Ali Rıza ÖZDEMİR
Allah’ın Hz. Âdem[a]’i kendi suretinde yarattığına dair birçok aktarım olduğunu İslam irfanına aşina olanlar bilirler. Konu ile ilgili şiddetli ve yoğun tartışmaların yaşandığı dönemler olmuştur tarihte. İmam Muhammed Bâkır[a]’a[1] sorulunca şöyle buyurmuştur konu hakkında: “Âdem aleyhisselâmın sureti sonradan olma, yaratılmış bir surettir. Allah, değişik suretler içinde onu seçti ve kendisine nispet etti. Tıpkı Kâbe’yi ve ruhu kendisine nispet edip ‘evim’[2] demesi ve ‘ona ruhumdan üflediğim zaman’[3] demesi gibi.” Bütün tartışmalara son veren bu cevaptan da anlaşıldığı üzere; Allah’ın Âdem’in suretini kendine nispet etmesi ancak sembolik bir değer taşımaktadır. Aksi takdirde Kur’an’da defalarca geçen “O’nun benzeri hiçbir şey yoktur”[4] anlamındaki ayetlerin bir hükmü kalmazdı.
Bütün dinler gibi, İslam’da da (Kur’an’da ve bazı rivayetlerde) sembolik anlatımlara geniş yer verilmiştir. Doğal olarak Alevilikte sembolik değerlere atıflar oldukça fazladır. Kelimelere ve sayılara büyük bir derinlik ve içkinlik yükleyen bu sembolizm, adeta gizli bir dil gibidir; bilen bilir, anlayan anlar. Mesela cem erkânı 12 hizmetin yerine getirilmesiyle tamam olur. Hacı Bektaş Dergâhında 12 post vardır. Bunların hepsi On İki İmam’a atıftır. 12 terkli Hüseyni taç[5] ile yine 12 dilimli Haydari taç[6] On İki İmam’ı sembolize eder. “La ilahe illallah” ile “Muhammedün Resulullah” cümleleri de 12’şer harften oluşmaktadır.[7] Yani Tevhid ve nübüvvet inançları, velayet inancı ile anlamlı bir bütünlük içerir. (Naçizane ben de kaç kitabım olduğunu soranlara latife olarak 12’den sonrasını saymayı bıraktığımı söylüyorum.)
12 gibi 4 ve 40 rakamları da Aleviliğin bilgi ve anlam evreninde önemli yer işgal eder. Mesela insanı en ham halinden alarak insan-ı kâmil (olgun insan) haline getiren eğitim süreci 4 Kapı 40 Makam’dan oluşmaktadır. Dört terkli Horasanî tacın 4 dilimi, bir yoruma göre 4 kapıyı sembolize eder. 4 büyük melek, 4 kitap da bu kalemdendir. Kırklar Meclisi anlatısı Aleviliğin en derinlikli sembolik anlatılarından biridir.
***
Alevilik Bildirgesi’nin[8] yayımlanması ile başlattığımız süreçte biz de Yol Evlatları Hareketi olarak bu sembolik değerlere zaman zaman atıflar yaptık. (Bundan sonra da benzer atıflar yapacağımızı burada ifade etmek isterim.) Mesela 2017 yılının Ekim ayında Akçay’da yaptığımız “Yol Evlatları” çalıştayına 40 (kırk) inanç ve kanaat önderi ile katıldık. Davetsiz misafirleri, kapıya kadar gelmelerine rağmen bu çalıştaya dâhil etmedik. “Neden 40 kişi?” diye soranlara elbette verilecek cevaplarımız var. Şimdilik, 40 sayısının Aleviliğin bilgi ve anlam evreninde önemli bir yeri bulunduğunu ifade etmemiz yeterli… Çalıştayımıza sadece 40 kişi ile katılmamızın sembolik değeri de işte buradan kaynaklanıyor.
***
Yol Evlatları Hareketi olarak, atıfta bulunduğumuz rakamlardan biri de 40 ile birlikte 4 rakamıdır. 4 ve 40 rakamlarının en fazla kullanıldığı yerlerden biri, 4 Kapı 40 Makam sistemidir. 4 kapı başlangıçtan itibaren Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat adlarını alır. Her kapı içinde de 10’ar tane makam bulunur. Şeriat kapısının ilk makamında kelime-i şehadet getirilerek başlayan yolculuk, Hakikat kapısının son makamı olan Allah’ı gönül gözü görme ile tamamlanır.
Yol Evlatları Hareketi olarak biz de, insanı en ham halinden en olgun haline getiren 4 Kapı’yı esas alarak bir yol haritası hazırladık. Çünkü bugün Alevi toplumu hem fikri ve hem de fiziki olarak darmadağınık bir haldedir. Şeriat kapısından girerek, birliğinin zirvesine ulaşacağı en üst seviyeye yani Hakikat kapısının son makamına ulaşmak zorundadır.
***
Yol Evlatları Hareketi’nin 4 aşamalı planı, Akçay’daki çalıştayda tarafımdan açıklanmış, ikmal edildikten sonra inanç ve kanaat önderlerimiz tarafından onaylanmıştır.
- Şeriat kapısı: Aleviliğin anlam ve bilgi evreninin temize çekilmesi
Bu aşamada Alevilik Bildirge’ni kaleme aldık. On yıllardır kirletilen ve içi boşaltılan Aleviliğin bilgi ve anlam evrenini kendi temelleri üzerinde yeniden temize çektik. Bu Bildirge’de; Horasan’dan gelen Türkler olduğumuzu, Horasan’da gönüllü olarak İslam’ı kabul ettiğimizi, Ehl-i Beyt ve On İki İmam taraftarı olduğumuzu, inanç ve ibadetlerimizi 4 Kapı 40 Makam esasınca tanzim ettiğimizi yazdık. İnanç ve kanaat önderlerinden imza topladık ve Bildirge’yi kamuoyu ile paylaştık. Türk ve dünya kamuoyunun Aleviliği bizim anlattığımız gibi öğrenmesi için birçok girişimde bulunduk. Halen de bulunuyoruz. Bu süreç ve çalışmalar bundan sonra da devam edecek. Yeni inanç ve kanaat önderleri yetiştikçe toplumsal bir sözleşme olan Alevilik Bildirgesi’ni imzalayacaklar. Türk ve dünya kamuoyuna Aleviliği tanıtmayı sürdüreceğiz. Zaten biz Aleviliğe sahip çıktıkça, bu süreç kendiliğinden devam edecek. Böylece süreklilik sağlanacak. (İtiraf etmeliyiz ki, bu süreç beklediğimizden daha hızlı ilerledi ve umduğumuzdan daha fazla ilgi gördü. Halen de görmeye devam ediyor.)
- Tarikat Kapısı: Alevi toplumunun eğitilmesi
Bu aşamada ALEVİLİK OKULU’nu açacağız. Bütün altyapı çalışmalarını tamamlamak üzereyiz. Kısa adı YOL-DER olan Yol Evlatları Derneği bünyesinde açacağımız bu kursta, Alevilik Bildirgesi’nde belirtilen temel bilgiler üzerinde ders kitapları hazırladık. Bu ders kitaplarını kursiyerlerimize göndereceğiz ve belli dönemlerde sınav uygulayacağız. Sınavlarda başarılı olanlara belge vereceğiz. Gençler için 4 (dört), yetişkinler için 6 (altı) dönem olarak tasarladığımız bu kurslarla Alevi toplumunun yeni kuşağını eğitimden geçireceğiz. Sadece dini konularda değil genel görgü kuralları, kişisel bakım, zarafet, kişisel gelişim gibi derslerin de bulunduğu bu kurslar, gençler ve yetişkinler olmak üzere iki temel kategoride verilecek. Yeni nesil dedeleri, zâkirleri, din görevlileri, rehberleri, mürebbileri vb bu süreçte eğiteceğiz ve bunların sahada görev almasını sağlayacağız. Bu kursların sürekli olarak tekrarlanmasını ve gelen her yeni kuşağın bu şekilde eğitimden geçirilmesini hedefliyoruz. Böylece Alevilik bütün dünyada aynı şekilde tanımlanacak ve Aleviler aynı kavramlarla konuşan güçlü bir topluma dönüşecek.
- Marifet Kapısı: Alevi toplumunun temsilinin alınması
Yol Evlatları Derneği, Aleviliğin kurumsal ve örgütsel ifadesi olarak tasarlanmıştır. Önümüzdeki birkaç yıl İstanbul’da sadece merkezi olacak ve hiçbir yerde derneğin temsilciliği verilmeyecek. Bugün itibariyle bütün illerde temsilcilik açabilecek kabiliyetimiz vardır, ancak sürecin daha da ilerlemesini ve taşların oturmasını bekliyoruz. Yol Evlatları Hareketi, ayaklarını yere sağlam bastığına kanaat getirdiğinde Alevilerin yaşadığı her il merkezinde, her ilçede YOL-DER’in temsilciliği verilecek. Hatta mahalle ve köylere kadar örgütlenmeye gidilerek, Alevi toplumunun bütün kılcal damarlarına sirayet edilecek. Bütün büyük toplantılar, kurultaylar, anma törenleri, buluşmalar, organizasyonlar bu kanalla düzenlenecek.
- Hakikat Kapısı: Aleviliğin sürdürülebilir bir yapıya kavuşması
Yol Evlatları Hareketi, çalışmalarının zirvesini gelecek kuşağa sürdürülebilir ve güçlü bir Alevilik bırakarak taçlandırmayı planlamaktadır. Bu aşamada; 4 Kapı 40 Makam sistemi yeniden hayata geçirilecek, ocaklar yeniden işlerlik kazanacak, musahiplik sadece sözde kalan bir kurum olmaktan çıkarılacak, Ehl-i Beyt ahlakı topluma yayılacak, erkannâmeler bütün ocakların katılımı ile güncellenecek, gerçek bir “birlik” ve “razılık” iklimi inşa edilecek…[9]
***
Bu yol haritasını ilk defa Akçay’daki Yol Evlatları 1. Alevilik Çalıştayı’nda açıkladığımda önce derin bir sessizlik oldu; sonra anlattıklarım güçlü bir enerji oluşturdu. İnsanlar inandı. İkinci kere İstanbul’daki danışma toplantısında anlattım. İkinci kere dinleyenler, görev talep edip “Bir şeyler yapalım” demeye başladılar. İlk defa İstanbul’da dinleyenler ise çalışmalarımıza katılmayı ve görev almayı talep ettiler. Defalarca söyledim, şimdi bir kere daha söylüyorum; “Bunlar olmayacak işler değil. Biz yapmasak birileri çıkıp mutlaka yapacak. Yol düşmez yere, yolda yürüyenler düşer. Sizi nasıl görüyorsam, bunları yapacağımızı da aynı öyle görüyorum. Sizler de bunu görün, bunları yapabileceğimize inanın.”
Alevilik Bildirgesi bileşenleri olarak, bütün yol evlatlarını çalışmalarımıza katılmaya ve bu başarıda pay sahibi olmaya davet ediyoruz.
Dipnotlar
[1] On İki İmam’ın beşincisi.
[2] Bakara/125
[3] Hicr/29
[4] Şura/11
[5] Bektaşiler kullanır. Dört lengerlidir. Bu da 4 kapıyı sembolize eder.
[6] Kızılbaşlar kullanırdı.
[7] Şüphesiz bu ve buna benzer listeler uzatılabilir.
[8] Alevîlik Bildirgesi, Alevîliği Türk ve dünya kamuoyuna doğru biçimde anlatmak amacıyla Ali Rıza Özdemir ile İsmail Baki tarafından kaleme alınmış bir metindir. 2017 yılının Ağustos ayı içinde yayımlanan metin, şimdiye değin 150 kadar kişiden imza aldı. İmzası toplanan bütün kişiler, toplumda karşılığı olan inanç ve kanaat önderleridir. Yani toplumsal tabanı ve temsiliyeti bulunan kişilerdir. 20 kadar sivil toplum örgütü, süreci kurumsal olarak destekliyor.
[9] Bu dört ana aşamanın her birinde onar tane de ara basamaklar var ama onları burada ifade etmeye lüzum görmüyoruz.
