Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçları kısa bir süre önce açıklandı. Yükseköğretim Kurumları Sınavı (2023-YKS) tercih işlemleri 27 Temmuz-8 Ağustos’ta http://osym.gov.tr adresinden yapılacak. Tercih yapan üniversite adaylarına ve ailelerine stresten uzak isabetli bir tercih yapmalarını öneririm. Tercih yapacaklar için bir akademisyen ve yaşam tecrübesi olan birisi olarak birkaç önerimi paylaşacağım.
Tamam mı, Devam mı?
Sınava İlk ve ikinci kez girip puanı yeterli olanlar, olmak istedikleri mesleğin bölümünü tercih etsinler, gelecek yıla bırakmasınlar. Bu grup adaylar arasında puanı yeterli olmayanlar ise istedikleri bölüm için bir kez daha deneme yapabilirler. Ancak ikinci kez girenlerde puanı istedikleri bölüm için yetersiz ve puanında iyileşme yoksa beklentilerini düşürerek tercih yapması önemli bir seçenektir. Üçüncü kez girenler ise bu yılda olmadı ise üniversite defterini kapatmalıdır.
Tercih yaparken
Tercihlerde yargıya varmak için kullanılan ilke (Ölçüt /kriter) önemlidir. Pekâlâ, üniversite tercihi yaparken ölçüt ne olmalı?
Bunu cevap verirken doğru ölçütün adaya göre değişeceği gözden uzak tutulmamalıdır. Birçok şey yazılıp çizilmekle birlikte tercih yaparken “idealist ve realist yaklaşım yerine optimali olan bir tercih yapmanızı öneririm. Çünkü siz gelecekte yapmak istediğiniz mesleği/işi belirlemeye çalışıyorsunuz…
Hayatın gerçekleri yüksek tutulan hayallere (gerçekleşmesi özlenen şey) her zaman galip gelmektedir.
Tercih yaparken üç ana eksen dikkate alınmalıdır: (a)-kendinin (ailenin) ve ülkenin gerçekleri, (b)- üniversitenin özellikleri ve (c)- bu eğitim süresince alınacak hizmetler (lojistik). Gerçekler
Öğrenci ve veliler gerçekçi olmayı ölçüt olarak almak isterlerse aşağıdaki alt boyutlar çok açık ortaya koymalıdır: İstihdam, yetenek, gelecekte önemli olacak meslekler ve maliyet. Bunların tek başına doğruluğu tartışılır en fazla kesiştikleri nokta ideal tercih olabilir.
İlk olarak, tercih yaparken iş bulma potansiyelinin (istihdam) dikkate alınmasını öneriyorum. Normal bir akademik zekâya sahip bir birey eğitimini aldıktan sonra birçok mesleği rahatlıkla icra edebilir. Her şeyden önce adaylar iş bulabilme imkânı olan bölümleri tercih etmelidir. Bu durum sosyo-ekonomik durumu düşük aileler için daha da önemlidir.
İkinci olarak, tercih sürecinde “yetenek, ilgi, beceri” dikkate alınmalıdır. Adaylar kendilerini tanımalı ve yeteneklerinin farkında olmalıdır. Yetenek ve ilgi alanına uygun bölüm seçimi ideal bir tercihtir.
Üçüncü olarak, tercih yaparken “gelecekte önemli olacak mesleklerin” hangileri olacak dikkate alınmalıdır. Gelecek 10 yılda işgücü piyasasında ön plana çıkması beklenen alanlar olarak sağlık, mimari, bazı mühendislikler, matematik, helal gıda sektörü, yaşlı bakımı, bilgisayar (yazılım) vb. meslekler öngörülmektedir.
Son olarak ekonomik krizde katlanmanız gereken maliyetler de (ulaşım, barınma vs) dikkate alınmalıdır.
Bu hususları tercih yaparken dikkate alın; ancak üniversiteler ile ilgili bazı hususları da ihmal etmeyiniz.
Üniversite
Tercih yaparken ikinci ana ölçütümüz üniversitelerin durumudur. Bunu belli ölçüde YÖK’ün internet sitesinde ki ‘Yükseköğretim Program Atlas’ından’ öğrenmek mümkündür. Bu programda bölümün mevcut akademik kadrosunu görme imkânınız da vardır. Program içerisinde yer alan ‘Mezun Başarı Atlası’nda herhangi bir Türk üniversitesinden mezun olanların girdiği sınavlardaki başarı durumu öğrenebilirsiniz.
Adaylar yeteneklerine uygun bölümleri seçerek tercihlerine başlamalıdır. Daha sonra bu bölümün olduğu fakülteyi ve bu fakültenin olduğu üniversiteyi belirlemelidir. Adaylar sırf iyi bir üniversitede bulunuyor diyerek yeteneklerine ve gelecekte istihdam imkânı olmayan bölümleri tercih etmemelidir.
Tercihlerde uygulama ve staj ağırlıklı bir eğitimi dikkate almalısınız. Bazı üniversitelerde intörn mühendislik vb. uygulama imkânları var. Ayrıca “diploma denkliği” uluslararası hareketlilik bulunmasını istediğin ölçütler arasında bulunsun.
Bu vesile ile dikkatli ve hayırlı tercihler dilerim…
Son söz: Tercihleriniz gelecekte kurmak istediğiniz hayatın yol taşlarıdır…
[i] Prof.Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi
