IMF raporunda, zengin ülkelerde kamu yatırımlarının GSYH’nin yüzde 1’i kadar artırılmasının iki yılda yüzde 2,7’lik bir GSYH artışı sağlayacağı ve özel yatırımları da yüzde 10 artıracağını ileri sürülüyor. Kamu yatırımlarında böyle bir atılımın gerçekleşmesi halinde Avrupa Birliği ülkelerinde 2 ila 3 milyon, ABD’de 2 milyon olmak üzere toplam 7 milyon kişiye doğrudan iş yaratılacağı, kamu yatırımlarının dolaylı etkilerinin ise istihdamdaki artışı 33 milyona kadar yükseltebileceği belirtiliyor. Devletin altyapı yatırımlarına öncülük etmesi halinde bunun büyük belirsizlik nedeniyle yatırımdan cayan özel sektörü yatırıma özendirebileceği de vurgulanıyor IMF raporunda.

*****

Osman ULAGAY

COVID-19 pandemisinin altüst ettiği dünyada hiçbir şeyin eskisi gibi olmadığını idrak edemeyenler şok üstüne şok yaşamaya devam ediyor. Pandeminin kontrol altına alınmasında sorunlar yaşanmaya devam ederken 1930’lardan beri en büyük daralmayı yaşayan dünya ekonomisinin yeniden büyümeye geçmesinin kolay olmayacağı da giderek daha iyi anlaşılıyor. Bu konudaki kaygılarını gizlemeyen ve kendi içinde dönüşüm geçiren kuruluşlardan biri de Uluslararası Para Fonu (IMF). Hani şu devletçiliği savunan kesimin dövmeye doyamadığı, boy hedefi haline getirdiği IMF. Korona pandemisinin fendi IMF’yi de yendi sonunda ve IMF kamu yatırımlarının sıkı bir savunucusu haline geldi Korona sayesinde.

IMF, gelecek hafta yapacağı yıllık toplantı öncesinde yayınladığı Fiscal Monitor raporunda, zengin ülkeleri ve bazı ‘Yükselen Pazar’ ülkelerini, büyümeye geçiş sürecini hızlandırmak için kamu yatırımlarına öncelik vermeye çağırdı. Bir zamanlar bütçe disiplini konusundaki titizliğiyle tanınan ve kemer sıkma politikalarının katı savunuculuğunu yapan IMF, şimdi bambaşka bir tavır sergiliyor ve dünya ekonomisinin pandemi nedeniyle içine düştüğü çukurdan bir an önce çıkmasının ancak altyapıların yenilenmesine öncelik veren bir kamu yatırımı hamlesiyle mümkün olabileceğini söylüyor. Başta ABD olmak üzere birçok gelişmiş ülkede altyapı yatırımlarının yıllardır ihmal edildiğini, öncelikle yolların ve köprülerin yenilenmeye muhtaç olduğunu belirten IMF, emek yoğun kamu yatırımlarının işsizlik sorununun hafifletilmesine de katkı yapacağını hatırlatıyor.

Kamu yatırımının çarpan etkisi

IMF raporunun yazarlarından biri olan Paolo Mauro, Financial Times gazetesine yaptığı açıklamada, belirsizliğin bu kadar yüksek olduğu bir ortamda özel sektörden bir yatırım atılımı beklemenin gerçekçi olmadığını, bu nedenle devletin devreye girerek kamu yatırımlarına yüklenmesinin yeniden büyümeye geçişin önkoşulu haline geldiğini belirtiyor.

IMF raporunda, zengin ülkelerde kamu yatırımlarının GSYH’nin yüzde 1’i kadar artırılmasının iki yılda yüzde 2,7’lik bir GSYH artışı sağlayacağı ve özel yatırımları da yüzde 10 artıracağını ileri sürülüyor. Kamu yatırımlarında böyle bir atılımın gerçekleşmesi halinde Avrupa Birliği ülkelerinde 2 ila 3 milyon, ABD’de 2 milyon olmak üzere toplam 7 milyon kişiye doğrudan iş yaratılacağı, kamu yatırımlarının dolaylı etkilerinin ise istihdamdaki artışı 33 milyona kadar yükseltebileceği belirtiliyor. Devletin altyapı yatırımlarına öncülük etmesi halinde bunun büyük belirsizlik nedeniyle yatırımdan cayan özel sektörü yatırıma özendirebileceği de vurgulanıyor IMF raporunda.

Öncelikli yatırım alanları

COVID-19 krizi öncesinde birçok gelişmiş ülkede kamu yatırımlarının gerileme eğiliminde olduğunu hatırlatan IMF’nin öngördüğü yatırım atılımı programında üç alana öncelik verilmesi isteniyor. Bunlardan birincisi, sağlık sistemlerinin geliştirilmesine yeterli kaynak ayrılması ve bu sistemlerin bundan sonra yaşanabilecek salgınlara da cevap verecek şekilde yeniden yapılandırılması. İkinci sırada dijital altyapının artan ihtiyaca cevap verecek şekilde geliştirilmesi geliyor. Üçüncü olarak ise iklim değişikliğinin yol açabileceği sorunlarla başetmek ve çevrenin korunmasına yardımcı olmak için gerekli yatırımlara öncelik verilmesi isteniyor.

IMF faiz oranlarının yerlerde süründüğü ortamda devletin borçlanmasını artırarak kamu yatırımlarına ağırlık vermesinin gerekli olduğunu vurguluyor ama özellikle ABD’de devletin uzun süredir altyapı yatırımlarına yönelik bir atılım yapmamış olması ve özel sektörün bu alana girmemesi IMF’nin önerdiği kamu yatırım hamlesinin gerçekleşmesini zorlaştırıyor. Başkan Trump’ın iktidara gelmeden önce açıkladığı programda da altyapı yatırımlarına öncelik vermekten söz ediliyordu ama bu hiçbir zaman gerçekleşemedi.

IMF’nin tavsiyesini Biden uygulayabilir

ABD Başkanlık seçimine bir aydan az süre kaldı. COVID-19 hastası olmayı da başaran Başkan Trump’ın trajikomik gösterisi sürerken şu an için seçimin favorisi olarak görünen Joe Biden’in Amerika’yı nasıl değiştireceği de yaygın biçimde tartışılıyor. The Economist dergisi Biden’ın ekonomi programını kapak konusu yaptı son sayısında.

Biden’in, IMF’nin önerileri doğrultusunda kamu yatırımlarına öncelik veren bir yaklaşımı benimsemesi bekleniyor. Biden’ın öncelik verdiği sorunlar arasında iklim değişikliği ve çevre sorunları, gelir eşitsizliğinin azaltılması, küçük ve orta ölçekli firmaların desteklenmesi ve çöken altyapıların onarılması öncelik taşıyor.

—————————————————————–

Kaynak:

https://www.dunya.com/kose-yazisi/korona-imfyi-devletci-yapti/484293

11.10.2020