2 Ekim 2023

Yahyâ Kemâl, Türk şiirinin en büyük zaferlerinden biri olan “Süleymâniye’de Bayram Sabâhı”nda, Türk milletini “ordu-millet” olarak anar ve şöyle der:

“Ordu-milletlerin en çok döğüşen, en sarpı,

Adamış sevdiği Allâh’ına bir böyle yapı.”

Şâir’in burada “ordu-millet” dediği Türk milletidir, o milletin Allâh’ına adadığı yapı da “Süleymâniye Câmii”dir. Bu iki unsurdan biri insan, diğeri coğrafya, yâni, mekândır. İnsanına millet denmiş nesillerin oturduğu mekâna da vatan adı verilmektedir. Dolayısıyla, Yahyâ Kemâl’in ifâdesinde üç temel unsur ortaya çıkmaktadır: Millet, ordu ve vatan. Ordu-millet târifine giren başka bir millet olmadığını, bütün târîh otoriteleri bilmektedir. Bu yüzden, her milletin asker sayısı, silâh altındaki kişilerle hesaplanırken, Türk milletininki, millet mevcûdu kabûl edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin kuruluş çağında, Ertuğrul Gâzî ve Osman Gâzî devirlerinde, düzenli bir ordumuz yoktu. Kayı Boyu oba ve çadırlarında yaşayan her Türk, hem gündelik işlerini görüyor, hem de çağrıldığı vakit askerlik vazîfesine koşuyordu. Sefer, akın başlayacağı zamân çalınan davul ve zurnayı duyan her eli silâh tutan Türk, yaptığı işi bırakıp sefere ve cenge katılıyordu. Askerî işler biter bitmez de, bıraktığı işin başına geçiyordu. 

Osmanlı Türk Cihân Devleti’nin belinin büküldüğü, işlerin sarpa sardığı son devirlerde, yine bu ilk devirlere benzeyen ordu-millet manzaraları yaşanmıştır. Mûsâ Hulûsî Paşa’nın Silistre’de, Gâzî Osman Paşa’nın Plevne’de, Gâzî Ahmed Muhtar Paşa’nın Erzurum’da yazdıkları müdâfaa destânları, hep ordu-millet görünüşümüzün ifâdesi idiler. Bu görünüşün, yâni ordu-millet oluşumuzun başında da, sonunda da, “Gâzî” unvânını taşıyan kumandanların, başbûğların bulunuşu, aslâ tesâdüf değildir. Çünkü, Türk milleti, gâzî bir millettir.

Süleymâniye Câmii gibi bir Dünyâ şâheserinin, İstanbul’un ufkundaki o tepeye kondurulabilmesi için, bir ordu-millet gayretine ihtiyaç vardır. O fevkalâde ve hârikulâde câmii yaptıran Kaanûnî Sultan Süleyman Hân, kelimenin tam mânâsıyla askerdir. Onun askerliği, sıradan ve teşrîfat gereği bir askerlik değildir. Sık sık Türk ordusunun kışlalarına giden ve askeriyle uzun sohbetlere dalan Kaanûnî Sultan Süleyman, onlardan ayrılırken hep:

“Kızılelma’da buluşalım!”

derdi.

 

Süleymâniye Câmii’nin mîmârı Koca Sinan Usta da, su katılmamış bir askerdir. Yavuz Sultan Selîm Hân’ın kutlu saltanatında, Anadolu’da ve Türk âilelerinden devşirilen ilk gençlerden biri odur. Bu yektâ bilgi, bizzat Koca Mîmâr’ın kendi sözlerinden çıkmaktadır. O, hem karada, hem de denizde nice seferlere katılmış, zafer abonesi bir büyük asker iken Ser-Mîmârân-ı Hassâ olmuştur. Yahyâ Kemâl, Süleymâniye’nin fotoğraf karesinde ordu-millet hakîkati görmekte, ne kadar haklıdır. Bir başka millet, böyle bir câmii o müstesnâ yere konduramaz.

Yahyâ Kemâl, “Beyatlı” soyadını alırken, akıncı cedlerinin kumandanlarını düşünmüş ve “Şehsüvâr” sözünü Türkçeye bu hâliyle, yâni “Beyatlı” olarak çevirmiştir. Ondaki askerlik aşkı, vecdi ve arzûsu, nice güzel şiirine mısrâ’ mısrâ’ aksetmiştir. Bu akislerin en mânâlılarından biri, elbette “Süleymâniye’de Bayram Sabâhı”dır. Süleymâniye’yi yaptıran, yapan ve onun şiirini yazan bu üç büyük Türk’ün üçü de, Türk ordusundan rütbelidirler. 

Şimdi, İstanbul’un kudsî tepesindeki Süleymâniye güzelliğine bakarak, Allâh Türk milletini ordusuz, Türk ordusunu da milletsiz bırakmasın, diye duâ ve niyâza yönelmez misiniz? 

            

Yazar Hakkında:

Turgut GÜLER

Turgut GÜLER

1951 yılında Afyonkarahisâr’ın Sultandağı ilçe­sine bağlı Dort (bugünkü Doğancık) köyünde doğdu. Âilesi, 1959 Ocağında Aydın’ın Horsunlu kasabasına yerleşti. İlkokulu orada, Ortaokulu Kuyucak’da okudu. İki hafta kadar Nazilli Li­sesi’ne devâm ettikten sonra, Nazilli Öğretmen Okulu’na girdi. Bu okulun ikinci sınıfını bitirdiği 1968 yılında, İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Hazırlık Lisesi’ne kaydoldu. 1969-1973 yılları arasında, Yüksek Öğretmen Okulu hesâbına, İstanbul Üniversite­si Edebiyât Fakültesi Târîh Bölümü’nde tahsîl gördü.

İstanbul Çapa’daki Yüksek Öğretmen Okulu’nun Kompozis­yon ve Diksiyon Hocası olan Ahmet Kabaklı’nın başkanlığında kurulan Türkiye Edebiyât Cemiyeti’nde, bilâhare bu cemiyetin yayınladığı Türk Edebiyâtı Dergisi’nde vazîfe aldı. Bir tarafdan üniversite tahsîline devâm etti, bir yandan da bahsi geçen der­ginin “mutfak” tâbir edilen hazırlık işlerinde çalıştı. Metin Nuri Samancı’dan sonra da ikinci yazı işleri müdürü oldu (Mart 1973, 15. Sayı). Bu dergide yazı ve şiirleri yayımlandı.

1973 Haziranında üniversiteyi bitirdiğinde, Malatya Mustafa Kemâl Kız Öğretmen Lisesi târîh öğretmenliğine tâyin edildi. Ah­met Kabaklı’nın arzûsu ile bu görevine başlamadı ve İstanbul’da kaldı, Türk Edebiyâtı Dergisi’ndeki mesâîyi sürdürdü. 1975 yı­lında hem Edebiyât Cemiyeti (Bakanlar Kurulu karârıyla Türkiye kelimesi kaldırılmıştı), hem de Türk Edebiyâtı Dergisi, maddî sı­kıntılar yaşadı, dergi yayınına ara verdi. Bunun üzeri­ne, resmî vazîfe isteği ile Millî Eğitim Bakanlığı’na mürâcaat etti.

Van Alparslan Öğretmen Lisesi’nde başlayan târîh öğretmen­liği, Mardin, Kütahya ve Aydın’ın muhtelif okullarında devâm etti. 1984 yılında açılan Aydın Anadolu Lisesi’nin müdürlüğüne getirildi. 1992’de, okulun yeni binâsıyla berâber adı da değişti ve Adnan Menderes Anadolu Lisesi oldu. Bu vazîfede iken, 1999 Ağustosunda emekliye ayrıldı. 2000-2012 yılları arasında, İstan­bul’da, Altan Deliorman’a âit Bayrak Basım-Yayım-Tanıtım’da, yazı ve yayın çalışmalarına katıldı. Yine Altan Deliorman’ın çıkardığı Orkun Dergisi’nde, kendi adı ve müsteâr isimlerle (Yahyâ Bâlî, Husrev Budin, Ertuğrul Söğütlü) yazılar yazdı. İki kızı var.

Yayımlanmış Eserleri: Orhun’dan Tuna’ya Uluğ Türkler, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014; Takı Taluy Takı Müren (Daha Deniz Daha Irmak), Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 2014; Cihângîr Tûğlar-Selîmnâme, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2014; Ejderlerin Beklediği Hazîne, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2015, Şehsüvâr-ı Cihângîr-Fâtihnâme, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2015.

 

Yazarın diğer makalelerinden: