İnsanlar, imtihandan geçirilmeden, sadece “İman ettik” demeleriyle bırakılıvereceklerini mi sandılar? (Ankebut, 2)
Ümmetlerden her birinin bir yönü vardır, o ona yönelir, haydin, hep hayırlara koşun, yarışın. (Bakara, 148)
O, hanginizin daha güzel amel yapacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratandır. (Mülk, 2)
Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça gerçek iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir. (Al-i İmran, 92)
*****
Doç.Dr. Hasan Ata BOLAYIR
Yol Metaforu:
Kural koyucu her araç için bir güzergâh belirlemiştir.
Tüm araçların amacı yolunda güvenle seyredebilmektir.
Kural koyucu trafikte düzeni sağlayabilmek için trafik işaret ve işaretçilerine / hız sınırı kurallarına uyulmasını zorunlu kılmıştır.
Trafikte yola yerleştirdiği kameralarla araçları takip ettiğini ve yolun sonunda her aracı değerlendirmeye tâbi tutacağını söyler, bir başka deyişle kameraları; belirlediği trafik kurallarına uyulması noktasında birer hatırlatıcı/ceza unsuru olarak kullanır.
Senaryo 1:
Kuralların bir Kural koyucu tarafından konulduğunu bilir.
Kural koyucunun “Trafik kurallarına uymazsan trafikte güvende olamazsın.” telkinine uyar.
Trafikte yerleştirilen kameralar olduğunu ve bu kameralar ile kurallara uyup uymadığının kontrol edildiğini bilir.
Yolunda güvenle seyreder.
Senaryo 1a:
Kural ihlali yapar, bunun sonucu olarak kaza yapar.
Alt segment başka bir araç ile yola devamı sağlanır.
Yoluna senaryo 1 deki gibi devam eder.
Senaryo 1b:
Kural ihlali yapar, bunun sonucu olarak kaza yapar.
Alt segment başka bir araç ile yola devamı sağlanır.
Yoluna senaryo 2 deki gibi devam eder.
Senaryo 1c:
Tüm kurallara uymasına rağmen araç arızası veya kaza ile karşılaşır.
Alt segment başka bir araç ile yola devamı sağlanır.
Yoluna senaryo 1 deki gibi devam eder.
Senaryo 1d:
Tüm kurallara uymasına rağmen araç arızası veya kaza ile karşılaşır.
Alt segment başka bir araç ile yola devamı sağlanır.
Yoluna senaryo 2 deki gibi devam eder.
Senaryo 1e:
Yolda üst segment lüks bir arabaya geçişi sağlanır.
Yoluna senaryo 1 deki gibi devam eder.
Senaryo 1f:
Yolda üst segment lüks bir arabaya geçişi sağlanır. Senaryo 3 e benzer şekilde, belirlenen kurallara uymasa da sahip olduğu üst segment araba ile güven içerisinde yolun sonuna ulaşacağını düşünür.
Senaryo 2:
Kural koyucuyu tanımaz.
Trafik kurallarını yok sayar.
Kameraları görmezden gelir.
Yolunda güvenle seyredebilmesi imkânsızdır.
Senaryo 3:
Kural koyucuyu tanır.
Bununla beraber Kural koyucuya sözünü dinletebileceği kişiler olduğunu düşünür.
Dolayısıyla daha çok bu kişileri hoşnut edebilmek için çabalar.
Trafik kurallarını önemsemez.
Çünkü kurallara uymasa da yolun sonunda tanıdıkları bu kişiler sayesinde Kural koyucuyu ikna edebileceğini varsayar.
Kural koyucunun belirlediği trafik kurallarına layıkıyla uymadığından trafikte asla güvende olamaz.
Senaryo 4:
Kuralların bir Kural koyucu tarafından konulduğunu biliyor görünür.
Kural koyucunun telkinlerine sadece kameraları gördüğünde uyar.
Kamera olmayan yerlerde kurallara uymadığından yoluna güvenle devam edebilmesi mümkün değildir.
Senaryo 5:
Kuralların Kural koyucu tarafından konulduğunu düşünmez, kuralların zamanla şekillendiğini ve tecrübeler sonucunda oluştuğunu düşünür.
Trafik kurallarına uymaz ise yolda güvenle seyredemeyeceğini bilir.
Lakin bunu Kural koyucu dediği için değil, yapılması gerektiğini düşündüğü için yapar.
Kameraların varlığı onu ilgilendirmez çünkü kameralar olsa da olmasa da kurallara uyduğu sürece yoluna güvenle devam eder.
Sembollerin açıklaması:
Kural koyucu: Yaratıcı’yı,
Trafik: Bilinçli insanın öznesi olduğu düzeni,
Güzergâh: Yaşamı,
Trafik Kuralları: Ödev ahlakını (Trafik işaretleri adaleti; trafik işaretçileri ortak iyiyi; hız sınırı kuralları erdemi),
Belirli aralıklarla yerleştirilen kameralar: Din adına yapılanları (namaz/dua/tesbih, hac, abdest, kurban, oruç, zekât),
Yolun sonu: Hesap gününü,
Kullanılan araba: Hayatta sahip olduklarının tümünü,
Kural ihlali: Yapılmaması gereken / gayri ahlaki davranışları,
Araç arızası / kaza: Hayatta başa gelen musibetlerin tümünü temsil eder.
Teolojik açıklama:
İnsanlar, imtihandan geçirilmeden, sadece “İman ettik” demeleriyle bırakılıvereceklerini mi sandılar? (Ankebut, 2)
Ümmetlerden her birinin bir yönü vardır, o ona yönelir, haydin, hep hayırlara koşun, yarışın. (Bakara, 148)
O, hanginizin daha güzel amel yapacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratandır. (Mülk, 2)
Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça gerçek iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir. (Al-i İmran, 92)
Senaryo 1:
(Mümin/inançlı)
Allah; inanıp doğru ve yararlı işler yapanların, mükâfatlarını eksiksiz ödeyecek ve onlara lütfundan daha fazlasını verecektir. (Nisa, 173)
Senaryo 1a:
(Tövbekâr/Kötü davranışından ders çıkaran)
Onlar çirkin bir iş yaptıkları veya günah işleyerek kendi öz canlarına zulmettikleri zaman, hemen Allah’ı hatırlayarak O’ndan günahlarının affını isterler. Zaten, günahları Allah’tan başka kim affedebilir ki? Hem onlar, işledikleri günah ve hatalarda bile bile ısrar da etmezler. (Al-i İmran, 135)
Senaryo 1b:
(Mürted/Dönek)
Ey iman edenler! Sizden kim dininden (doğruya götüren yoldan) dönerse, Allah onların yerine öyle bir topluluk getirir ki, Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler. (Maide, 54)
Senaryo 1c:
(Muttaki/Örnek insan)
Andolsun ki sizi biraz korku ve açlıkla; mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltmekle sınayacağız. Sabredenleri müjdele! (Bakara, 155)
Senaryo 1d:
(Mürted/Dönek)
Sizden kim dininden döner (doğruya götüren yoldan sapar) de kâfir olarak (doğru yoldan sapmış) ölürse, öylelerin bütün yapıp ettikleri dünyada da, ahirette de boşa gitmiştir. (Bakara, 217)
Senaryo 1e:
(Muttaki/Örnek insan)
Ey iman edenler! İçinde hiçbir alışverişin, dostluğun ve şefaatin geçerli olmayacağı bir gün gelmeden önce size verdiğimiz rızıklardan Allah yolunda harcayın. Kâfirlere (Allah yolunda harcamayanlara) gelince, onlar zâlimlerin ta kendileridir. (Bakara, 254)
Senaryo 1f:
(Nankör/Sahip oldukları ile ortak koşan)
Kendi nefsinin arzusunu kendisine ilâh edineni gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın? (Furkan, 43)
Senaryo 2:
(Kâfir/Doğru yoldan sapmış)
Şüphesiz ki kâfirlerin (doğru yoldan sapanların) malları ve evlatları, Allah’a karşı kendilerine hiçbir fayda sağlamayacaktır. Bunlar, ateşin ehlidirler ve orada ebedî kalacaklardır. (Al-i İmran 116)
Senaryo 3:
(Müşrik/Ortak koşan)
İyi bilin ki, halis din yalnız Allah’ındır. O’nu bırakıp da başka dostlar edinenler, “Biz onlara sadece, bizi Allah’a daha çok yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz” diyorlar. Şüphesiz Allah, ayrılığa düştükleri şeyler konusunda aralarında hüküm verecektir. Şüphesiz Allah, yalancı ve nankör olanları doğru yola iletmez. (Zümer, 3)
Senaryo 4:
(Münafık/İkiyüzlü)
İnsanlardan öyleleri vardır ki, “Allah’a inandık” derler. Ama Allah uğrunda bir ezaya uğratılınca, insanlardan gördükleri baskı ve işkenceyi Allah’ın azabı gibi tutar. Andolsun, Rabbinden bir yardım gelecek olsa mutlaka, “Biz de sizinle beraberdik” derler. Allah, herkesin kalbinde olanı en iyi bilen değil midir?
Allah, elbette kendisine iman edenleri de bilir ve elbette münafıkları da bilir. (Ankebut 10-11)
Senaryo 5:
(İslam/Barış yanlısı)
Sizden; hayra çağıran, iyiliği emreden ve kötülükten sakındıran bir topluluk bulunsun. Kurtuluşa erenler işte bunlardır. (Al-i İmran, 104)
——————————————–
Kaynak:
https://www.akademikakil.com/yol-metaforu-odev-ahlaki-din-iliskisi/hasanatabolayir/
