Ben de aslında burdan başladım, bir şey çalışmam gerektiği, önemli birşey çalışmam ve önemli bir eleştiri getirmem gerektiğini ve bunu nasıl yapmam gerektiğini düşünerek başladım. İkinci sınıfta bir proje kapsamında ‘teori’ çalışmayı düşünmeye başladım. Bir kaç arkadaşım ve hocalarımla tartışırken, bir yerlerden uluslararası ilişkiler teorisi çalışmama dair fikir edindim. Uluslararası ilişkiler dersini ilk defa alıyordum. Kendimi bir Ortadoğu, AB uzmanı yani bir alan uzmanı olarak değil uluslararsı ilişkiler uzmanı olarak konumlandırmak istiyordum. Uluslararası ilişkiler teorileri çalışmak ve katkımı buradan yapmak isitiyordum. Biraz da kendi ideolojik tutumumla, yerli uluslararası ilişkiler teorisi üretmek mümkün mü diye düşünüyordum. Bunun için ne yapmak lazım ? Gidip uluslararası ilişkilerin en önemli merkezi figurlerine saldırmak gerekir, bunun için de onları okumak gerekir. Kütüphaneden çıkardığım ilk kitabı hatırlıyorum, Neo – Realism and Its’ Critics isminde Robert George’nin kitabı; bir derlemesi vardır. Kenetz Waltz’ın Neo-realizminin 4 bölümü vardır. Ona Richard Ashley, Robert Cocks, Joan Gerard Rugi’nin eleştirileri ve Waltz’ın A Reply to My Critisizm başlığı altında onlara cevabı vardır. İlk  onu okudum ve hiç birşey anlamadım. Uluslararası ilişkilerin öyle olmaması gerektiğini düşündüm. Anlamadım ama ısrar ettim ve Waltz’ı okumam gerektiğini düşündüm. The State and War’ını okudum. Uzun süre Theory of International Polticis’ini bulamadım.

Çeşitli makaleler ve derleme kitaplar okumaya başladım. Steve Smith’in neo- realizm ve realizm eleştirisi hakkındaki derleme kitaplarını ağırlıklı olarak okudum. Bu çerçevede çalışırken en fazla eleştirinin critical theory alanından çıktığını fark ettim. Bu nedenle eleştirel teoriyi merkeze almam fikri özellikle 90’lardan yeni çıkmış Türkiye’de çok yaygındı. Tam kendimi bu kanatta konumlandıracak iken Alexander Wang’ı keşfettim. Konstrüktivizmin çok daha yakın olduğunu düşündüm. O dönemde çok okuduğum biri daha üniversitedeki hocam Ahmet Davutoğlu’ydu Stratejik Derinlik’ini, Medeniyetlerin Benzerliği makalesini okumuştum. Bu çerçevede kültür, medeniyet gibi faktörlerin devlet ve insan davaranışlarını etkilediği kabulu kafamda başladı. Bu dönemde kendimi konstruktivst olarak değerlendiriyordum. Bu konuda yazdığım ilk ödev de Soğuk Savaş sonrası neo – realizm üzerineydi. Ödev, Soğuk Savaş sonrası neo – realizm ’in yeterince dünyayı açıklayamadığını, neo – realizmin çok statik ama dünyamızın çok dinamik oluşunu, etnik çatışamaların ve daha etkileşim halinde olan kültürler gibi konuları içeriyordu. Hala metin hoşuma gidiyor. Çok erken dönemde yazılmış olsa da beni inşaa eden metinlerden biri olmuştu. Bu çerçevede yüksek lisansa başladım. Konstruktivist olarak özellikle bizim toplumumuzun ve medeniyetimizin teorik çerçeve çıkarabileceği konusu üzerinde çalışıyordum. Konstruktivismi kendi ideolojime bir araç olarak kullanmaya çalışıyordum.

Sonrasında, tez konusu belirlemem gerekiyordu, o dönemdem strateji çalışmam gerektiğini düşünüyordum. Strateji ve konstruktivism üzerinden giderken tez konumu stratejik kültür üzerinden yazmayı kararlaştırdım. Tezi planlarken, konstrüktivizmlerin; ben ve öteki kavramları hoşuma gitmiyordu. Çünkü, “Medeniyetlerin Ben İdraki” makalesi kendini özünden tanımlıyordu. Benim medeniyetim kendini şekillendirirken başka bir kültüre gereksinim duymuyordu. Ama bu yaklaşıma dair hiç bir çaba bulamıyorumdum. Stratejik kültür çok geniş bir konuydu içinden ittifak davranışlarında stratejik kültürü çalışmayı düşündüm bunun için de Stephen Walt’ı okudum. Origins of Alliences kitabı ile realizmi tekrar göz önünde bulundurmaya başladım. Bu kitap Waltz’ın realizmi üzerine bir gelişme gibiydi. Waltz’ın da sorunları olduğunu düşünmeye başladım. Bu çalışmalar sonucunda tez konum “tek kutuplu sistemde ittifaklar” olmuştu. 1 Mart tezkeresini örnek olarak kullandım ve burada tipik bir “yapısal realizm” teorisi türettim. Artık, konstrüktivizm bitti ve yapıcı realizm başladı benim için. Çünkü konstrüktivizm; post modernizmin, eleştirel teorinin İslam dünyasına zarar vericek yaklaşımlarının olduğunu düşünmeye başladım. Oysa bize anlatılan hep realizmin kötü olduğuydu. Realist olmak çok da kötü değildi. Yüksek lisansımdan itibaren bir realist oldum. Kendi realizmim ile gösterilen realizmin çok farklı olduğuna inanırım. Ama realizm denen şeyin uluslararası ilişkileri anlamak için gerekli olduğuna, realismin bir ideoloji değil, bir teorik anahtar olduğunu düşünüyorum. Doktora dönemimde Amerika’daydım bu tezi de ittifaklar üzerine yazıcaktım. 1 Mart tezkeresiyle 1. Körfez savaşının karşılaştırılmasını çalışırken aynı zamanda bir çok konu hakkında kitaplar okuyordum o dönem  özellikle bilim felsefesi okuyordum. Akademik kariyerime baktığımda herşeyin bir gerisi vardı. Waltz’ın bir gerisi Poper, Poper’ın bir gerisi Logical Emprism, onun gerisi Weber gibi. Geri geri gitmek lazım, günümüzde farkediyorum dersler geriden ileriye doğru verilir. Platolar, Aristolar gibi. 21. Yüzyılın Rawls’ını okumuyorsan, eskileri okumak gereksizdir. Buradan  geriye gitmek gerekmektedir.

Doktora tezim yüksek lisansımın devamı gibiydi, ancak hocamla bir gün konuşurken, Waltz ve Nevshainer birbirinin tersi düşünürler; ikisi de yapısal realist ama bazı cümleleri yapısal olmalarına engel bu nedenle realist olmalarına da engel dedim. Hocam bunu yazabilir misin ? Dedi, ben bir kaç sayfa yazıp önüne getirdğimde herşeyi bırak bunu yazıcaz dedi. Benim genel eleştirim yapısal realist idaasında olan iki düşünürün yeterli yapısal realist olmadığı konusunda oldu. Bu kişiler düşüncelerinde devletin yapısına değil devletin ne istediklerine bakıyorlardı. Bu bağlamda bana göre bu iki düşünür yeterince meteryalist ve structralist değillerdi. Bütün doktora tezim bunun üzerine oldu. Marx’a kadar gidip onun dahi yeterince meteryalist olmadığını ve structiralistlikten uzaklaştığını yazdım. Doktora tezim bttiğinde kendime has bir düşünce yapısı geliştirdiğimi kabul ettim. Tüm düşünürlerden bir şeyler taşıyan ama hepsine karşı olan bir düşünce yapısıydı. Türkiye’ye döndüğümde eski kitaplarıma baktım, kenarına öğrencilik dönemimde notlar düşmüştüm. Kendimi o dönemde konstraktivist sanmama rağmen, o notların doktora tezimin aynısını olduğunu fakettim. Aslında ben hiç gelişmemiş sadece kendimi farketmişim. Bu bir invention process değil bir discovery process’ti benim için. Kişisel gelişim sürecim aşağı yukarı bu şekilde oldu.