Öyle bir dil karışıklığı var ki, çözebilene ve içinden çıkabilene aşk olsun!.. Arapsaçı hâline gelmiş bir dil yumağı ile karşı karşıyayız. Bu yüzden, hastalığı teşhîs etmek için tahlîlde kullanılacak bir röntgen filmini çekmek bile zorun ötesinde. Çünkü rahatsızlık millî kültür yapısının her tarafına sirâyet etmiş.
Önce, Türkçe’nin kendisine savaş açıldı. Eski Sovyet metodlarından mülhem bir nifak sokma şekli, Türkçe’nin bağrına hançer gibi girdi. Türk milletinin îmân ve örfü ile sarıp sarmaladığı, kundak içine aldığı, anne sütü gibi azîz, bayrağı derecesinde mukaddes bildiği Türkçe, nâdân ehlinin gayretleri sonunda, milleti ayıran, bölen bir unsur hâline getirildi. Bin yıldan fazla bir zamânda Türkçe’nin bahçesinde boy atan nice saltanatlı kelimemiz; “kökü Arabî’dir, Fârisî’dir” diye, câsus ilân edildi. Çok az, parmakla sayılacak kadar arkaik Türkçe kelimeyle birlikte, ezici çoğunluğu “uydurma” olan yığınla kaba harf kümesi, dilimize yamanmaya çalışıldı.
Hâlbuki “kelimeler” bizim his ve hayâl dünyâmızın kapılarını açacak anahtarlarımızdır. Onlar olmadan, insana lâyık bir hayâtımız olamaz. Dilimizin tâbiiyetine giren her kelime, yıllar ve asırlar içinde tümen tümen sıfatın, fiilin sembolü hâline gelir. Bu kelimeler, sâdece sözlük mânâlarıyla değil, deyim, bilmece, atasözü, mecâz gibi daha birçok sâhada dal, budak salarlar. Câhilce ve kasıtla dilimizden atılmaya çalışılan bir asır-dîde kelimenin ardında, kütüphâne dolusu söz enkaazı kalır.
Meselâ, “hâtırâ” kelimesi, kökü Arabî’dir diye atılmak ve yerine “anı” diye bir sadâ konmak isteniyor. “Hâtırâ”,kökünü borçlu olduğu Arapça’da hangi izleri bırakmıştır bilemeyiz, ama Türkçe’de “hatırlattıkları”nı “hâtır”a getirmek o kadar kolay değil. Bir fincan kahvenin kırk yıl “hatır”ı olur diyen misâfirperver atalarımız, birbirlerinin “hatır”larını kırmamak için “hatır”a dokunmaktan kaçınmışlar ve bu suretle “hatırlı” mevkie çıkmışlardır. Türk târîhi, Türk milletinin “hâtıra” defteri hükmünü sürdürürken, temiz sayfalarını “anı”nın şerrinden koruyabilmek için “hâtıra”larına sığınmaktadır.
“Ağlarım, hâtıra geldikçe hatırladıklarım”
sözünün neresine “anı”yı koyup merâmınızı ifâde edebilirsiniz.
“Hâtırâ”daki nezâket ve inceliği, “anı” da görebilir misiniz?
İncelmek, maddede ve mânâda farklı tecellî ediyor. Maddenin incelmesi, bâzı durumlarda zâfiyetin, hattâ yok oluşun habercisi olabiliyor.
Ozon tabakasının incelmesi, bu fiilin felâket zirvesini teşkil ediyor. Yıllardır, insan eliyle delinen ve incelen ozon tabakası, artık Güneş’in önündeki filtre vazîfesini yapamıyor. Başta deri kanseri olmak üzere sayısız hastalık âfeti, bu incelmenin sâyebânında oturup, eğleşip, semiriyorlar.
Tahtanın incelmesi mobilya ve marangozluk dünyâsının giriş kapısı. Taze bir ağaç gövdesinin kesilmesi ve kesilen parçaların inceltilmesi esnâsında duyulan koku, yağmur damlalarının toprağa ilk değdiği ânda çıkardığı kokuya benzer. Bu iki kokudan, insan burnu aslâ rahatsızlık duymaz.
Taşın incelmesi, Dünyâ târîhinde en çok Mîmâr Sinan’a havâle edilmiş bir iş olarak görünüyor. O Koca Mîmâr da, bu havâleden duyduğu memnûniyeti, taş işçiliği ile tebessüm veznine yerleştiriyor. Taş inceliğinin şâhikası, “minâre”adıyla, İstanbul sokak ve tepelerine, âdetâ ekilmiş.
