmeleri halinde ve aynı görüşü savundukları takdirde, bütün güçlü ülkeler ve onların liderleriyle eşit şartlarda konuşabilirler.

Sonuç olarak, yılların siyaset tecrübesine sahip Nazarbayev’in dengeli ve öngörülü duruşu, bölgedeki güvenlik ve istikrarın da teminatıdır. Nazarbayev’in Ankara ziyaretinin en önemli gündem maddesi de bölgesel sorunların çözüme kavuşturulması, özellikle Türkiye-Rusya ilişkilerinin zarar görmemesi için çalışılması, ikili ilişkilerin en üst seviyede tutularak Türk Dünyası entegrasyonunun hızlandırılması ve en önemlisi de Astana’nın her zaman Ankara’nın yanında olduğunun vurgulanması olmuştur.

Dipnotlar

[1] “Kazakstan Respublikasının Memlekettik Hatşısı Gülşara Abdikalıkova Cumıs Saparımen Özbekistan Respublikasına Bardı (Kazakistan Devlet Sekreteri Gülşara Abdikalıkova İş Ziyaretiyle Özbekistan’a Gitti)”, Ak Orda, http://www.akorda.kz/kz/events/international_community/foreign_other_events/kazakstan-respublikasynyn-memlekettik-hatshysy-gulshara-abdikalykova-zhumys-saparymen-ozbekstan-respublikasyna-bardy-1, (Erişim Tarihi: 14.09.2018).

[2] “Nursultan Nazarbayev Podvel İtogi Peregovorov s Prezidentom Turtsii (Nursultan Nazarbayev Türkiye Cumhurbaşkanı İle Görüşmesini Değerlendirdi)”, Kazinform, https://www.inform.kz/ru/nursultan-nazarbaev-podvel-itogi-peregovorov-s-prezidentom-turcii_a3390468, (Erişim Tarihi: 14.09.2018).

[3] “Putin’in Telefonda En Fazla Görüştüğü Liderler: Erdoğan Yine İlk Sırada”, Turkrus, http://www.turkrus.com/653447-erdoganin-en-fazla-gorustugu-lider-putin–xh.aspx, (Erişim Tarihi: 14.09.2018).

———————————-

Kaynak:

https://ankasam.org/nazarbayevin-ankara-ziyaretinin-dusundurdukleri/

[i] Dr., Ankara Üniversitesi, Ankara-TÜRKİYE, E-posta: [email protected]