TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI’ ndan çıkan Fatih Oktay’ ın yazdığı “Çin Yeni Büyük Güç Ve Değişen Dünya Dengeleri” adlı kitap kuşak yol girişiminin orta koridor ekonomik kuşağında Türk iş dünyasının geleceğini anlamak için hazırlanmış en iyi araştırma kitaplarından biri. Okumadan hiçbir konuda bir düşünceniz olamaz. Bu yazımda –blog- beş kitap da ki anafikirleri kendimce algılayarak geçmişten geleceğimize bir strateji geliştirmeye çalışacağım. Tüm dünya da ki yolsuzluklar, yoksulluğu yaratır. Çin’de yolsuzlukla mücadele konusunda söylenen sözü yazımızın başlığı olarak belirledim. Sinekleri yakalayıp, kaplanları bıraktılar. Çin savcılar yüksek kurulu 2015 yılı raporuna göre 14000 devlet memuru rüşvet ve zimmete para geçirme suçlarıyla ilgili olarak cezalandırılmıştı. Yurt dışına götürülen paranın 132 milyar USD doları olduğu belirtiliyordu. Çin ülke yönetimi yolsuzlukları yadsımıyor. Halkın gözünde olan yolsuzluğun gizlenmesi mümkün olmadığından meşrutiyetini kaybetmemek için Çin Kominist Partisi sorununun varlığını kabul ederek yolsuzlukla mücadele ediyor. Yolsuzluğun kültürel kodları ise Konfüçyüs’dan öğrenebiliriz. Kendisine “Bizim oralarda öyle düzgün insanlar var ki, baba koyun çalsa, oğul aleyhine şahitlik yapar” dendiğinde KONFÜCYÜS , “Bizim buralarda düzgün insanlar öyle değildir; baba oğlun, oğul babasının suçunu gizler” diyor. Bu nedenler Çin’de iş yapmak, GUANXİ yani ilişki kurma ve yürütme konusu geniş bir yer tutuyor. GİNİ katsayısı yani yolsuzluk-yoksulluk ilişki gösteren gelir dağılım eşitsizliği ölçütü 2012 yılında 0.47 düzeyine gelmiştir. Türkiye Gini katsayısı 0.4 dür. Tarihi ve kültüre dayalı etkenler Çin Kominist Partisi’nin yönetiminin toplum tarafından serbest seçimlere bağlı olmadan kabul edilmesine yardımcı olabilir ama küreselleşmenin sadece ekonomik avantajlarından faydalanmak olası değildir. Küresel kültür , sosyal medyanın etkisi ile tüm ülkelerde geleneksel kültürü değiştiriyor olumlu ve olumsuz yönlerde. Kültürel kodları anlamak için biz geçmişe Konfüçyüs un doğduğu zamana bir bakalım.

MAYA KİTAP dan yayınlanan JOHN FERGUSON un Çin mitolojisi adlı kitap da tek boynuzlu at (CHİ-LİN)ların iyi hükümdarların ve BİLGE lerin doğumunda ortaya çıktığı söylenir.İlk defa M.Ö.2697 de sarı imparatorun bahçesinde görülmüştür. Konfüçyüs’ ün annesine Konfüçyüs’ün doğumundan önce gözükmüştür. Kadın müjde olarak üzerinde geleceğin bilgesini öven ibarenin olduğu yeşim bir tablet kusmuştur. Konfüçyüs’ün ölümünden bir süre önce bir arabacı bir CHİ-LİNi sakatlamış, dolayasıyla Konfüçyüs’ün yakın zamanda öleceğinin işareti olmuştur. Erkeğine CHİ ve dişisine LİN denir. İki karekterin birleşimi genelleyici bir terim  CHİ-LİNolarak kullanılır. Tek boynuzlu at yerine CHI-LINkelimesini kullanacağım bu yazıda, yeri geldiğinde (unicorn kelimesini sevenlere bir göndermedir bu).

CORNELL UNIVERSITY yayını “The Great Wall Of Money”adlı araştırma makale derleme kitabından YANG JIAN’ın Çin in para diplomasisi sınırları adlı makalesinden bir alıntılar ile çin kominist partisinin kuşak yol girişimindeki yönetim risklerine dikkat çekeceğim şimdi.

Çin Kominist Partisi’nin önceliği denetimi ve istikrarı korumaktır. Çin iç siyasetinde bu nedenle reformlara karşı çıkan muhafazakarlar ağır basmaktadır. RMB’nin uluslararasılaşması faiz oranı ve döviz kuru rejimlerinde reformlar gerektirdiği için, çinin para politikasında yönetimin ciddi müdahalesi olmadan anlamlı bir liberalleşmesi gerçekleştirilemez. Ne var ki Çin Kominist Partisi buna yanaşmayabilir çünkü önceliği istikrarsızlıktan kaçınmaktır, ve finansal liberalleşme çinin ihracata yönelik ,yatırım temelli büyüme modelinin merkezinde yatan finans üzerinde ki baltalama riskini beraberinde getirir. Çin in para diplomasinde ülkenin liberalleşmeye dair çekincelerinin kanıtını bulabiliriz. Çin ve ABD ticaret savaşlarının nedeni de  bu uzlaşmaz çelişkide yatar. Çin in BRI kuşak yol girişim stratejilerinin üç temel referansı var. Birincisi, ikili para diplomasi çinin dış politika hedeflerine ikili yaklaşımlarla ulaşma gereğine uygundur. İMF, AB kurtarma mekanizmaları yerine bağışçı olarak hedef ülkelerde ilişkilerini güçlendirebilmektedir. Bu şekilde Çin sorumlu büyük güç görüntüsü çizer. İkincisi bu mekanizma Çin’e politik tercihlerinde esneklik sağlar. Çin in ikili düzenlemeleri yurt içindeki finansal kurumlardan reform yapmasını veya küresel para kurumlarının dayattığı neoliberal şablona uymasını gerektirmez. Çin in çok tafralı para kurumlarına güveni yoktur. İMF ye başarısız bir ABD propaganda kurumu ve AB para işbirliğine ise Almanya ve Fransa’nın güdümünde bürokratik bir mekanizma olarak bakar. Üçüncüsü , çinin bu mekanizması RMB’nin uluslararası bir para birimi yapılması konusunda net bir hedefe sahip değildir. BRI kuşak yol girişimi deniz aşırı yatırımlar, inşaat projeleri, doğal kaynak geliştirme projeleri, ve finansman açısında Çin-KİTleri yararına işler, özel girişimler bu nedenler inovatif olamıyor. Çin Kominist Parti üyesi iş adamları global iş dünyasında network geliştiremiyor. MIC2025 hedeflerinin gerçekleşmesi liberal-muhafazakar iki büyük kanat nedeniyle oldukça zor görünüyor. Liberalleri Çin Halk Bankası PBC , özel bankalar ile bir takım küçük ve orta işletmeler, bazı yerel yönetimler, ve son dönemde Guo Shuqing idaresindeki Çin menkul değerler düzenleme komisyonu temsil eder. Muhafazakarları temsil edenler ise denetimi korumak isteyen maliye bakanlığı, ulusal kalkınma reform komisyonu, kamu ticaret bankaları, ve KİT lerdir. Muhafazakarlar ve liberaller çin kominist parti üyelerini etkilemeye çalışırlar. Amerikan şirket-demo-krasisi nasıl lobilerin gücü ile şekillendiriliyor saç in devlet kapitalizmi de aynı lobi gücüyle şekillendiriliyor. Mekanizmaları anlamak için Çin yada ABD fark etmez sadece para hareketlerini takip ediniz, yeterli. Bugün bankalar da para transferi zaten tüm veriyi ortaya koyuyor. Napolyon ne demişti. Üç kere.(…..) Çin dünya ticaret örgütü üyeliğinden bu yana iç siyaset de muhafazakarlar liberaller karşısında güçlenmiştir. Öte yandan , muhafazakarlar önemli konularda karar alma yetkisini liberallerin elinden almıştır. Trilyonlarca dolar döviz rezervleri ve döviz kuru politikasında karar alma yetkisi eskiden  sadece merkez bankasına aitti, fakat artık maliye bakanlığının da para politikaları üzerinde söz hakkı var. Çin’in finansal politikası ;

YİVO WEİZHU,

XUNXUJİANJİN,

ANQUAN    KEKONG

JINGZHENG HEZUA

HULİ GONGYİNG

On ikinci beş yıllık planda yazılı olarak belirtilmiştir. Dolaysıyla kontrolün elde tutulması  reformların bir koşuludur. Herkesin kolaylıkla giremiyeceği devlet ve özel sektör hisselerin ayrı yer aldığı Şanghay borsası başkan yardımcısı JAMES LİU de PEKİN Financial Times’da 25 ağustos 2010 yayınlanan “Long March To Renminbi –RMB-Convertibility”adlı yazıda “ipini koparmış bir at” gibi davranan sermaye piyasalarına temkinli yaklaştığını kabul ediyor.

Avrupa’da Çin yatırımları artmıştır. Çin in ;Yunanistan, Macaristan, Portekiz, İspanya , Almanya, İtalya devlet borçlarının ne kadarını satın aldığı konusunda şeffaflık yoktur; piyasadaki tahminler Çin’in para rezervlerinin %25 kadar olduğu şeklindedir. Ekim 2011 de Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy’nin Hu Jintao yaptığı acil bir telefon görüşmesinde sonra Çin nihayet Avrupa finansal istikrar fonunun tahvillerini de satın almıştır. Çin’in AB den üç talebi olmuştur; Çin in piyasa ekonomisi statüsünün kabulü, silah ambargosunun kaldırılması, Çin’in İMF oy gücünün artırılmasına talebine destek. Çin’in parasını siyaset de nasıl ustaca kullandığının göstergesidir. Xİ JİNGPING yönetimi yerleşik çıkarların direncini kırmayı başaramaz ise, yakın gelecekte anlamlı finansal reformların gerçekleşme olasılığı düşüktür. Global tedarik zinciri Çin de coranavirüsü ile ciddi riskler içeriyor.

SCALA YAYINCILIK’ın İPEK YOLUNDA TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ bilimsel makale derleme kitabından  OLIVER SCHNEIDER, ROBERT ALARD VE JOSEF OEHMEN inin kaleme aldığı ALICI VE TEDARİKÇİ ARASINDA GÜÇ DENGESİ; ÇİN ve BATILI ŞİRKETLER makalesinden alıntılar ile konuya bir bakalım.

“Neredeyse 3000 yıllık ipek yolu ,ticaretinin küreselleşmesine ilişkin muhtemelen en eski anıtdır.” DC-SC-M projesi, İsviçre teknoloji ve CTI yenileşim komisyonu ve küresel kaynak temininde risk minimizasyonu projesi SNF tarafından finanse edilmiştir. Corana virüs ü bırakın risk olarak öngörmek, hayal bile etmek olası görülmüyor ,bu projede.

Çin de faaliyet gösteren 14 batılı ve Çinli şirket arasında 16 alıcı ve tedarikçi ilişkisine dair vaka araştırmasında aşağıda ki sorulara yanıt arıyor.

• Alıcı ve tedarikçi ilişkileri yıllardır içinde nasıl gelişti?
• Bu gelişmenin temel gerekçeleri, nedenleri ve göstergeleri nelerdir?
• Özellikler batılıların ve Çinlilerin perspektifinden bu gelişmelere ilişkin görüşler ve çıkarılan sonuçlar nelerdir.
• Karşılıklı yarara dayalı ve istikrarlı uzun vadeli tedarikçi ilişkilerini geliştirmek ve sürdürmek için hangi önlemler alınabilir.

CORANA VİRİSÜ nedeniyle Çin kamu oyunda dikkati çekti. BRI kuşak yol girişimi sanayici ve iş adamlarının ilgisini çekti. Ankara, İstanbul ve İzmir’de BRI zirveleri düzenleniyor, İzmir fuarının baş konuk ülkesi Çin idi. Türk iş adaları ne den Japon ve çin iş adamları ile işbirliği yapamaz. Çin ve Japonlar ile aynı kültürü paylaşıyoruz biraz tarih, mitoloji okuyan herkes bunu görebilir. Nedir bu Amerikan ve Arap aşkı Allah Aşkına!!!. Japonya’da iktidardaki Liberal Demokrat Parti Genel Sekreteri Kanezo Muraoka, Japon Hükümetinin, Türk-Japon ilişkilerine büyük önem verdiğini belirterek, Türkiye’nin Gümrük Birliği macerasıyla ilgili olarak şunları söylüyordu: “Bayan Başbakanınıza coğrafya dersi vermek isterdim. Çünkü ona göre Ankara’nın Doğusunda hiçbir ülke yok. Hep Batı hep Batı. Türkiye Batı’ya yaklaşmak için hep Batı’dan gitmek istiyor. Oysa Batı’ya Doğu’dan da gidilebilir. Örneğin Japonya, Çin gibi ülkelerle işbirliği yapıp, kendi ekonomik durumunu düzelttikten sonra ‘Avrupalı’ olmak için çaba göstermek daha iyi değil mi?” Türkiye’nin tek yanlı bağımlılık doğuran AB politikası konusunda bir başka açıklamayı Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı yaptı. Türkmenbaşı, 57.Hükümetin Dışişleri Bakanı İsmail Cem’e, 22 Ekim 2001 günü Türkmenistan’a yaptığı resmi gezide şunları söyledi: “Sürekli olarak Avrupa’ya yaranmaya çalışıyorsunuz. Orada itibarınızı sarsmayın. Siz gitmeyin onlar size gelsin. Sizin onlara değil, asıl onların size ihtiyacı var. Tamamen Avrupa’ya yöneldiniz. Sürekli Avrupa’ya gidiyorsunuz. Bir de Orta Asya’ya, yani Türkistan a gelin”.

KRİPTO YAYINEVİNden çıkan PROF.DR.KÜRŞAT ZORLU nun yazdığı NAZARBAYEV LİDERLİĞİ  kitabından alıntılar ile Türkistana gidelim. Kazakistan ın TONGUÇ BAŞKANI ve TÜRK İŞ DÜNYASI’nın “yolbaşı” ve “aksakallı” konumuna gelen Nursultan Nazarbey liderliğinde alınan kararlar, gerçekleşen köklü reformlar ile Sanayici ve iş adamlarımıza bir liderlik el kitabı olarak yol gösterebilir. 2005-2018 yılları arasında ülkeye giren 282 milyar dolarlık dış yatırımın %47 si Avrupa ülkelerine ve %13 ABD’ye aitdir. İŞ YAPMA KOLAYLIĞI ENDEKSİNDE 190 ülke arasında 28.sıraya yükselmiştir. Çin’in BRI kuşak yol girişimi Çin Devlet Başkanı Xİ JİNPİNG in 7 eylül 2013 tarihinde Kazakistan Nazarbey Üniversitesini ziyaretinde ortaya atılmıştır. Kazakistan, Çin için BRI’yı Batı’ya açılan kapısıdır. Putin  2018 yılında Nazarbayev hakkında şöyle demektedir. “Dürüst olmak gerekirse, Nursultan Abişeviç’ te beni hep sevindiren ve şaşırtan şey ….ve hala şaşırtmaya devam ediyor- bu Sovyet geçmişine rağmen, onun her zaman GELECEĞE BAKAN BİR İNSAN OLMASIDIR….bu yüzden Nursultan Abişeviç, akıllıca aktif, etkin ve yetenekli bir liderdir.”

Türk sanayici ve iş adamları Kazakistan da ki yeni fırsat ve işbirliklerini değerlendirirken, Amerika’dan Avrupa’ya yayılmış üç beş dolara, euroya çalışan inovatif Türk mühendisleri de gözünü Nursultan’ın Astana’sına dikmelidir. Yeni silikon vadisi orasıdır. Daha doğrusu TÜRK İŞ DÜNYA’sını Singapurudur. Neden mi, ek link youtubevideo izle anlarsın sevgili meslektaşım ve benim Arap, Amerikan hayranı sanayici ve iş adamları dostlarım…

https://www.youtube.com/watch?v=UIgdsjEZyQk&t=217s

GELECEĞİN ŞEHİRİ NURSULTAN’S ASTANA da buluşalım ve CHİ-LİN’leri birlikte yetiştirelim. Türkün kanatı at’dır.