Şehirlerimiz

Nilgün DAĞ

Medeniyetin tecessüm ettiği ve görünür hâle geldiği yerlerden biri, şehirlerdir. Şehir, doğada kendiliğinden var olmayan yapay bir oluşumdur. Dünya idrakinin ve yaşama kültürünün taşa veya kerpice tercümesidir. İnsan ve toplum eseri bir davranıştır. Sakinlerinin yaşamı üzerinde düzen sağlayan; doğa ve insan etkileşimlerini kontrol eden bir merkezdir. Maddi ve manevi unsurlarıyla bir metindir. Şehirlerin bir fiziki yanı, bir de onun o fiziki yanına biçim ve düzen veren, estetik değer katan, ona kimlik kazandıran bir manevi yanı vardır. Bina yoğunluğu, yol, cadde ve sokaklar, geçitler, köprüler vb. şehrin fiziki yapısını oluşturan unsurlar iken bazı şehirleri türkülerinden, meydanlarından, cami cemaatinden tanıyıp bilmemiz onun manevi yanına gönderme yapan öğelerdir. Şehirler, maneviyatın sosyalleşme araçlarından biridir. Bu nedenledir ki şehirler insanlara, insanlar da şehirlere benzer. 

İktifa ve nispet prensipleri, sadece şehir mimarisiyle alâkalı değildir. İnsan, hayatını da bu iki prensip üzere yaşar. İktifa, istiap haddini; nispet ise, oranı gözetmek gerektiğini imler. İnsanın ve dahi her şeyin bir istiap haddi vardır. O haddin üstüne çıkmak, olumsuzluklara sebebiyet verir. İstiap haddini aşmak; şayet söz konusu olan bir kara taşıtı veya gemi ise kazalara, insanın fiziksel kapasitesi ise sakatlıklara ve ölüme götürür. Şehirler açısından ise, biçeminin ve kompozisyonun bozulmasına yol açar. Nispet prensibi, mimari yapıları inşa ederken büyüklük-küçüklük, yükseklik-alçaklık, genişlik-darlık gibi oran ve ölçüleri gözetmek gereğini belirtir. Bu iki prensip, insana veya şehre bir bilgi, inanç ve ahlâk kompozisyonu sunarak ona bir şahsiyet atfeder. Oysa bugün pıtırak gibi beliriveren AVM’ler, gökdelen çılgınlığı, siteli-villalı özel mahallelerin icadı… şehirlerimizin kimliğini hükümsüz kılmaktadır. 

Şehirlerimizin kalbi kırık, beyni yıkık, ruhu kayıp, dili tutuktur… 

İnsan; kendini, hayatını ve şehrini imâr etmek ödevinde olan bir varlıktır. Hatırlanması dileğiyle, mutlu pazarlar…

Yazar
Nilgün DAĞ

Bu websitesinde farkı kaynaklardan derlenen içerikler yayınlanmakta olup tüm hakları sahiplerinindir. Sitedeki içerikler atıf gösterilerek kaynak olarak kullanlabilir. Yazıların yasal sorumluluğu yazara aittir. Tüm Hakları Saklıdır. Kırmızlar® 2010 - 2024

medyagen