Kanonlar

Nilgün DAĞ

Türkiye’de eğitimden politikaya pek çok alanda kanonik bir yapı ve işleyiş söz konusudur. Ve kişilerin ve yapıtların kanonlaştırılması yaygın bir tutumdur. Yazarlar, şairler, aydınlar, politik figürler, gazeteler, iktidarlar, egemenler, partiler, rejimler, ideolojiler, hatta akademisyenler ve öğretmenler… kanonun mevcuda gelişi üzerindeki belirleyicilerdir.Bu belirleyici unsurların yeni bir düzen, ekol, rejim, ideoloji vb. kurmak amacıyla birleştikleri durumlarda kanonlaşma süreci başlar. 

Kanon, sanatsal değeri haiz seçkin eserler kümesini ifade eden edebiyat merkezli bir kavramdır.Ama salt bir yapıt listesi değildir; aynı zamanda en iyi ve en temsili olana atıfta bulunan bu yapıtları bir mabede koyma işlemidir. Bu bağlamda kanon,kategorik olana yönelik bir harekettir. Ve her kanon özünde politiktir. Nitekim her politik çevre kendi kanonunu yaratır. İktidarlar/otoriteler/egemenler mevcudiyetlerini besleyecek, destekleyecek ve kökleştirecek bir kültür ve bir edebiyat havzası yaratmak isterler. Bu noktada kanonlar,iktidarın/otoritenin/egemenin yaygınlaşmasını arzuladığı söylemlerin metinler ve yazarlar vasıtasıyla üretilmesine hizmet eden bir çerçeve işlevi görürler. Türkiye’de belli bir siyasi ideolojinin yükselişe geçtiği dönemde o ideolojiyi besleyen edebi kanonların ön plana çıkartılması, o ideolojinin karşısındakilerin ise düşüşte kalması bu nedenledir. Bu, bir bakıma edebiyatın politize edilmesidir. Ki, Ziya Gökalp milliyetçi kanonun biçimlenmesinde etkisi olan bir isim olarak öne çıkarken Nazım Hikmet bu kanonun dışına konan bir şair olmuştur. Ya da Cahit Zarifoğlu, yaşadığı dönemde edebi kanonun çok da onaylamadığı bir isim olmuştur… 

Yani kanonlar ayrıştırıcı, dışlayıcı, radikalleştirici/marjinalleştirici, hatta kriminalize edici bir yapı üretebilirler. Ama aynı zamanda müştereklik inşa ederler. Dolayısıyla kanonikleşme, tehlikeli olabilir ama gereklidir… 

Yazar
Nilgün DAĞ

Bu websitesinde farkı kaynaklardan derlenen içerikler yayınlanmakta olup tüm hakları sahiplerinindir. Sitedeki içerikler atıf gösterilerek kaynak olarak kullanlabilir. Yazıların yasal sorumluluğu yazara aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Kırmızlar® 2010 - 2024

medyagen