Okullar açıldı, beslenme çantaları hazırlandı

Eylül ayının gelmesiyle okullar açıldı, yeni bir eğitim öğretim dönemi başladı. Geçtiğimiz dönemdeki uzaktan eğitim sistemi sona erdi ve çocuklar çok özledikleri okulları ve arkadaşlarına kavuştu. Artık bol bol sosyalleşiyorlar ve eski hareketsiz, durağan günlerini geride bıraktılar. Çocuklar için okulların yüzyüze yapılması çok sevindirici oldu. Böylelikle hem eğitimleri daha kaliteli oldu, hem manevi kazanımları arttı, hem de fiziksel aktiviteleri oldukça fazlalaştı. Çocuklarımız için sevinirken ebeveynler ise çocuklarının beslenmesi konusunda endişe duyabiliyor. Okul yemekhanesi çocuğum için yeterli mi, beslenme çantasına ne koymalıyım, koyduğum yiyecekler çocuğum için uygun mu gibi sorular akılları karıştırabiliyor. 

Günün ne kadarını okulda geçiriyor?

Bazı okullarda yemekhane hizmeti veriliyor. Eğer çocuğunuz yemekhanesi olan bir okulda ise ve yarım gün okula gidiyorsa dolu dolu bir beslenme çantasına ihtiyaç duymayabilir. Elbette ihtiyaçlar kişiseldir. Ancak unutmayın ki, okul çağındaki çocuklar sizin yönlendirmenizle beslenme alışkanlıkları oluşturacaktır. Acıkmasına fırsat vermeden sürekli öğün yapmasına neden olmak çocuğunuzun büyümesini değil, kilo almasını ve ileride sağlık sorunları yaşanmasını beraberinde getirir.

Yukarıda bahsettiğim düzene sahip bir okul çocuğunun, öğlen yemekhanede çorba yanında etli bir yemek ile beraber pilav ya da makarna, içecek olarak da ayran veya meyve suyu tüketmesi doğru olacaktır. Protein alımı okul çağındaki çocuklar için oldukça önemlidir. Mümkün olduğunca yemekhanede çıkan et, tavuk, balık gibi yiyecekler tüketilmelidir. Bunların yanında süt, ayran, yoğurt, kuru baklagillerde yine proteinden zengin besinler olması sebebiyle önceliklidir. Bu şekildeki doyurucu bir öğle yemeğinden sonra bazı çocuklar ek bir ara öğüne ihtiyaç duyabilirken bazı çocuklar da acıkmayabiliyor. Çocuğunuzu zorlamadan ihtiyaçlarını dinleyerek hareket etmek en doğrusudur. Eğer açlık hissediyorsa veya o gün çıkan yemekleri tüketememe ihtimaline karşılık çocuğunuzun çantasında mini bir beslenme bulundurun. 3-4 adet ceviz, bir porsiyon meyve ve 1 kutu sade süt yeterli olacaktır. Bu ara öğünü öğle yemeğinden 2 saat kadar sonra tüketmesi uygundur.

Eğer çocuğunuz yemekhanesiz bir okulda ise bu noktada büyüklere iş düşüyor. Çocuklarımız en değerlimiz, her zaman önceliğimiz. Bu nedenle en önemli zamanlarında kantinden hazır gıdaları tüketmesini engellemelisiniz. Gerekirse 1 gün önceden beslenme çantasını hazırlayın ama o sağlıksız yiyeceklere çocuğunuzu mahkum etmeyin. 

Yemekhane bulunmayan okullar için beslenme çantası besin gruplarının hepsini içermelidir. Sebze-meyve ve tam tahıl ürünleri yer almalı, lifli gıdalar tercih edilmelidir. Rafine tahıl ürünleri, trans yağlar ve şeker katkılı gıda ve tuzlu ürünler azaltılmalıdır. Miktarlar çocuğun ihtiyaçlarına göre değişmekle beraber birkaç beslenme örneği verelim:

• Tam buğday ekmeğine köfte sandviç, 1 porsiyon meyve, 3-4 adet ceviz yada 10-12 adet fındık, ayran veya yoğurt
• 80-100 gram kadar haşlanmış tavuk, makarna, ayran ve 1 porsiyon meyve
• Tam buğday veya çavdar ekmeğine beyaz peynirli sandviç, sade süt, 1 porsiyon meyve ve 10-12 adet badem
• 2-3 dilim ev yapımı kıymalı börek, az şekerli meyve kompostosu, ayran, 10-12 adet fındık
• Ev yapımı hamburger, ayran, 3 adet kuru kayısı ve 3-4 adet ceviz
• Sebzeli tavuk dürüm, ev yapımı limonata veya vişne suyu, ev yapımı kurabiye.

Bu beslenmeleri hazırlarken et ürünlerinin iyi pişirildiğine dikkat etmelisiniz. Havanın çok sıcak olduğu zamanlar tavuk tercih etmemeli, yiyecekleri vakumlu kaplara koyduktan sonra hava almadığından emin şekilde beslenme çantasına koymalısınız. Okul çağında özellikle 7-10 yaş döneminde çocuklar arkadaşlarının yediklerinden etkilenebiliyorlar. Çocuğunuz bazen beslenmesinde abur cubur gibi yiyecekler isteyebilir. Bu dönemde çok sert tutum göstermek ergenlik döneminin daha sancılı geçmesine neden olabilir. Sürekli yasaklar koymak, sert bir dil kullanmak çocuğun kendisini kısıtlanmış hissetmesine ve gizlice sağlıksız besinler tüketmesine neden olur. Daha ileri boyutta ise ergenlik zamanında yeme bozukluklarına sebebiyet verebilir. Bu nedenle çocuğunuzla güzelce konuşarak, birlikte anlaşın. Örneğin, haftanın 1 günü beslenme çantasına istediklerini koyun. Böylece çocuğunuz kendisini baskı altında hissetmez ve gizlice atıştırma girişimlerinde de bulunmaz.

Unutmadan, Kahvaltısız Olmaz!

Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Gece boyunca biz uyusak da vücudumuz çalışmaya devam eder ve enerji harcar. Sabahları harcanan enerji yerine konulmaz ise yorgunluk, halsizlik ve baş ağrısı görülür. Özellikle çocuklar için kahvaltı altın öğündür. Gün boyu okulda fiziksel ve mental olarak yorulacak olan çocuk, kahvaltı yapmadan okula giderse verimliliği azalır ve konsantrasyon bozuklukları görülebilir. Yapılan araştırmalarda kahvaltı yapan çocukların kahvaltı yapmayan çocuklara oranla daha başarılı ve daha sosyal oldukları kanıtlanmıştır. İyi yapılan bir kahvaltı beyin fonksiyonlarının daha iyi çalışmasını sağlar.

Kahvaltıda mutlaka yumurta yer almalıdır. Haşlama, omlet, krep gibi şekillerde yumurtayı kullanabilirsiniz. Süt, meyve, tam tahıllı ekmek, bal, tahin gibi yiyeceklerle destekleyerek çocuğunuzun güne daha sağlıklı başlamasına destek olabilirsiniz.

Yeni eğitim döneminde tüm öğrencilere sağlıklı ve başarılı bir yıl dilerim. 

Diyetisyen Ayşe Nur Gölcük.